El Bağdadi: Halifelik hayalinden hayalete
28 Ekim 2019
ABD Başkanı Donald Trump, Pazar günü yaptığı açıklamada, IŞİD liderinin Suriye'nin kuzeybatısındaki ABD operasyonunda kendisini öldürdüğü yolundaki haberleri doğruladı. Asıl adı İbrahim Avad İbrahim Ali Muhammed El Bedri olan Bağdadi'nin ölümünün, Suriye ve Irak'ta birçok bölgeyi yerle bir ederek 2014'te uluslararası üne kavuşan terör örgütü IŞİD için yıkıcı bir darbe olduğu düşünülüyor.
Peki IŞİD'in arkasındaki bu adam aslında kimdi? Ergenlik yıllarıyla ilgili dindarlık ve suskunluk hikayeleri anlatılan Bağdadi'yi dünyanın en tanınan suçlularından biri olmaya götüren süreç, 2003 yılında ABD'nin Irak işgaliyle başladı.
"İslam Devleti”nden önce
Bağdadi, 2003'teki Irak işgali sebebiyle ABD'ye karşı büyüyen isyana katılmak için silahlı bir grup kurdu. Ancak 2004 yılında Bağdadi, ABD güçleri tarafından gözaltına alındı ve Bucca ile Irak'ta Amerikan güçlerinin işkencesinin sembolü haline gelen Ebu Gureyb hapishanelerinde tutuldu. O yılın sonunda, düşük düzeyde bir grup mahkumla birlikte serbest bırakıldı.
2006'da Bağdadi'nin güçleri, Mücahit Şura Meclisi'ni kurmayı amaçlayan isyancılara katıldı. Daha sonra dağılan bu ittifak, Irak'ta "İslam Devleti” dedikleri bir örgüt kurdu. Örgüt, o dönem Irak'ta El Kaide olarak da anılıyordu.
"Küresel terörist”
Bağdadi'nin Irak'taki El Kaide saflarında nasıl yükseldiği hâlâ belli değil. Fakat 2006'daki kuruluşundan beri "İslam Devleti" örgütünü yöneten (ve Ebubekir El Bağdadi'yle bir ilgisi olmayan) Ebu Ömer El Bağdadi suikastinin ardından 2010 yılında Bağdadi, Irak'ta "İslam Devleti"nin lideri ilan edildi. Irak'ta El Kaide'nin başında olan Bağdadi, Irak güvenlik güçlerini ve Şiileri hedef alan büyük çaplı intihar saldırıları dahil olmak üzere Bağdat ve çevresindeki birçok saldırının sorumlusu oldu.
El Kaide lideri Usame bin Ladin'in Mayıs 2011'de ölümünün ardından Bağdadi, ABD'ye ve Irak'taki müttefiklerine misilleme amaçlı saldırılar düzenlemeye yemin etti.
Ekim 2011'de ABD Dışişleri Bakanlığı, doğumda verilen ismi El Bedri'yi kullanarak Bağdadi'yi "özel olarak belirlenmiş küresel terörist” ilan etti. O günden sonra ABD, Bağdadi'nin yakalanmasını veya öldürülmesini sağlayacak bilgiler için milyonlarca dolarlık ödül vadetti.
El Kaide'den kopuş
Örgüt içindeki gücü kesin olarak ele geçiren Bağdadi, 2013 yılında Irak'taki "İslam Devleti"nin Suriye'ye açıldığını duyurdu. Bağdadi, Suriye'de El Kaide'ye bağlı olan El Nusra Cephesi'nin kendisiyle güçlerini birleştirdiğini ve bu şekilde "Irak ve Şam Suriye İslam Devleti"ni kurduklarını iddia etti.
Bağdadi'nin bu iddiası, El Kaide lideri Eymen Ez Zevahiri'nin desteğini isteyen El Nusra'nın lideri tarafından reddedildi. El Kaide lideri, Bağdadi'nin Irak'ta kalması ve Suriye'de faaliyet sürdürmemesi yönünde hüküm verdi. Bağdadi ise Zevahiri'nin bu hükmünü açık bir şekilde görmezden geldi ve IŞİD'in El Kaide'yle olan bağlantısının sonunu getirdi.
Ocak 2014'te IŞİD, Suriye'nin kuzeyinde bulunan Rakka'yı ele geçirdi ve Nusra Cephesi'ni şehirden sürdü. Rakka'nın işgali sonrası El Kaide, IŞİD ile bir bağlantısı kalmadığını duyurdu.
Halifeden hayalete
Ani saldırılarıyla ve Irak ve Suriye'deki işgalleriyle Haziran 2014'te kötü şöhretini iyice artıran IŞİD, Musul'u da ele geçirdi ve yağmaladı.
Bağdadi, 29 Haziran günü Musul'daki Ulu Cami'nin minberinden dünya çapında bir hilafet kurulduğunu duyurdu ve örgütün ismini "İslam Devleti” olarak kısalttı. Fakat halifeliğin yeniden kurulması fikri ve Bağdadi'nin halifelik iddiası, ana akım dini liderler ve Müslüman toplumu tarafından kabul edilmedi.
Bu sözde halifelik iddiasından sonra Bağdadi saklanmaya sürüklendi ve saklandığı yerden örgütün büyüyüp dünyayı saran bir terör organizasyonu haline gelmesi için uğraşmaya devam etti. Fakat Bağdadi'nin ölümü, 2014'te işgal ettiği toprakların çoğu elinden alınmış olan "İslam Devleti"nin dünya çapındaki amaçları için öldürücü bir darbe olabilir.
Lewis Sanders
© Deutsche Welle Türkçe