Fransa’dan Libya'da komuta için yeni öneri
22 Mart 2011
Fransız Dışişleri Bakanı Alain Juppe, Libya'ya askeri müdahaleyi yürüten müttefiklerine koordinasyon için, NATO dışında yeni bir “siyasi komite” kurulmasını önerdi. Komiteye Fransa, İngiltere ve ABD'nin liderlik etmesi öngörülüyor.
Mecliste açıklamalarda bulunan Juppe, ''Cumhurbaşkanının inisiyatifi üzerine, İngiliz çalışma arkadaşlarıma, ilgili ülkelerin dışişleri bakanlarını ve Arap Birliği dışişleri bakanlarını bir araya getirecek bir siyasi komite oluşturulması önerisinde bulundum. Yakın bir gelecekte Brüksel, Londra ya da Paris'te bir araya gelmeliyiz ve siyasi komitenin varlığını vurgulamak için bu tür toplantıları düzenli olarak tekrarlamalıyız'' dedi.
Fransızların önerisi, Libya müdahalesinin ve uçuşa yasak bölge uygulamasının bu siyasi komite tarafından yönetilmesini, ancak koalisyon güçlerinin yine de NATO'nun operasyonel imkân ve yeteneklerinden, askeri komuta ve kontrol sistemlerinden yararlanabilmesini öngörüyor.
Fransa-Türkiye gerilimi
Askeri müdahalenin tümüyle NATO komutası altında yürütülmesi planları, geçtiğimiz günlerde Türkiye'nin itirazlarıyla engellenmişti. Ankara, Cumartesi başlayan operasyonda sivil ölümlerin meydana geldiğini belirterek, daha önce üzerinde uzlaşılmış olan planların yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini söylemişti.
Türkiye, Fransa'nın askeri müdahalede öne çıkmasından ve tek başına hareket eder görüntü vermesinden rahatsız. Ankara, operasyonun ilk aşamasının BM kararının çerçevesini aştığını düşünüyor.
Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, Libya'da yalnızca sivilleri koruma ve insani amaçlı bir operasyona, “Birleşmiş Milletler şemsiyesi altında” olması koşuluyla destek vereceklerini açıkladı.
Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy, askeri müdahale konusunda siyasi kararın alındığı, geçtiğimiz Cumartesi günü Paris'te yapılan zirveye Türkiye'yi davet etmemişti.
Libya'ya, BM Güvenlik Konseyi'nin 1973 nolu kararı temelinde yapılan müdahale, hem AB, hem de NATO içerisinde görüş ayrılıkları yaratmış durumda. Fransa da, Türkiye'den farklı gerekçelerle, askeri müdahalenin NATO komutası altında yapılmasını istemiyor. Paris, komutayı NATO'nun üstlenmesi durumunda, bunun Arap ülkelerinde tepkiye yol açabileceğini savunuyor.
Hangi ülkeler masada olacak?
Komuta konusunda yeni bir öneri ortaya atan Fransız Dışişleri Bakanı Alain Juppe, müdahaleyi yürüten ülkeler arasında NATO üyesi olmayan devletlerin de bulunduğunu belirterek, “Dolayısıyla bu bir NATO operasyonu değil” açıklamasını yaptı.
Juppe, oluşturulmasını önerdikleri siyasi komiteye, koalisyon ülkelerinin yanı sıra, operasyona destek veren Arap ülkelerinin bakanlarının da katılacağını söyledi.
Paris zirvesine, Arap ülkelerinden Ürdün, Fas ve Katar'ın temsilcileri ve Arap Birliği Genel Sekreteri katılmıştı. Askeri müdahaleye ise Arap ülkelerinden yalnızca Katar doğrudan silahlı unsurlarla destek veriyor.
Koalisyona askeri destek veren diğer 7 ülke, Fransa, İngiltere, Danimarka, İtalya, İspanya, Belçika ve Kanada, NATO ülkesi.
28 üyeli NATO'da, İttifak'ın Libya'da nasıl bir rol üstlenmesi gerektiği konusunda müzakereler devam ediyor. BM Güvenlik Konseyi'nde Libya kararı oylanırken çekimser oy veren Almanya, NATO'nun komutayı üstlenmesine karşı çıkmıyor, ancak operasyona asker desteği vermeyeceğini vurguluyor.
Salı günü yapılan görüşmelerde NATO'nun ilk aşamada silah ambargosunun uygulanması için donanmaya bağlı gemileriyle Libya açıklarında görev yapması konusunda uzlaşma sağlandı.
NATO'nun en büyük gücü ABD, halen operasyonun komutasında en büyük sorumluluğu üstleniyor; ancak bunu gelecek günlerde devretmek istiyor. Beyaz Saray yaptığı son açıklamada, komuta yapısında NATO'nun kilit bir rol üstlenmesi gerektiğini vurguladı.
© Deutsche Welle Türkçe
DW/AFP/dpa/Reuters, AŞ/ÇA