Halep neden önemli?

Halep'in kontrolünü sağlamak üzere Şam rejimine bağlı birlikler ile müttefik kuvvetleri olan Lübnan Hizbullahı ve Şii milislerin, isyancılara karşı yürüttüğü operasyonun Suriye iç savaşında bir dönüm noktası olabileceği tahmin ediliyor. Bu nedenle gözler uzun süredir Halep’e çevrilmiş durumda. İki hafta önce Şam rejiminin başlattığı operasyon kapsamında Esad'a bağlı birlikler pazartesi günü kentin kuzeydoğusunu tamamen kontrolleri altına aldığını duyururken, isyancıların 2012 yılından bu yana büyük ölçüde kontrol altında tuttukları kentin doğusundaki bölgelerde şiddetli çatışmalar sürüyor. Peki, Halep Suriye iç savaşında neden bu kadar önemli? 

Sembolik anlam taşıyor

Suriye'de iç savaşın fitilini 2011 yılı Mart ayında Devlet Başkanı Beşar Esad'a karşı düzenlenen protestonun yayılması ateşledi. Yayılan protestolar Şam yönetiminin şiddetli müdahalesiyle bastırılmaya çalışıldı. Ülkede Esad karşıtı muhaliflerin ayaklanmasına, IŞİD ve farklı radikal İslamcı terör gruplarının eklendi ve çok cepheli bir iç savaş başladı. Ülkedeki silahlı muhalefet birçok farklı fraksiyondan oluşuyor. Beşar Esad'ın yönetimi bırakmasını isteyen ve muhalifleri destekleyen ABD öncülüğündeki uluslararası koalisyon 2014 Eylül ayında IŞİD örgütüne karşı hava saldırılarına başlarken, Esad rejimini destekleyen Rusya da tam bir yıl sonra ülkedeki IŞİD mevzilerini bombalamaya başladı. Silahlı isyancı gruplar ülkedeki bazı bölgeleri ele geçirirken, Halep’in batısı Şam rejimi doğusu ise isyancılar tarafından kontrol edilen bir kent olması itibariyle iç savaşın sembolü halini aldı. Halep'i kontrol altına alan tarafın, iç savaşta muazzam bir psikolojik avantaj sağlayacağı belirtiliyor.

Son büyük kent

400 binden fazla kişinin hayatını kaybettiği tahmin edilen ve milyonlarca kişinin kaçmak zorunda kaldığı Suriye iç savaşında Halep, isyancıların geniş bölümünü kontrol altında tuttuğu son büyük kent konumunda. Beş yılı aşkındır süren iç savaşta Şam ve Humus kentlerinde de bazı semtleri ele geçiren isyancı gruplar devam eden şiddetli çatışmalarda buralarda kontrolü kaybetti. Şam ve Humus kentleri Esad'a bağlı birliklerin kontrolünde. Halep'in de Şam yönetiminin kontrolüne geçmesi durumunda isyancı grupların ülkede kontrol sağladıkları büyük kent kalmıyor. Kontrol alanları İdlib vilayetinde olduğu gibi kırsaldaki bir takım bölgelerle sınırlı kalacak.

Askeri önemi

Halep, konumu itibariyle askeri avantaj sağlayan bir kent. Esad'a bağlı birlikler ve müttefikleri Halep'i tamamen kontrol altına alması durumunda askeri açıdan avantajlı hale gelecekler. Zira eski ticaret merkezi olan Halep'in kontrol altına alınması durumunda, isyancıların bağlantıları koparılacak ve Suriye ordusu isyancıların kontrolündeki diğer bölgelere yoğunlaşabilecek. Bu sayede de iç savaşın, son bölgelerin de kontrol altına alınmasıyla sona yaklaşabileceği tahmin ediliyor.

Rusya'nın etkisi

Rusya 2015 yılı Eylül ayında müttefiki Suriye Devlet Başkanı Esad'a destek vermek üzere IŞİD örgütü ve diğer radikal İslamcı gruplara hava saldırılarına başladı. Ülkede barışın sağlanmasına yönelik Batılı devletlerin yürüttüğü barış görüşmelerinde yer aldı ve ABD ile ülkede kısa süreli ateşkes sağlanması üzerine aracı oldu. Rusya ve yine Esad rejimine destek veren İran olmadan zayıflamış Esad rejiminin isyancılara karşı mücadelesinde başarılı olamayacağı belirtiliyor.

Batı'nın politikalarının etkisi

Batılı devletler Suriye'de Beşar Esad'ın yönetiminde barış sağlanamayacağı görüşünde birleşti. Suriye'de Esad’sız çözümden yana olan ülkeler, Esad'a destek veren Rusya ve İran'ın da masada olduğu barış görüşmelerine 2015 Kasım ayında Viyana'da başladı. Barış planı ve bir geçiş hükümeti üzerinde uzlaşılmaya çalışıldı. Ancak Ocak 2016'da Cenevre'de yeniden başlayan görüşmelerden de sonuç çıkmadı. Halep'te Şam rejimi ve isyancılar arasındaki çatışmaların Batı'nın yanlış politikalarının bir göstergesi olduğu eleştirisi sık sık dile getiriliyor. Halep'in Şam rejiminin kontrolüne geçmesi, Esad'a gelecekteki barış görüşmelerinde sıkı bir pazarlık şansı sunacağına dikkat çekiliyor.

 

Halep'in Türkiye için önemi

Suriye'nin kuzeyinde, Türkiye sınırına yaklaşık 50 kilometre mesafedeki Halep ülkenin en önemli ticaret kenti konumundaydı. Halep, büyük bir stratejik öneme sahip. Anadolu'dan Suriye'ye, Suriye'den Anadolu ve Akdeniz'e geçişte önemli bir rota üzerinde yer alıyor. Türkiye Suriye iç savaşının başından bu yana Suriye politikasını Esad rejimi karşıtlığı üzerine kurdu. Halep'in Şam rejiminin kontrolüne geçmesi durumunda, Halep'ten Türkiye'ye göçün artabileceği de dikkat çekilen noktalar arasında. Öte yandan Türkiye, sınır güvenliğini sağlamak üzere Cerablus'ta Fırat Kalkanı adını verdiği operasyonu başlattı. IŞİD örgütüne karşı başlatılan operasyonda Suriye'de IŞİD'e karşı savaşan Kürt YPG birlikleri de vuruldu. Ankara, sınır bölgesinde PKK’nın Suriye kolu olarak gördüğü YPG güçlerinin varlığını kabul etmeyeceği açıklamasını yaparak, operasyonun  El Bab’ı ele geçirene kadar süreceğini belirtmişti. Şam yönetimi ise Türkiye'nin başlattığı operasyonu kınayarak, egemenlik haklarının ihlal edildiğini açıklamış, Esad’a bağlı müttefik kuvvetler Türkiye’yi Halep’te ilerleme sağlayacak girişimlerde bulunmalarına karşı uyarmıştı.

© Deutsche Welle Türkçe

DW/DPA/GA/BÖ