İstanbul yeniden sandık başında

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi için TSİ 08.00'de başlayan oy verme işlemleri sürüyor.  İstanbul’da yaklaşık 10 buçuk milyon seçmen, 31 bin 124 sandıkta büyükşehir belediye başkanını seçmek için oy kullanıyor. 

31 Mart’ta İstanbul’da yapılan seçimi sandık kurullarının usulsüz oluşturulduğu gerekçesiyle iptal eden Yüksek Seçim Kurulu (YSK), 23 Haziran’da yenilenecek seçim için temel prensipleri de belirledi.

YSK, ilçe belediye başkanlıkları için değil de, sadece büyükşehir için seçimi yenileme kararı aldığından bu seçimde 31 Mart’takinden farklı olarak seçmene tek oy pusulası sunulacak. AKP, CHP, Saadet Partisi ve Vatan Partisi olmak üzere 4 parti ve 17 bağımsız adayın yarıştığı seçimin oy pusulası için bir önceki seçimdeki sıralama kullanıldı, yarıştan çekilen adaylar oy pusulasından çıkarıldı.

23 Haziran seçiminde AKP’li Cumhur İttifakı adayı Binali Yıldırım, CHP’li Millet İttifakı adayı Ekrem İmamoğlu, Saadet Partisi adayı Necdet Gökçınar ve Vatan Partisi adayı Mustafa İlker Yücel yarışıyor. 

23 Haziran’da yarışan bağımsız adaylar ise şöyle:

Dursun Ali Bacıoğlu, Vedat Öztürk, Ahmet Çördük, Muhammet Ali Canca, Mehmet Yıldız, Güldes Önkoyun, Hasan Atasoy Torun, Mehmet Ali Aydoğmuş, Lütfü Yılmaz, Seçkin İlker, Özkan Mustafa Küçükkural, Fatma Ragibe Kanıkuru Loğoğlu, Burhan Erol, Doğan Duman, Ali Rıza Kansız, Abdul Celil Gülalp, Burak Kadıoğlu.

Kimler oy kullanamıyor?

İstanbul’da 10 milyon 560 bin 963 kişi seçmen listesinde yer alıyor.

31 Mart seçimindeki seçmen listesinde “oy kullanamaz” şerhi düşülen kişi sayısı 23 bin 165 iken 23 Haziran seçimi için bu sayı 68 bin 17'ye yükseldi.

Bu kişilerin kısıtlı seçmenler, vefat edenler, asker olanlar, vatandaşlıktan çıkarılanlar, cezaevinde olanlar ve askeri öğrenciler oldukları belirlendi.

YSK’daki verilere göre 23 Haziran seçiminde; asker olduğu için 33 bin 775 kişi, hükümlü olduğu için 8 bin 93 kişi, kısıtlı olduğu için 4 bin 633 kişi, hayatını kaybettiği için 21 bin 157 kişi, vatandaşlıktan çıkarıldığı için 359 kişi oy kullanamıyor. 

Bu seçim yenileme seçimi niteliğinde olduğu için 23 Haziran'da 18 yaşını dolduranlar da oy kullanamıyor.

Yeni sandık kurulları

31 Mart seçimi sandık kurullarının oluşumundaki usulsüzlükler nedeniyle iptal edildiğinden 23 Haziran için sandık kurulları yeniden oluşturuldu. Sandık kurulu başkan ve üyeleri devlet memurları arasından seçildi. 31 Mart’taki seçimde sandık kurullarına üye veren partiler, 23 Haziran’da da üye verdi.  Siyasi partilerin müşahitleri de sandık başında görevli olarak bulunuyor.

Sandık kurulları, bir başkan ile altı asıl ve altı yedek üyeden oluşuyor. 23 Haziran’da yaklaşık 405 bin kişi sandık kurulu üyesi olarak görev yapıyor. 

YSK, 31 Mart’ta sandık kurullarını yasaya aykırı oluşturdukları gerekçesiyle soruşturma geçiren ilçe seçim kurulu başkanları ve seçim müdürlerinin 23 Haziran’da da görev yapacağını açıklamıştı. Ancak, daha sonra 13 seçim müdürünü başka illerde görevlendirme kararı aldı. YSK’nın bu kararı nasıl aldığını kamuoyuna açıklayamadığını belirten YSK’daki siyasi parti temsilcileri, soruşturma geçiren seçim kurulu başkanları ve seçim müdürleriyle ilgili dosyanın Hakimler ve Savcılar Kurulu’nda (HSK) olduğuna dikkat çekiyor ve 23 Haziran için de “Hukuki tartışmalar bitmeyecek” endişesi taşıyor.

