Reformcuların en büyük gücü internet

Mohammad Ali Abtahi dün internetteki blogunda HYPERLINK "http://WWW.WEBNEVESHTEHA.COM" WWW.WEBNEVESHTEHA.COM) gözaltına alınmakta olduğunu duyurdu. Abtahi, öyle sıradan bir blogcu değil. İran’ın eski cumhurbaşkanı yardımcılarından olan Abtahi, cumhurbaşkanlığı seçim kampanyası sırasında kendi internet sitesinde reformcu adaylardan Mehdi Kerrubi’ye destek açıklamıştı. Bazılarına göre polisin onu gözüne kestirmesinin bir nedeni de bu.

İran’daki yaklaşık 60 bin aktif blogcu açısından kaygı verici bir durum yaşanıyor. Zira bu kesim dijital günlük tutuyor, sosyal paylaşım siteleri Facebook ve Twitter’den yararlanarak muhalefetin kitlesel gösterilerini takip ediyor. Twitter kullanıcılarından Fersthteh Ghazi bu kişilerden biri. Aynı görüşte olduğu arkadaşları gösterilere katılmak üzere sokaklara çıkarken Ghazi eylemlerdeki gelişmeleri dakikası dakikasına blogunda yansıtıyor. Ghazi ayrıca atılan sloganları yorumluyor ve gözaltına alınan isimleri bildiriyor.

Farsça olduğu kadar İngilizce dilinde bloglar da var. Hatta seçim sürecindeki gerilimle birlikte blog dillerinde Farsça en önemli dördüncü dil sırasına yükseldi.

Internetle gelen değişim

Bu gelişme Deutsche Welle’nin şemsiyesi altında düzenlenen ve “The Bobs” olarak adlandırılan uluslararası blog ödülleriyle de teşvik edildi. Örneğin geçtiğimiz yıl “4equality” adlı Farsça yayın yapan bloga ödül verilmişti. İran’da kadın düşmanı yasalara karşı bu blogda bir milyon imza toplanmıştı. Bugüne kadar sadece bu inisiyatife destek verdikleri gerekçesiyle 48 kişi tutuklandı.

Almanya’nın Marburg Üniversitesi öğretim üyelerinden İran uzmanı Udo Steinbach, dışarıdan verilen desteğin önemine işaret ediyor:

"Fikirleri dışarıdan ediniyorlar, desteği dışarıdan alıyorlar. İran gençliği büyük bir heyecanla yeni multimedya araçlarını kullanıyor. Dünyada en yüksek kullanım oranı İran’da. Dışarıdan destek alınıyor, dış dünyayla iletişime geçiliyor ve bu hareketi destekleyen tüm dünyadaki İranlılarla iletişim kurulabiliyor.”

Ancak son günlerde İranlı blogcular açısından cesaret daha büyük önem kazandı. “İran’da değişim” adlı Twitter forumunda muhalifler protesto gösterilerine katılıp katılmayacaklarını tartışıyorlar. Sosyal paylaşım sitesi Facebook’ta “Benim sesim nerede” adlı sayfada siyah profil resimleriyle oluşturdukları gruplarda bir araya geliyorlar. Bu protesto yöntemi belki de onları gözaltına alınmaktan da koruyor.

Ahmedinejad’ın da blogu var

Gözaltına alınma tehlikesiyle karşı karşıya olmadığı kesin olan ise Google arama motorunda İran ile ilgili bloglar arandığında ilk sırada görünen Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın HYPERLINK "http://WWW.Ahmadinejad.ir" WWW.Ahmadinejad.ir adresindeki blogu. Muhalif adaylardan Mir Hüseyin Musevi’nin HYPERLINK "http://WWW.GHALAMNEWS.IR" WWW.GHALAMNEWS.IR adresinde ulaşılabilinen bloguysa reformcuları son gelişmeler hakkında bilgilendiren nitelikte. Musevi, taraftarlarını kitlesel gösteriler sırasında provokasyona gelmeme uyarısı yapıyor.

Sanal ve gerçek dünya

İran uzmanı Udo Steinbach, dijital dünyanın İran’da büyük bir ağırlığı olduğunu görüşünde:

"Ben bunun, olayları ileriye taşımaya dönük gerçek bir iradeyi ortaya koyduğunu düşünüyorum. Artık tek başına değil, oluşturan ağlar yoluyla daha fazla bilgi ediniyorsunuz. ABD başkanının çok dikkatle seçilmiş de olsa destek verici sözleri oraya ulaşıyor ve bunun etkisi oluyor, gayet tabi ki.”

Ancak İran’daki blogcular için koşullar bir hayli güçlüklerle dolu. Hafta sonunda internet bağlantıları ve Twitter, YouTube ve Facebook gibi internet sitelerine erişim kesildi. Hatta cep telefonları bile kullanılamaz haldeydi.

Ne İranlı blogcular ne de yabancı basın İran’a basın özgürlüğü getirecek güçte. Ancak blog sayısındaki artış bir ölçüde basın özgürlüğünün yeniden kazanılması anlamına geliyor.

Richard Fuchs / Çeviren: Değer Akal

Editör: Ahmet Günaltay