Krizden ders çıkaran AB, piyasaları denetleyecek

Strasbourg'ta toplanan Avrupa Parlamentosu, finans piyasalarının denetiminde tek tek ülkelerin yetkilerini, tek elde toplayan yasaya oy çoğunluğu ile onay verdi. Buna göre AB’ne bağlı çalışacak üç denetleme dairesi, önümüzdeki yılın başından itibaren bu sektördeki ulusal dairelerle birlikte, bankalar, sigortalar ve borsaları denetleme yetkisine sahip olacak. Ayrıca bu üç AB dairesinin istisna durumlarda denetledikleri kurumlara doğrudan talimat vermesi de mümkün hale getirildi. AB Dönem Başkanı Belçika’nın Maliye Bakanı Didier Reynders, “Bu, finans krizinden çıkarttığımız ilk gerçek ders” şeklinde konuştu. 

Finans piyasalarının denetimine ilişkin yasa tasarısı hızlı bir tempo ile yasalaştı. Avrupa Parlamentosu milletvekillerinin onay verdikleri yasa, AB’ne daha önce planlanandan daha fazla yetki veriyor. Avrupa Parlamentosu’nun sosyal demokrat milletvekili Udo Bullmann, bunu parlamentonun birlik üyesi ülkelerin oluşturduğu konsey karşısında aldığı büyük bir zafer olarak değerlendiriyor ve şunları kaydediyor:”

Şimdi Avrupa çapında gerçek bir denetim merkezi oluşacak. Yetki Avrupalı denetimcilerde olacak; bundan dolayı bu, Avrupa için, Avrupa’da yaşayanlar için bir başarıdır.”

Merkezler Londra, Paris ve Frankfurt’ta

Gelecek Ocak ayından itibaren AB çapında bankalar, sigortalar ve borsalar için birer AB denetleme dairesi oluşturulacak. Bankalardan sorumlu daire Londra’da, borsa/kıymetli kağıt piyasasından sorumlu daire Paris’te olacak; Almanya’nın finans merkezi Frankfurt’ta ise  sigortalardan sorumlu denetleme dairesi bulunacak. Buna ek olarak Frankfurt’taki Avrupa Merkez Bankası nezdinde ayrıca bir çeşit erken uyarı sistemi işlevi olan “Risk Danışma Kurulu” oluşturulacak. Burada Avrupa Merkez Bankası Başkanı’nın yönetiminde para uzmanları ve akademisyenler, finans piyasalarını gözlemleyecek ve ufukta beliren tehlikeler karşısında uyarıda bulunacaklar.

Geniş müdahale yetkisi

Denetleme dairelerinin merkezî hale getirilmesine rağmen birliğe bağlı ülkelerin denetleme merciileri varlıklarını sürdürecek. Bunlar günlük çalışma rutinlerini sürdürecek. Avrupa merkezî dairelerinin ise oldukça güçlü müdahale hakları olacak. Avrupa Parlamentosu’nun sosyal demokrat milletvekili Udo Bullmann, şunları söyledi:

“Ulusal denetim mekanizmalarının anlaşmazlığa düştüğü durumlarda, ya da Avrupa hukukuna aykırı durumlar söz konusu olduğunda AB denetimcilerinin doğrudan müdahale hakkı var. Ayrıca denetimcilerin örneğin piyasada insanların yaşlılık teminatlarını sıfıra indiren işe yaramaz finans ürünlerini yasaklama hakkı da bulunuyor.”

Açık bırakılan kapı

Birliğe bağlı üye ülkelerin hükümetleri bir konuda kapıyı açık bırakıyor. AB denetimcilerinin verecekleri talimatlarla “ulusal bütçelere” etkili müdahalede bulunulması arzu edilmiyor. Örneğin büyük bir bankanın devlet teminatları ile kurtarılacak olması durumunda böyle bir müdahalenin gündeme gelmesi istenmiyor.

“Sorunun tamirinden daha ucuz”

Finans piyasalarının denetiminin merkezî konuma getirilmesine ilişkin olarak Avrupa Parlamentosu, AB Bakanlar Konseyi ve AB Komisyonu arasında aylarca süren, çetin görüşmeler yapıldı. Avrupa Parlamentosu’ndaki liberallerin grup başkanı Guy Verhofstadt, “Bu uzun soluklu mücadelenin bugün mutlu sonla noktalanmış olmasından büyük memnuniyet duyuyorum” dedi. Avrupa Birliği Komisyonu’nun iç piyasalardan sorumlu üyesi Michel Barnier de, varılan bu sonucun, gelecekte ağır mali krizlere geçit vermeme niyetinin bir kanıtı olduğunu söyledi ve “bankacılık sektöründe alınan ön tedbirler, her zaman sorunun tamirinden daha ucuzdur” şeklinde konuştu.

© Deutsche Welle Türkçe

DW/dpa/AFP/Reuters, ÇA/AŞ