Libya konusunda gözler Türkiye’de

Libya operasyonuna destek veren ülkeler, Libyalı muhaliflerin temsilcileriyle yarın İstanbul’da bir araya gelecek. Libya Temas Grubu toplantısına, aralarında ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen, AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton’ın da bulunduğu çok sayıda üst düzey yetkili katılacak.

Zirveye ev sahipliği yapan Türkiye, Libya konusunda daha aktif bir dış politika izleyerek, bir an önce çatışmaların son bulmasını sağlamayı hedefliyor ve Kaddafi sonrası dönemin şekillenmesinde söz sahibi olmak istiyor. Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, İstanbul buluşması öncesinde, önceki hafta, Libyalı muhaliflerin kalesi konumundaki Bingazi’yi ziyaret etmiş, Türkiye muhalifleri “Libya halkının meşru temsilcileri” olarak resmen tanımıştı.

“Türkiye’nin planı masada”

Türk Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Büyükelçi Selim Yenel, Deutsche Welle Türkçe'nin sorularını yanıtlarken, İstanbul toplantısının gündemini şöyle özetledi:

“Zaten bir Türkiye planı var. O masada. O konu da ele alınacaktır. Fakat şu anda konuşulacak konular: Bu durum daha ne kadar devam edecek. Kaddafi sonrası ne olabilecek. Ve Bingazi grubuna nasıl maddi yardımda bulunulabilecek. Bu gibi konular ele alınacak.”

Türkiye, Libya’da Ramazan ayı öncesinde ateşkesin sağlanmasını hedefliyor. Ankara’nın hazırladığı ve ilgili taraflarla görüşmelerin sürdüğü yol haritası, Libya ordusunun kentlerden çekilmesi ve insani yardımlara izin verilmesi gibi unsurları da içeriyor. Çözüme katkı için bugüne kadar çeşitli öneriler ortaya atan Türk hükümeti, Trablus’tan olumlu bir yanıt alamadı.

Stratejik çıkarlar

Erdoğan hükümeti, Mart ayında Libya’ya yönelik askeri operasyona karşı çıkmış, özellikle de operasyon konusunda başı çeken Fransa’yı “sömürgeci bir zihniyetle hareket etmekle” suçlamıştı. Haftalar boyunca Kaddafi ile diyaloğunu sürdüren Türkiye, Bingazi ve çevresindeki muhaliflere siyasi destek verme konusunda ise tereddütlü davranmıştı.

Büyükelçi Selim Yenel, Türkiye’nin Kaddafi’nin hemen gitmeyeceğini bildiğini, bu yüzden köprüleri atmadığını ve iknaya çalıştığını, ancak son zamanlarda ilişkilerin koptuğunu kaydetti. Büyükelçi Yenel, şunları söyledi:

“İlişkiler kopmak zorunda kaldı. Çünkü maalesef Kaddafi’ye ulaşılamıyor. Ulaşılsa bile bizim bilgiler, fikirler aktarılamıyor kendi adamları tarafından. Dolayısıyla biz de artık ilişkiyi kestik. Sadece Bingazi grubuyla temas halindeyiz. Ama tabii eğer Kaddafi’nin yanındakiler bizimle temas kurmak isterse biz buna her zaman açığız.”

Gözlemciler, Ankara’nın Libya konusunda başlarda tereddütlü bir politika izlemesinde, bu ülkedeki büyük ekonomik çıkarlarının etkili olduğu yorumlarını yapıyor. Ağırlıklı olarak Türk müteahhitlik firmalarının aktif olduğu Libya’da, Türk şirketlerinin iş hacmi 15 milyar doları buluyor. Türkiye, şiddet olaylarının tırmanması üzerine Libya’da çalışan yaklaşık 25 bin Türk vatandaşını Mart ayında tahliye etmiş, bu süreçte Kaddafi yönetimi ile ilişkileri koparmamaya özen göstermişti. Bu politika, Bingazi'deki muhalifler arasında büyük hayal kırıklığı yaratmış, Türk başkonsolosluğu önünde birçok protesto gösterisi düzenlenmişti.

Kaddafi ile iplerin kopması, çatışmaların son bulmaması ve muhaliflerin artan sayıda ülkeyle yakın ilişkiler kurması üzerine, Libya'nın geleceğini şekillendirecek gelişmelerde dışarıda kalmak istemeyen Türkiye, geçtiğimiz hafta Bingazi’deki muhaliflerle daha yakın ilişki kurma kararı aldı. Kaddafi yönetimiyle resmi ilişkileri sonlandıran Türkiye, Bingazi’deki Libya Ulusal Geçiş Konseyi'ni halkın meşru temsilcileri olarak resmen tanıdı.3 Temmuz'da Bingazi’yi ziyaret eden Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, 300 milyon dolarlık yardım sözü verdi. Ulusal Geçiş Konseyi'nin petrol ve maliye bakanları, Türkiye ile görüşmelerde bulunmak üzere, Davutoğlu'nun uçağı ile Ankara'ya gitti.

“Neo-Osmanlı hayalimiz yok”

Türkiye'nin Libya konusunda uzun süre “bekle gör” politikası izlemesi, sonunda Kaddafi ile ilişkileri kesip Bingazi’den yana ağırlığını koyması, uluslararası basında farklı değerlendirmelere, bölgesel güçlerin paylaşım mücadelesi şeklinde yorumlara yol açtı.

Büyükelçi Selim Yenel, Fransa ya da Batılı ülkelerle bir güç mücadelesi içinde oldukları yorumlarını geri çeviriyor. Yenel, birinci önceliklerinin çatışmaların son bulması ve istikrar olduğunu, ekonominin ikincil olduğunu kaydediyor:

“Türkiye çok daha aktif eskisinden farklı olarak. Ama bunun yeni-Osmanlıcılık olarak tanımlanması son derece yanlıştır. Böyle bir hayalimiz yoktur. Hiçbir zaman olmadı. Kimse ile bir rekabet içerisinde değiliz. Biz gerçekten bir an önce Libya’nın istikrara kavuşmasını istiyoruz. Rekabet edecek bir durum yok. Önemli olan burada gerçekten çarpışmaların durması, hem refaha hem istikrara kavuşmasıdır”

Almanya ile yakın işbirliği

Büyükelçi Yenel, Almanya Dışişleri Bakanı Guido Westerwelle’nın ay başında Türkiye’ye yaptığı ziyarette de Libya konusunun ağırlıklı yer tuttuğunu belirtirken, “Uyuşuyoruz. Almanya da çok temkinli davrandı. Almaya ile gayet iyi bir işbirliğimiz var bu konularda” dedi.

© Deutsche Welle Türkçe

Haber: Ayhan Şimşek

Editör: Beklan Kulaksızoğlu