Obama’dan Afganistan’dan çıkış planı

Afganistan'daki Amerikan kuvvetlerine 33 bin asker ekleme kararından 18 ay sonrasına gelen konuşmasında, bu askerlerden 10 bininin yıl sonuna kadar geri çekileceğini bildiren Obama, geriye kalan 23 bin askerin de gelecek yaza kadar ABD’ye geri döneceğini kaydetti. Çekilme takviminin tamamlanması, ABD’deki başkanlık seçimlerinden iki ay öncesine denk gelirken, ilk grup asker çekimine gelecek ay başlanacak.

Obama’nın bu kararı, çekilmeyi bölgedeki komutanlarının isteğinden daha hızlı bir sürede, ama pek çok Demokrat destekçisinin tercih ettiğinden daha yavaş bir çerçeveye oturturken, bu nedenle başkanın “orta yol formülü” benimsediği şeklinde yorumlandı.

Çekilme 2014'e kadar sürecek

Aylardır süren strateji değerlendirmelerinin ardından alınan kararla, gelecek yazın sonuna kadar 68 bin askerin Afganistan’da kalacağını bildiren Obama, bu askerlerin ülkeden ayrılmasının, Afgan ordusunun güvenlik görevini devralacağı 2014 yılına kadar düzenli olarak devam edeceğini de kaydetti.

Obama’nın bölgedeki komutanları, Afganistan’a “kuvvet artışı” planı çerçevesinde gönderilen askerlerin büyük bölümünün, çatışmalara halihazırdaki kuvvetlerin düzeyinde devam etmek amacıyla gelecek yılın sonuna kadar bu ülkede kalmasını talep etmişlerdi.

Bu komutanlar, Taliban’a yönelik hücum operasyonlarının mevcut temposunun aynen devam etmemesi halinde, son 18 ay içinde elde edilen “kırılgan ve kaybedilebilir” kazanımların pekiştirilebilmesi için ek süre talebinde bulunmuşlardı. Bazı komutanlar ayrıca savaş alanındaki baskıyı devam ettirmenin, ABD’nin, Afganistan Devlet Başkanı Hamid Karzai ile, Obama yönetiminin siyasi bir kuvvet olarak ortadan kaldırılamayacağını kabul ettiği Taliban arasında uzlaşma yaratma çabalarına yardımcı olacağını savunmuşlardı.

Ancak yönetim yetkilileri, 2009’da Afganistan’a yapılan asker artışının, Taliban’ı müzakere masasına getirerek görevini yaptığını bildirdiler. İsmi belirtilmeyen bir yönetim yetkilisi, Washington Post gazetesine yaptığı açıklamada, “asker artışı ile yapılan baskı sayesinde, Taliban’a el uzatmak için Afganlıların yaptığı girişimlere aktif destek sağlıyor ve siyasi bir çözüm için gereken şeyleri araştırıyoruz” dedi.

''Savaş popülerliğini çoktan yitirdi''

Başkan Obama, Afganistan’a ilişkin çekilme planını açıklamasından önceki haftalarda ABD’deki ekonomik ve mali sorunların arttığı bir sırada Afganistan’da büyük bir Amerikan askeri varlığı tuttuğu yolunda giderek artan eleştirilere maruz kalmıştı.

Yönetim yetkilileri, 2009 yılında Obama’nın verdiği Afganistan’da asker arttırma kararına karşı çıkan danışmanların başını çeken başkan yardımcısı Joe Biden’ın, ümit ettiği kadar hızlı biçimde olmamakla birlikte Obama’nın son çekilme takviminden memnun olduğunu kaydettiler. Biden ve aralarında Beyaz Saray’ın ulusal güvenlik danışmanı Thomas E. Donilon’un bulunduğu üst düzey yönetim yetkilileri, artış kuvvetlerinin bu yıl sonuna kadar Afganistan’dan ayrılmasıni talep etmişlerdi.

Afganistan’daki savaş, ABD’ye ayda 10 milyar dolara mal olurken, bu rakam bazı Kongre liderlerince “sürdürülmesi mümkün olmayan” bir fiyat olarak nitelendiriliyor ve Amerikalıların çoğunluğu, Afganistan’da artık savaşmaya değmediğini düşünüyor. Bu ülkedeki Amerikan asker artışının ardından 684 asker hayatını kaybetti.

Obama’nın savaş politikasını uzun süredir destekleyen Kongre’deki Cumhuriyetçi kanat bile, askerlerin daha hızlı çekilmesini ve Afganistan’ın yeniden inşası yerine El Kaide’nin imhası üzerinde odaklanılmasını isterken, Obama’nın kendi partisi olan Demokratlar, Afganistan misyonuna karşı uzun süredir sırt dönmüş durumdalar. Demokrat partinin bazı önde gelen isimleri, Obama’yı, özellikle geçen ay El Kaide liderinin Pakistan’da yapılan baskında ölü olarak ele geçirilmesinin de dahil olduğu yeni gelişmelerden faydalanarak yeni bir yaklaşım geliştirmeye çağırdılar.

“Savaş dalgaları geriledi”

Obama da, dün Beyaz Saray’ın Doğu Odası’ndan canlı olarak yayınlanan konuşmasında, “bu akşam savaş dalgalarının gerilediğini bilmekte teselli buluyoruz” dedi. Obama’nın 2009’daki Afganistan’a ek kuvvet gönderme kararının aksine, bu konuşmasında, savaştan giderek daha fazla endişe duyan Amerikan kamuoyu ve Kongre’nin sabırsızlığını gözönüne alması dikkat çekti.

Zaman zaman seçim kampanyası izlenimi veren 13 dakikalık konuşmasıında, “son on yıl içinde giderek artan borç ve zor ekonomik şartlar içinde bu savaşa 1 trilyon dolar harcadık” diyen Obama, “Amerika; şimdi ulus inşasına burada odaklanma zamanı” dedi.

Obama’nın çekilme planı, Kongre’den ölçülü bir tepki çekerken, bazı Demokratlar başkana daha hızlı asker çekme baskısı yapmaya devam edeceklerini bildirdiler. Cumhuriyetçi Arizona senatörü John McCain ise, Obama’nın planının “Afganistan’da Amerikan askerlerinin büyük zorlukla elde ettikleri kazanımları ve hala yapılması gereken ilerlemeyi gereksiz biçimde tehlikeye attığını” savundu.

Müttefiklerin asker kararı da etkilenebilir

Obama’nın planı, Afganistan’daki uluslararası asker varlığının yaklaşık yüzde 30’una denk gelen 40 bin asker sağlayan müttefik ülkelerin kararını da muhtemelen etkileyecek.

Bazı Avrupalı liderler, Afganistan’da siyasi açıdan popüler olmayan ve pahalı bulunan savaş çabalarını sona erdirmek isterken, Obama’nın çekilme planının Afganistan’daki diğer müttefikleri de aynı yönde karar almaya itip itmeyeceği henüz bilinmiyor. Ancak Obama’nın, dünkü konuşmasından bir kaç saat önce bazı Avrupalı müttefikleri ile Afganistan Devlet Başkanı Karzai ve Pakistan Devlet Başkanı Asif Ali Zerdari’yi arayarak kararı hakkında bilgi verdiği kaydedildi.

© Deutsche Welle Türkçe

Haber: Sema Emiroğlu – New York

Editör: Nihat Halıcı