Üç ülke 'lityum OPEC'i kurmak istiyor

Lityum rezervi zengini Arjantin, Bolivya ve Şili'de politikacılar, lityum ihracatının kontrol edilmesi için bir araya gelerek bir çeşit mekanizma kurulması fikrini gündeme getirdi.

Arjantin'de tahminen 19 milyon, Bolivya'da 21 milyon ve Şili'de 10 milyon ton lityum rezervi bulunuyor. Dünyanın "lityum üçgeni" olarak bilinen bu üç ülkeyi lityum zenginliği bakımından Avustralya ve Çin takip ediyor. Aynı zamanda Meksika'da 1,7 milyon ton, Brezilya'da ise yarım milyon ton lityum rezervi bulunuyor.

Lityum üçgenini oluşturan Latin Amerika ülkelerinde şimdi, bir çeşit "lityum OPEC'i" kurma fikri konuşulmaya başlandı. Söz konusu ülkeler, aynı petrol ihraç eden ülkelerin yaptığı gibi, bir çeşit uluslararası kuruluş kurmak suretiyle lityum ihracatını kontrol elde etmek istiyor. Çok sayıda otomobil üreticisinin gelecek yıllarda büyük oranda elektromobiliteye geçmeyi planladığı ortamda, yeryüzündeki lityum rezervleri büyük önem taşıyor. Elektrikli otomobillerin bataryaları için hayati önemde olan lityum, aynı zamanda gündelik hayatımızın vazgeçilmez bir parçası hâline gelen akıllı telefonların da önemli bir bileşeni.

Farklı yaklaşımlar sorun teşkil ediyor

Hammadde zengini ülkelerin amacı açık. Arjantin Teknoloji, Bilim ve İnovasyon Bakanı Daniel Filmus, birkaç hafta önce yaptığı açıklamada, "Biz yalnızca lityum karbonat ihraç eden değil, aynı zamanda bataryaları da üretebilen ülkeler hâline gelmek istiyoruz" diye konuştu. Filmus, bunun gerçekleşebilmesi için de uluslararası bir işbirliğini öngören bir siyasetin hayata geçirilmesi gerektiğini söyledi.

Arjantinli lityum şirketi Ligreen S.A.'nın genel müdürü Miguel J. Mitre, DW'ye yaptığı değerlendirmede, "Arjantin, Bolivya ve Şili"nin her birinde durum farklı. Bolivya'da finansman desteği devlet tarafından veriliyor, Şili'de bir karışım söz konusu ve Arjantin'de ise bunu özel sektör yapıyor" diyor. Dolayısıyla Mitre, lityum üretimine verilen finansman desteği konusunda farklı ekonomi politikası yaklaşımlarının mevcut olduğuna vurgu yapıyor.

Ortak pazar hedefi yok

Buenos Aires Üniversitesi'nden Martin Kazimierski DE hem Bolivya hem de Şili'de lityumun devlet tarafından "stratejik kaynak" olarak tanımlandığını aktarıyor. Bu çerçevede, devlet söz konusu hammadde üzerinde tam yetkiye sahip. Arjantin'de ise daha federal bir sistem söz konusu. Kazimierski, DW'ye yaptığı değerlendirmede, "Arjantin'de eyaletler şirketlerle doğrudan pazarlık yapıyor" bilgisini aktarıyor.

Buna ek olarak ülkelerdeki pazarların farklı nitelikler taşıması da önemli rol oynuyor. Petrolün aksine, lityum konusunda henüz herhangi bir uluslararası referans fiyatı söz konusu değil. Aynı zamanda dünyanın diğer bazı yerlerinde de büyük lityum rezervleri mevcut. Dolayısıyla Latin Amerika ülkeleri arasında OPEC-vari bir kuruluş kurulduğu takdirde, dünyanın farklı yerlerinde onlarla rekabet eden yeni kuruluşlar da ortaya çıkabilir.

Ortak proje gerekliliği

Ancak olası bir ortak kuruluşun kurulabilmesi için, önce Arjantin'in de lityumu stratejik kaynak ilan etmesi gerekiyor. Ancak Kazimierski, bunun çeşitli eyaletlerdeki güç odakları arasında çatışmalara yol açabileceği için pek olası olmadığı kanaatinde. Kazimierski, "Şu ana kadar birbirleriyle çelişen modeller uygulayan bu üç ülke arasında ortak bir proje konusunda hemfikir olunması gerekiyor" değerlendirmesini yapıyor.

Öte yandan bölgedeki çeşitli tarihi-siyasi anlaşmazlıklar da söz konusu fikrin hayata geçirilmesi konusunda sorun teşkil edebilir. Örneğin, Bolivya'nın Şili'nin kuzeyinde toprak talep etmesi gibi.

Aynı zamanda orta vadede bataryalardaki lityum oranının azaltılmasını sağlayacak olası bir teknolojik gelişme, "lityum OPEC'i" planı önündeki engellerden bir diğeri. Örneğin yakıt hücresi gibi teknolojiler, özellikle de ağır araçlar konusunda, gelecekte elektrikli bataryaların yerini almayı hedefliyor.

Şirketler hızlı davranılmasını istiyor

Tüm bunların ötesinde, Miguel J. Mitre, bu ülkelerdeki potansiyelin kârlı bir biçimde kullanılabilmesi açısından sınırlı bir zaman penceresi mevcut olduğunu vurguluyor. Devletlerin bir an önce harekete geçmesi gerektiğini kaydeden Mitre, "Potansiyel şu ana kadar verimli bir biçimde kullanılmış değil" değerlendirmesini yapıyor.

İç politikada çeşitli sorunlarla boğuşan Bolivya hükümeti, planlananın biraz gerisinden geliyor. Bir otobanın inşaatına başlanırken açıklamalarda bulunan Devlet Başkanı Luis Arce, yönetiminin lityum politikasına açıklık getirdi. "Biz yalnızca hammadde satmak istemiyoruz, bitmiş ürün üretmek ve bunu tüm dünyaya ihraç etmek istiyoruz" diye konuşan Arce, bu konuda yakın gelecekte olumlu adımlar atacakları sözünü verdi:

"Lityumun endüstrileşmesi adım adım hakikat olacak."