Merkez Bankası'nın dövize müdahalesi yeterli mi?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın  dün akşam katıldığı canlı yayında faiz indirimi konusunda kararlılık vurgusu yapmasının ardından lira karşısında 13,95 seviyesine gören dolara Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’ndan (TCMB) müdahale geldi.

Merkez Bankası’ndan  yapılan açıklamada, "Döviz kurlarında görülen sağlıksız fiyat oluşumları nedeniyle piyasaya satım yönünde doğrudan müdahale edilmektedir" ifadeleri kullanılırken, dolar hızla 12,42 seviyelerine kadar geriledi. Ancak Türk Lirası, dolar karşısındaki kazanımının büyük bölümünü yaklaşık 45 dakika içerisinde geri verdi ve tekrar 13 seviyelerinin üzerine çıktı.

Peki Merkez Bankası’nın 2014 yılından sonra piyasaya ilk kez doğrudan müdahale etmesi ne anlama geliyor?

Piyasaya "ben buradayım" mesajı

Ekonomist Özlem Derici Şengül'e göre bu adımın atılmasında temel amaç artan yüksek oynaklık ortamında piyasaya ‘ben buradayım’ mesajı vermek. Merkez Bankası’nın 2018’den itibaren piyasaya kamu bankaları aracılığı ile müdahale ettiğini ancak uzun süre sonra ilk kez doğrudan müdahale etmeyi tercih ettiğini belirten Şengül, "Merkez şimdiye kadar neden bekledi bunu tam olarak bilemiyoruz. Burada 14 seviyesini önemli bir zirve olarak mı kabul ediyor bilemiyoruz. Ama yüksek volatiliteye karşı atılmış bir adım olarak görebiliriz. Çünkü dolar çok hızlı şekilde 13 seviyesinin üzerine tırmandı” dedi.

"Tek başına bir anlam ifade etmiyor"

Şengül, bu adımda yılın sonuna gelinmesini ve piyasada hem kamunun hem de özel sektörün yüksek döviz borçluluğunun da payı olduğunu vurguladı. Şengül, "Kamunun ve şirketlerin ödemesi gereken ciddi bir döviz borcu var. Bu da Merkez Bankası üzerinde ciddi bir baskı yaratıyor. Bu anlamda bir rahatlama adımı tanımlaması yapılabilir. Ancak gelinen noktada atılan bu adım tek başına bir anlam ifade etmiyor. Merkez Bankası aynı duruşu hem söylemlerinde hem de uyguladığı politikada göstermiyor. Bu da piyasada para politikasına olan inancı düşürüyor. Eğer siz piyasaya müdahale ettiğinizde bir inanç oluşmuyorsa atılan adım boşa gitmiş demektir” diye konuştu.

"Çok tehlikeli olabilir"

"İşte bu nedenle yapılan bazı müdahaleler çok tehlikeli olabiliyor” diyen Şengül, "Ortada sağlam bir duruş sergilenmediği için, atılan adım çok geçici görülüyor ve rezervler boşa harcanmış oluyor. Herkes dolar düştüğünde dolar alma yönünde bir davranış sergilediği için uzun süreli bir etki de göremiyoruz. Merkez Bankası bu adımı diğer alanlarda da sağlamlaştırışa Türk Lirası dolar karşısında belki bir süre 13 seviyelerini koruyabilir” ifadelerini kullandı.

Merkez’den spekülasyona davet var

Ekonomist Arda Tunca ise Merkez Bankası’nın bu adımını spekülasyona yol açma durumu olarak yorumluyor.

Dolarizasyonun söz konusu olduğu ve Türk Lirası’na güvenin kaybolduğu bir ortamda böyle bir adımın doların ateşini söndürmekten uzak olacağını belirten Tunca, "Bu müdahale işe yaramıyor ve yaramayacak. Türkiye çok uzun zamandır döviz rezervlerini harcıyor. Bu 2020’de de devam etti. Ancak doların geldiği seviye ortada. Dolayısıyla şu anda Merkez Bankası kendi eliyle Türk Lirası üzerindeki spekülatif isteği arttırıyor. İnsanlar nasıl olsa Merkez Bankası doları indirmek için müdahale ediyor ama dolar yine yükselir düşüncesi ile düşük seviyelerden dolar alıyor. Sürekli olarak bu anlayışla hareket ediyor. Hiç dolarla işi olmayan insanlar bile böyle davranmaya başladı. Temel motivasyon doları düşünce alıp yükselince satmak veya enflasyondan korunmak" diye konuştu.

Yeterli etkili oluşturmayacak

Merkez Bankası’nın attığı adımla yeterli etkiyi oluşturamayacağını dile getiren Tunca, "Piyasada dövize olan ihtiyacın arttığı dönemlerde bu hamle doğru görülebilir evet ama bizim Merkez Bankamız artık bu sürecin çok dışında. Konunun temelinde yanlış para politikası uygulamaları var. Merkez Bankası ve hükümet bunu anlamadığı sürece bu süreç böyle devam edecek. Ekonominin kuralları bize bunu söylüyor. Siz piyasaya döviz sürerek müdahale ediyorsunuz ama 1 saat sonra kur eski seviyesini görüyor. Yani bazı temel problemler var" yorumunda bulundu.

Merkez Bankası’nın müdahalesi sonrasına denk gelen Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bugünkü konuşması sonrası ise dolar, Türk Lirası karşısında 13,36’ya çıktı.

Emre Eser

© Deutsche Welle Türkçe