Güney Kıbrıs'ta tablo giderek kötüleşiyor

Güney Kıbrıs'taki bir donanma üssünde 11 Temmuz'da meydana gelen patlamada 13 kişi hayatını kaybetmiş, üssün yakınında bulunan elektrik santrali de patlamanın etkisiyle yanarak devre dışı kalmış ve ülkede ciddi elektrik kesintileri olmuştu. O tarihten bu yana binlerce Rum’u sokaklara döken protesto gösterilerinin ardı arkası kesilmiyor. Göstericiler, kazanın siyasi faturasını çıkardıkları Kıbrıs Cumhurbaşkanı Dimitris Hristofyas’ın istifasını talep ediyor. İstifa etmemekte direnen Hristofyas ise, geçen Perşembe günü tüm kabineyi görevden aldı. Ancak bu muhalefeti tatmin etmeye yetmedi. Kıbrıs televizyonundan Devlet Başkanı ve hükümete seslenen, muhalefetteki Sosyal Demokratların lideri Giannakis Omirou, „İcraatınız ve ihmalleriniz ile ülkeyi daha önce görmediği boyutta dev bir krize soktuğunuzu idrak etmiyorsunuz. Kıbrıs’ın ekonomik açıdan yıkımın eşiğinde olduğunu henüz anlamış değilsiniz.” dedi.

Asıl sorun bankalarda

Bu iddialar pek yanlış olmasa da, yine de eksik tarafları var. Kıbrıs gerçekten de, Avrupa Mali İstikrar Fonu’na muhtaç olmanın eşiğinde. Ancak bunun başlıca nedeni devletin ihmalleri değil. Kıbrıs’ta kamu borcunun gayri safi milli hâsılaya oranı yüzde 61, yıllık yeni borçlanma ise yüzde 5,3. Bu veriler diğer AB ülkeleri ile karşılaştırıldığında pek trajik değil. Fakat İrlanda örneğinde de olduğu gibi Kıbrıs’ta asıl sorun bankalarda. Bankaların elinde hâlâ yaklaşık 20 milyar euroluk Yunan devlet tahvili bulunuyor. Yunanistan’ın borçları yeniden yapılandırıldığı takdirde, Kıbrıs bankalarının milyarlarca euro kaybetmesi söz konusu olacak. Devlet bütçesi 17 milyar euro olan bir ülke için bu taşınması çok zor bir yük olacak.

Ekonomik büyüme balonu söndü

Kıbrıs’ın kredi notunun birkaç gün önce düşürülmesinin başka nedenleri de var. Kredi derecelendirme kuruluşlarının, 2000 yılından bu yana yılda ortalama yüzde dört olarak gerçekleşen ekonomik büyümenin yüzde ikiye gerilemesini de göz önünde bulundurdukları bildiriliyor. Güney Kıbrıs’taki ekonomik büyüme özellikle tüketime, inşaat alanındaki patlamaya ve ucuz kredilere dayanıyordu. Bu faktörlerin etkisini yitirmesi ile ülkedeki durumun aslında ne kadar olumsuz olduğu gözler önüne serildi. Özellikle de gerektiğinden fazla sayıda memurun çalıştırıldığı ve bütçeye ağır yük oluşturan devlet daireleri ile dış ticaret açığı, etkisini hissettiren olumsuzluklar. Fakat bu temel eksiklerin tek sorumlusu şu anki hükümet değil. Hükümet sözcüsü Stefanos Stefanou, donanma üssündeki patlama yüzünden Devlet Başkanı Hristofyas’ın istifasını isteyen muhalefetin talebini geri çevirdi ve „Muhalefet, üsteki trajediye yol açan ve sistemden kaynaklanan yetersizliklerin sorumluluğunu Devlet Başkanı’nın şahsına yıkmak istiyor.” şeklinde konuştu.

Demokrasi alanında açıklar var

Burada, sistemden kaynaklanan yetersizlik ile kastedilen eksiklerin, demokrasi alanındaki açıklar olduğu söylenebilir. Devlet Başkanı ve parlamento düzenli seçimlerle iş başına geliyor, ancak iki kurum da, ya gereğinden fazla ya da gerektiğinden az bir siyasi güce sahip oluyor. Devlet Başkanı, parlamentoda bir çoğunluğa ihtiyaç duymadan karar alabilecek güçte. Gerekli görülürse, Devlet Başkanı parlamentodaki tüm siyasi partilerin liderleri ile Ulusal Konsey’de bir araya geliyor ve gizli oturumlarda, parlamentonun kararlaştırması istenen konular masaya yatırılıyor. Böylece örneğin Ada’nın tekrar birleşmesi yönündeki müzakereler gibi önemli konular kamuoyundan gizli bir şekilde ele alınıyor. Buna şeffaflık demek pek mümkün değil.

Yeni hükümet de pek ümit vermiyor

Güney Kıbrıs’ta şimdi sokaklara dökülen halk, hem devlet mekanizmalarındaki bu hataları protesto ediyor, hem de işlerini kaybetme korkularını dile getiriyor. Devlet Başkanı Hristofyas’ın birkaç gün içinde yeni hükümeti sunması bekleniyor. Ancak bu hükümetin de Kıbrıs’ın köklü sorunlarına çözüm bulması pek olası değil.

© Deutsche Welle Türkçe

Panagiotis Kouparanis / Aydın Üstünel

Editör: Başak Özay