Maymun çiçeği enfeksiyonları hızla yayılıyor

İnsanlarda maymun çiçeği enfeksiyonlarına şimdiye dek Afrika'nın bazı bölgelerinde rastlanırdı. Şu anda ise İngiltere, İspanya, Portekiz, Almanya, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Kanada'da tespit edilen ya da şüphelenilen vakalar görülüyor. Buralarda görülen vakaların, enfeksiyonun Orta Afrika varyantının aksine daha hafif bir seyir gösteren Batı Afrika varyantı olduğu söyleniyor.

Belirtileri nelerdir?

İnsan maymun çiçeği enfeksiyonu, bir süre sonra patlayan ve daha sonra kabuk bağlayan, nadiren kalıcı yara izlerinin oluştuğu kabarcıklar halinde ortaya çıkıyor.

Kabarcıkların kurumasından sonra oluşan döküntüler evreye bağlı olarak farklılık gösteriyor, ancak daha çok suçiçeği hastalığını andırıyor.

Hastalık yaklaşık üç ila dört hafta sonra etkisini kaybediyor.

Nadiren ölümcül olan hastalık, küçük çocuklar için hayati tehlike oluşturabiliyor.

Maymun çiçeği için kuluçka süresi 7 ila 21 gün, ancak genellikle semptomlar 10 ila 14 gün sonra ortaya çıkıyor. Daha sonra döküntüye ek olarak baş, kas ve sırt ağrısı, ateş, titreme, yorgunluk ve lenf düğümlerinde şişme de görülebiliyor.

Kendimi maymun çiçeğinden nasıl koruyabilirim?

Maymun çiçeği hastalığına karşı spesifik bir tedavi ve aşı yok. Ancak tıp uzmanları, çiçek hastalığına karşı geliştirilen bir aşının maymun çiçeği hastalığına karşı da nispeten koruyucu olduğu görüşündeler.

Maymun çiçeği virüsü doğrudan çiçek hastalığı virüsü ile ilişkili olmasa da, her iki çiçek hastalığı türü de aynı virüs cinsine giriyor. Yani bağışıklık sisteminin enfeksiyona cevap vermesi için yeterince benzerlik gösteriyorlar.

"Normal çiçek hastalığı", 1980'den beri uygulanan geniş çaplı aşılama kampanyaları sayesinde dünya çapında etkisini yitirdi. Ancak, Alman Robert Koch Enstitüsü (RKI) dünya nüfusunun büyük bir kısmının şu anda çiçek hastalığına karşı aşı korumasına sahip olmadığnı vurguluyor.

Nasıl bulaşıyor?

Hastalığın insandan insana bulaşması için,  maymun çiçeği ile enfekte olan kişilerle çok yakın temas gerekiyor. Çoğu zaman, bulaşma birkaç kişiden sonra sona eriyor. Bulaşmanın yaralı bir cilt bölgesinin çiçek hastalığı salgısı ile temasından kaynaklanıp kaynaklanmadığı ise yoğun bir şekilde araştırılıyor.

Yaklaşık iki hafta önce İngiltere'de görülen Afrika dışındaki ilk vakada İngiliz sağlık yetkilileri, hastanın Nijerya'dan döndüğünü tespit edince virüsün nereden geldiğini de kolayca saptadı. Ancak diğer dört yeni vakanın takibi ise, enfekte olan erkeklerin daha önce Afrika'ya gitmemiş olmaları ve diğer vakalarla temas halinde olmamaları nedeniyle zor oluyor. Sağlık yetkilileri şimdi maymun çiçeği virüslerinin çok kolay bulaşmaması nedeniyle vakalar arasındaki bağlantıları yoğun bir şekilde araştırıyor.

Bulaşma yakın temas yoluyla oluyor

Şimdiye kadar bilinen vakaların çoğunu, başka erkeklerle cinsel ilişkiye giren erkekler oluşturdu.

Bununla birlikte, birçok İngiliz uzman, insan maymun çiçeği hastalığının cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon olduğuna dair yeterli kanıt olmadığını açıkça belirtiyorlar.

Imperial College London'da viroloji doçenti olarak görev yapan Michael Skinner, "Hastalığın bulaşma yolu konusunda herhangi bir sonuca varmak veya elimizde net epidemiyolojik veriler ve analizler olana kadar bulaşma için cinsel aktivitenin gerekli olduğunu varsaymak için muhtemelen çok erken" dedi.

London Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu Uluslararası Halk Sağlığı Profesörü Jimmy Whitworth de benzer bir kanıya sahip. Whitworth bu konudaki görüşünü, "En olası bulaşma yolu yakın temastır; cilde veya yatak nevresimlerine temas veya mutfak gereçlerinin paylaşılması gibi. Genital veya oral yollarla gerçek cinsel bulaşımın olduğu sonucuna varılamaz" sözleriye açıkladı.

"Semptomlar görüldüğünde muayene olun"

RKI maymun çiceği ile ilgili yayınladığı makalede, çiçek hastalığı benzeri cilt değişikliklerinde bile insanların, riskli bölgelere seyahat etmemiş olsalar da muayene olmalarını önerdi.

RKI, hemcinsleriyle cinsel ilişkiye giren erkeklerin olağandışı cilt değişiklikleri durumunda derhal tıbbi yardım almaları gerektiğ konusunda uyardı.

İngiltere Sağlık Güvenliği Ajansı'ndan Dr. Susan Hopkins de benzer bir uyarıda bulunarak şöyle konuştu:

"Özellikle eşcinsel ve biseksüel erkekleri, olağan dışı herhangi bir deri döküntüsü veya lezyonu için dikkatli olmaya ve derhal bir cinsel sağlık servisine başvurmaya çağırıyoruz."

Hayvandan insana bulaşıyor

İnsanlarda maymun çiçeği hastalığı ilk kez 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde kaydedildi. Özellikle orta ve batı Afrika ülkelerinde bu vakalara rastlandı. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) hastalığı endemik riski son derece düşük olarak değerlendiriyor.

Hastalık üzerine araştırmalar yapan uzmanlara göre maymun çiçeği etken maddesi muhtemelen kemirgenler aracılığıyla sirküle oluyor.

Maymunlar ise kemirgen olmadıkları için, enfekte olabiliyor ancak bulaşan parazitlere gelişme alanı sağlamıyor.

RKI raporunda enfeksiyonların enfekte olmuş hayvanların salgılarıyla temas yoluyla bulaşabileceği belirtiliyor.

Özellikle sincap veya sıçan gibi kemirgenlerin ısırmaları sonucu hastalağın yayıldığı biliniyor. Ayrıca enfekte olmuş hayvan kanıyla temas eden veya bu hayvanların etlerini yiyen evcil hayvanlar da bulaştırıcı olabiliyor. Bu hayvanlarla yakın temas veya onların etlerini yemekle ya da damlacık enfeksiyonu yoluyla hastalık insanlara bulaşabiliyor.