Polonya: Başkanlık sarayında tutuklama

Mariusz Kaminski ve Maciej Wasik yakın zamana kadar Polonya'nın en güçlü isimleri arasındaydı. Mateusz Morawiecki'nin ulusal-muhafazakâr hükümetinde (2017-2023) İçişleri Bakanı olan Kaminski, polis ve gizli servislerden sorumluydu. Yardımcısı Wasik ise bakanlıkta onun sağ kolu olarak görev yapıyordu. Aralık ayındaki iktidar değişikliğinden sonra ise her iki siyasetçi de parlamentodaki en büyük muhalefet grubu konumuna gelen Hukuk ve Adalet Partisi'nde (PiS) milletvekiliydi. Ta ki haklarındaki mahkûmiyet kararı kesinleşene kadar. 

Aralık 2023'te bir mahkeme, her iki siyasetçiyi de yolsuzlukla mücadele kurumu CBA'nın başında bulundukları 2007 yılında, yetkilerini aştıkları ve görevi kötüye kullandıkları gerekçesiyle suçlu bularak, ikişer yıl hapis cezasına çarptırdı.

Hükmün kesinleşmesiyle birlikte haklarında tutuklama kararı çıkarılan Kaminski ve Wasik, geçen salı akşamı, sığındıkları Varşova'daki başkanlık sarayında tutuklanarak cezaevine gönderildi. Online platform Onet'in haberine göre iki siyasetçi kelepçelenerek götürüldü.

Cumhurbaşkanından tutuklamaya tepki

Tutuklamaları memnuniyetle karşılayan liberal milletvekili Dariusz Jonski, "Bu, PiS'in kanunsuzluğunun sembolik olarak sona ermesidir. Artık kutsal inek yok" dedi. Çok sayıda PiS milletvekili, çarşamba gecesi Grochow bölgesindeki gözaltı merkezinin önünde toplandı. PiS Genel Başkanı Jaroslaw Kaczynski ise tutuklamaların "intikam amaçlı" ve "çirkin bir skandal" olduğunu savunndu. "Operasyonun tamamen dışarıdan yönetildiğini ve Polonya devletini yok etmeyi amaçladığını" öne süren Kaçinski, yeni hükümete yönelik ağır ithamlarda bulundu.

Cumhurbaşkanı Andrzej Duda da yaptığı ilk açıklamada, "Kişisel olarak derin bir şok yaşıyorum. Kaminski ve Wasik, yolsuzluğa karşı mücadele eden pırıl pırıl insanlar. Onlar yeniden özgürlüğe kavuşana kadar rahat etmeyeceğim" dedi. Cumhurbaşkanı ayrıca protestolar karşısında yurttaşlarını sakin olmaya ve barışçıl gösteriler yapmaya çağırdı.

İki siyasetçi, evlerinin polisler tarafından kuşatılması üzerine, daha önce kendilerini affeden Duda'dan koruma talep etmişti. Onları saraya davet eden Cumhurbaşkanı, ikisine de koruma sağlamıştı. Ancak Duda'nın resmî bir program için kısa süreliğine saraydan ayrılmasını fırsat bilen emniyet güçleri, düzenledikleri baskınla Kaminski ve Wasik'i derdest etti.

Yolsuzluğun kovuşturulması yerine provokasyon

Kaminski ve Wasik 2009 yılında üçer yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. Ancak Cumhurbaşkanı Duda, 2015'te göreve geldikten hemen sonra, karar yasal olarak bağlayıcı hale gelmeden önce partili arkadaşlarını affetti. Bu sayede yeni PiS hükümetinde bakanlık görevlerini üstlenebildiler. Haziran 2022'de Yüksek Mahkeme, bu affın hukuka aykırı olduğuna hükmetti ve bir üst mahkemede yeniden yargılama yapılmasına karar verdi. Nihai karar Aralık 2023'te verildi.

İkişer yıl hapis cezasına çarptırılan iki siyasetçinin milletvekillikleri de düşmüş oldu. Bu kararı kabul etmeyen Kaminski, pazartesi günü verdiği bir radyo röportajında "Sejm (Parlamentonun alt kanadı) oturumuna katılmam, ancak fiziksel güç kullanılarak engellenebilir" demişti. Sejm Başkanı Szymon Holownia da bunun üzerine, parlamentoda olası olayların önüne geçmek amacıyla meclis oturumlarını bir hafta erteledi.

Parlamento önünde protesto planlanıyor

Aslında krizi aşmanın çok kolay bir yolu var: Cumhurbaşkanı Duda'nın, Kaminski ve Wasik'i tekrar affetmesi yeterli olacak. Olası bir af, bu sefer hukukî zemine de dayanacak çünkü dava bitti ve karar kesinleşti. Fakat Duda bunu yapmak istemiyor zira aksi takdirde, ilk affının yanlış olduğunu otomatikman kabul etmiş olacak.

Kaminski ve Wasik, tutuklanmadan önce "tüm dürüst ve normal" Polonyalıları, bugün (11 Ocak) parlamento önünde yapılacak gösterilere katılmaya çağırdı. "Özgür Polonyalılar" inisyatifinin çok önceden planladığı eylemle aslında kamu medyasındaki değişikliklerin protesto edilmesi amaçlanıyordu. Şimdi ise muhtemelen iki siyasetçinin serbest bırakılmasına odaklanılacak.