Kulis: Seçim sonrası 50+1 gündemi planlanıyor
12 Nisan 2023
Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi beş yıllık dönemi geride bırakırken Cumhurbaşkanlığı ve AKP'de sistemin artıları ve eksileri masaya yatırılmaya başlandı.
Bu çerçevede yeni sistemle birlikte gelen "yüzde 50+1" oy oranı sistemi nedeniyle hayata geçirilen ittifaklar, iktidar kanadında da tartışma konusu. AKP'nin seçim sonrası revizyon mesajı vererek yüzde 50+1 seçim sistemini tartışmaya açmayı planlandığı belirtiliyor.
"Yüzde 40 oy küçümseniyor"
DW Türkçe'nin hükümete yakın ve AKP kaynaklarından edindiği bilgiye göre, iktidar kanadında mevcut modelle ilgili yapılan değerlendirmeler sonucunda seçim sonrası revizyon adımları atılması ve sistemin kamuoyunda tartışmaya açılması üzerinde duruluyor.
Bir hükümet yetkilisi, "Mevcut ittifak oluşum süreçleri siyasette seçmenin hoşuna gitmeyen ilkeselleri bozan durumları ortaya çıkarıyor. Bu sadece bizim için değil, tüm partiler için geçerli. Bu nedenle yüzde 50+1 seçim sistemi hiçbir siyasi hareketi tartıştıracak hale getirmemeli. İkinci konu ise yüzde 40 oy alındığı bir tabloda bu sanki 'küçümsenecek bir oymuş' gibi algılanıyor. Yüzde 30, yüzde 40 alanlar meşru değil mi?" değerlendirmesi yaptı.
"Yarattığı sıkıntılar tartışılmalı"
Konunun zaman zaman muhalefet tarafından da gündeme getirildiğine işaret eden AKP'li yetkililer, sistemin tartışılmasında "yarar" gördüklerini söylüyor. Yetkililerin aktardığına göre, seçim sonrası sistemin ele alınacağı toplantılarda tüm siyasi kesimlerin uygun görmesi halinde yüzde 50+1 modelinin gözden geçirilmesi istenecek.
AKP'de mevcut modelin yerine ne ve nasıl bir sistem getirileceğine dair net bir yanıt ise şu aşamada yok. Sadece yarattığı sıkıntıların tartışılması öneriliyor. AKP'de sistemin "iyi yönde düzeltilmesinin" yolunun bu tartışmalar içerisinde bulunabileceği düşünülüyor.
DW Türkçe'ye bilgi veren kaynaklar, sistemin hayata geçtiği dönemde yüzde 50+1'in tartışılmasına karşı çıkan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın da şu anda buna daha "pozitif baktığını" ifade ediyor.
Kulislerde, AKP'nin Salı günü Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklanan seçim beyannamesinde de yeni hükümet sisteminin uygulamalarının değerlendirildiği belirtilerek "sistemi mükemmelleştirmek için önümüzdeki dönemde yeni reform adımlarının atılacağı" kaydediliyor.
AKP neden değiştirmek istiyor?
İktidar içindeki "sistemin tartışılması" görüşünün arka planında da Yeniden Refah Partisi, DSP ve HÜDA PAR gibi partilerle kurulan temasların parti tabanında tepkiye yol açmasının yattığı tahmin ediliyor. Parti tabanında "diğer partilere mahkumiyet görüntüsü"nün rahatsızlık yarattığı ifade ediliyor.
AKP içinde yüzde 50+1 modelinin doğru olduğunu ve devam etmesi gerektiğini savunan bir kesim de bulunuyor.
Daha önce de tartışıldı
Sistem, hayata geçirildiği 2018 yılından sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu'nun Kasım 2021'de Beştepe'de gerçekleştirdikleri görüşme sonrası yeniden tartışmaya açılmıştı. Karamollaoğlu, Erdoğan'ın genel olarak sistemden memnun olmadığını, sadece cumhurbaşkanı seçilmek için gereken yüzde 50+1 oy oranında sorun gördüğünü ifade etmişti. Tartışma üzerine AKP'nin önde gelen isimlerinden Cemil Çiçek de "Yüzde 50+1'in hem bugün hem de gelecekte sıkıntıya sebebiyet vereceğini, Türkiye'yi kaosa sürükleyeceğini söyledim" demişti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan da sistemin değiştirilmesine ilişkin tartışmada "Anayasa değişikliğiyle ilgili karar merci parlamentodur. Parlamento bu konuda bir değişikliğe giderse ona göre adım atılır" ifadelerini kullanmıştı.
Sistem, AKP'de içinde 2019'da da eleştirilere neden olmuştu. Şu anda AKP'nin milletvekili adayı da olan eski Bakan Faruk Çelik, "seçimlerde yüzde 50+1 oy oranı zorunluluğunun yüzde 40+1'e çekilmesini" önermiş ve "Bu model Türkiye'yi siyaseten yorar" demişti. Gelinen noktada iktidar içerisinde bu modelin siyaseti yorduğu fikri daha fazla seslendirilmeye başlandı.