Mecliste ‘başkanlık mesaisi’ başlıyor

"Türk tipi başkanlık” önerisiyle tartışma yaratan 21 maddelik anayasa değişikliği teklifi için meclis mesaisi başlıyor. AKP ile MHP'nin “yasama ve yürütmeyi güçlendiriyoruz, yargıyı bağımsız kılıyoruz” iddiasıyla uzlaşıp, meclisin gündemine getirdiği anayasa değişikliği teklifinin anayasa uzlaşma komisyonundaki görüşmelerinin yıl sonuna kadar tamamlanması planlanıyor. TBMM’nin 3 Ocak’ta yeni yıl mesaisinin başlamasıyla birlikte anayasa değişikliği teklifinin meclis genel kuruluna gelmesi bekleniyor. Teklifin genel kuruldaki oylamasının tamamlanmasının ardından da baharda referanduma sunulması hedefleniyor.

“Cumhurbaşkanı tanrısallaştırılıyor”

Teklife başından beri karşı çıkan CHP, meclis mesaisinin başlamasıyla birlikte muhalif tutumunu daha da sertleştirecek. CHP'li Öztürk Yılmaz, DW Türkçe'nin “Teklifin neresini sorunlu görüyorsunuz” sorusunu yanıtlarken, özellikle ‘cumhurbaşkanının yetkilerine' dikkat çekiyor. Teklife göre üniter yapı içinde yürütme yetkisi tek başkanda toplanacak, başbakan olmayacak ve bu başkana ‘cumhurbaşkanı’ denecek. Cumhurbaşkanı üst düzey kamu yöneticilerini atayacak ve görevlerine son verebilecek. Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda kararname çıkarabilecek. Cumhurbaşkanının hem yasa yapma hem de veto yetkisi olacak. Yılmaz, “Bu düzenlemelerle, parlamentonun tekelinde olan yasa yapma yetkisi tamamen tırpanlanmış oluyor. Meclise danışmadan, mecliste tartıştırmadan bir cumhurbaşkanına yasa yapma, kararname çıkarma yetkisi verilmesi tek adam rejiminden de öte, cumhurbaşkanının tanrısallaştırılmasıdır” değerlendirmesi yapıyor. Cumhurbaşkanına tanınan yetkilerin herhangi bir demokratik ülkeyle karşılaştırılmasının söz konusu bile olmadığını öne süren Yılmaz, teklifle öngörülen meclis ve cumhurbaşkanlığı seçiminin aynı günde yapılacak olmasının da ‘demokratik sıkıntı’ yaratacağını söylüyor. Yılmaz, “Cumhurbaşkanı, aynı gün seçim yaptırarak sadece yürütmeyi değil yasamayı da büyük ölçüde tekeline almış oluyor. Bu yüzden burada ancak güçler birleşmesinden değil tekelde toplanmasından bahsedebiliriz” diyor.

"Cumhurbaşkanı denetimden kaçıyor"

Öztürk Yılmaz’a göre anayasa değişikliği paketiyle cumhurbaşkanı denetimden de kaçıyor. Çünkü teklife göre cumhurbaşkanı hakkında 301 milletvekilinin imzasıyla önerge verilebilecek. Meclis, 360 vekilin gizli oyuyla soruşturma komisyonu kurabilecek. Soruşturma komisyonu, Yüce Divan’da yargılanma kararı verirse cumhurbaşkanı ancak 400 milletvekilinin gizli oyuyla yargılanabilecek. “Denetim varmış gibi görünüyor ama bu rakamlarla mümkün değil” diyen Yılmaz, "Gensoru yok, güven oylaması yok, Yüce Divan imkansız. Böylelikle siz cumhurbaşkanına kralda bile olmayan mutlak bir dokunulmazlık veriyorsunuz” çıkışında bulunuyor.

Öztürk Yılmaz, CHP’nin anayasa değişikliği teklifine bütünüyle karşı çıkışını sürdüreceğine dikkat çekiyor. “Böyle bir sistemin Türkiye’de işlemesi imkansız” diyen Yılmaz’a göre “Türkiye kaosa sürüklenecek” uyarısında bulunuyor ve bu uyarısını da “Sisteme hata bulacaklar. Düzeltme yaparken de ilerde federasyonu çağrıştıracak, bölgelere bölünecek bir yapılanmanın önünü açacaklar” sözleriyle gerekçelendiriyor.

“Durdurmaya çalışacağız”

CHP gibi HDP de anayasa değişikliği teklifinin ülkeyi kaosa sürükleyeceğine inanıyor. HDP’li Garo Paylan DW Türkçe’ye niçin böyle bir şey düşündüklerini açıklarken önce “Teklifi durdurmak için elimizden geleni yapacağız” çıkışında bulunuyor. “Statükocu olmayacağız, kendi iddiamızı da anlatacağız” diyen Paylan, başkanlık sisteminin tek bir sosyolojik kesimin gücü ele geçirmesi olduğunu öne sürüyor. Paylan, HDP’nin nasıl bir tutum sergileyeceği konusunda ise “Kendi önerimizi toplumun tüm kesimleriyle paylaşacağız. Gücün merkezileşmesinden değil, dağılmasından yanayız. Meclisten geçerse de kampanya başlatacağız” açıklaması yapıyor.

Hem CHP'de hem de HDP’de, anayasa değişikliği teklifinin referanduma gitmesi durumunda MHP tabanının teklife ‘hayır’ deme oranının yüksek olacağı düşüncesi hakim. CHP’li Öztürk Yılmaz “MHP tabanı ile yönetimi arasında ciddi fark var. Taban, anayasa değişikliğiyle tek adam rejimi olacağı endişesi taşıyor” derken, HDP’li Paylan “MHP tabanının ikna olmadığını, referanduma giden yolda tabandan farklı sesler çıkma olasılığının yükseldiğini herkes biliyor” diyor. Ancak CHP ve HDP’deki bu düşünceye MHP yönetiminden sert tepki var. MHP’li Mehmet Günal DW’ye “Öz itibariyle AKP’yle uzlaşma sağlandı. MHP’de sorun olmaz “ mesajı veriyor. MHP’li diğer yetkililer de anayasa değişikliğine neden evet dediklerini açıklarken “Değişikliğin amacı başkanlık sistemine geçiş değil, cumhurbaşkanlığının sınırsız şekilde kullandığı yetkileri sınırlandırmak ve cumhurbaşkanına sorumluluk yüklemek” diyorlar.

Peki; anayasa değişikliği teklifinde AKP ve MHP cephesinde hiç mi değişiklik yapılmayacak? AKP cephesinden “Üzerinde yeniden durup, değerlendireceğimiz konular olacak” mesajları geliyor ancak bu konuların ne olacağına dair çok da kesin çıkarımlarda bulunulamıyor. AKP yetkilileri “Meclis süreci hızla tamamlanacak ve son kararı halkımız verecek” diyerek referandumun önemini öne çıkaran değerlendirmelerde bulunuyor.

©Deutsche Welle Türkçe

Hilal Köylü / Ankara