Cep telefonu yasak

İstanbul’da oy verme işlemleri TSİ 17.00’de sona erecek. Oy verme saati bittiği halde sandık başında oylarını vermek üzere bekleyen seçmenler, başkan tarafından sayıldıktan sonra sırayla oylarını kullanabilecekler. Seçmenler, oy kullanacağı yeri ve sandık numarasını YSK’nın internet sitesinden, e-devlet kapısından ve seçmen sorgulama mobil uygulamasından öğrenebiliyor. Seçmenlerin, oy verme işlemi sırasında üzerinde kimlik numarasını taşıyan resmi nitelikteki bir belgeyi mutlaka yanlarında bulundurması gerekiyor.

Sandık kurulu görevlisi, seçmenin kimliğini alarak seçmen listesinde ismini bulacak ve kontrollerini yaptıktan sonra oy pusulası, zarf ve mührü seçmene vererek kabinde oyunu kullanmasını isteyecek. Cep telefonu, fotoğraf makinesi veya kamera gibi görüntü kaydedici veya haberleşme sağlayıcı cihazlarla oy verme yerine girilmesi ise kesinlikle yasak . Bu tür cihazlar, oy verme işlemi bittikten sonra iade edilmek üzere sandık kuruluna bırakılıyor. 

Oy pusulasına dikkat

Oy pusulasında yırtık, işaret veya yazı olmaması önemli. Oy pusulasına, ''TERCİH'' veya ''EVET'' mührü dışında, imza atılması veya işaret konulması oyu geçersiz kılacak. Birleşik oy pusulasından başka, zarfa hiçbir şey konulmayacak. Yanlış oy kullandığını düşünen ve yeni pusula isteyen seçmene yenisi verilmeyecek.

Seçmen; kapalı oy verme yerinden dışarı çıkmadıkça hiç kimse oraya giremeyecek. Ancak oy pusulasını hazırlamak için, kapalı oy verme yerinde, normal süreden fazla kalan seçmenler, kurul başkanı tarafından makul bir süre verilerek uyarılacak. Bu uyarıya rağmen kapalı oy verme yerinden çıkmayan seçmen oradan çıkarılacak.

Seçmen, zarfı sandığa attıktan sonra sandık seçmen listesinde adının bulunduğu yerin karşısını imzalayacak.

Bu kez sandığa gidecekler mi?

İstanbul’da 31 Mart seçiminde 1 milyon 705 bin 867 kişi sandığa gitmemişti. Seçimde Ekrem İmamoğlu ile Binali Yıldırım arasındaki oy farkı, tekrar sayımların ardından 13 bin 729 olarak açıklanmıştı. Böylece sandığa gitmeyenlerin sayısı, iki aday arasındaki farkın 124 katı olmuştu.

31 Mart'ta sandığa gitmeyenlerin en fazla olduğu ilçe Esenyurt’tu. AKP'den CHP'ye geçen ilçede 100 binden fazla seçmen sandığa gitmemeyi tercih etmişti. Sandığa gitmeyenlerin en fazla olduğu ikinci sıradaki ilçe ise 87 bin kişiyle, bir diğer CHP'li belediye olan Küçükçekmece'ydi. İstanbul’da 31 Mart’ta seçime katılım oranının en düşük olduğu ilçeler de AKP’li Fatih ve Beyoğlu belediyeleri olarak tespit edilmişti. Seçime katılım oranının bu kez nasıl olacağı, büyükşehir belediye başkanlığı yarışında öne çıkan Ekrem İmamoğlu ve Binali Yıldırım için kritik önem taşıyor.

YSK neden iptal etmişti?

31 Mart'taki İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimini yaklaşık 13 bin oy farkla Millet İttifakı'nın CHP'li adayı Ekrem İmamoğlu kazanmıştı.

Ancak YSK, AKP'nin itirazını haklı bularak sandık kurullarının kanuna aykırı olarak belirlendiği kanaatine varmış ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimlerinin iptal edilip yenilenmesine hükmetmişti.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da İstanbul seçimlerinin yenilenmesiyle ilgili açıklamalarında sandık kurulu başkanlarının kanuna aykırı olarak atandığını ifade ederek "İşte hırsızlık buradadır" demişti.

Hilal Köylü

©Deutsche Welle Türkçe