RSV salgını Almanya'da çocuk kliniklerini zorluyor

Son haftalarda Türkiye'de de her yaş grubundan kişiyi etkileyen ve boğazda yanma, yutkunmakta sıkıntı, kuru öksürük, yüksek ateş gibi belirtilerle kendini gösteren solunum yolu hastalığı RSV (respiratuvar sinsityal virüs), Almanya'da sağlık sisteminin sınırlarını zorluyor, artan vaka sayıları karşısında özellikle de çocuk kliniklerinin kapasitesi yetersiz kalıyor.

Bir tarafta az önce yeniden hayata döndürülen ve aslında tamamen dolu olan bir çocuk kliniğine kabul edilen bir bebek ve o kabul edildiği için acilen olması gereken kalp ameliyatı üç gündür ertelenen üç yaşında bir çocuk. Diğer tarafta Hannover'deki hastanelerde ve 21 klinikte tüm yataklar dolu olduğu için 150 kilometre mesafedeki Magdeburg'a nakledilen bir başka çocuk. Başka yerlerde ise bütün gece, zorla hırıltılar içinde nefes almaya çalışarak hastaneye kabul edilmeyi bekleyen ve sabahında yer olmadığı için eve gönderilen yüzlerce çocuk. Ya da çoktan yoğun bakıma alınması gerektiği halde genel bakımda tedavi gören çocuklar...

Hannover Tıp Yüksek Okulu'na bağlı Çocuk Yoğun Bakım Servisi'nin başhekimi Michael Sasse, Alman çocuk kliniklerinde yaşanan felaket seviyesindeki durumu, "Çocuklar, onlara bakamadığımız için ölüyor" sözleriyle tarif ediyor. Bunlar çok sert sözler. Berlin'in dünyaca ünlü hastanelerinden Charite'de görev yapan çocuk doktoru Mehrak Yoosefi'nin sözleri ise kulağa neredeyse bir yakarış gibi geliyor: "Bugünlerde tüm çocuk acil servislerinde 7/24 çalışıyoruz. Kapasiteler tamamen dolu ve gerekli bakımı sağlayamıyoruz. Bu dönemde hiçbir çocuğun hayatını kaybetmemesini başarmaya odaklanmalıyız."

Özellikle çocuklar için tehlikeli olan RSV

Almanya'da Aralık ayı soğuk algınlığı virüslerinin en etkili olduğu dönem. Robert Koch Enstitüsü'nün verilerine göre ülke genelinde her 10 kişiden biri, bir başka deyimle yaklaşık 9 milyon insan solunum yolu hastalığından muzdarip. 5-14 yaş grubundaki çocuklar arasında hızla yayılan virüslerden biri olan RSV, özellikle bebekler ve çocuklar için büyük risk teşkil ediyor. Solunum yollarını etkileyen virüs, suni solunum gerektirebilecek kadar ağır vakalara neden olabiliyor.

RSV'nin Almanya'da bu denli şiddetli bir biçimde etkili olması, koronavirüs pandemisi ile de ilgili. Uygulanan maske zorunluluğu ve kapanma önlemleri çocuklara daha az RSV bulaşmasına neden oldu. Şu anda da enfeksiyon bu açığı kapatıyor. Bunu yaparken de zaten kronikleşmiş, hastanelerdeki aşırı doluluk sorunu ile boğuşan Alman sağlık sistemini çok daha zor durumda bırakıyor. Kendi de hastalanmamak için maske takan Yoosefi, "Bu çocukların bazılarını, boş yatağımız olmadığı için alamıyoruz. Bazı çocuklara solunum desteği sağlanamıyor çünkü elimizde gerekli sayıda solunum yeterliliğini izleyecek boş cihaz yok. Çocukların bir kısmını gereğinden erken tahliye ediyor ya da yoğun bakımdan normal servise alıyoruz" sözleri ile yaşanan durumun vahametini ortaya koyuyor.

Hastanelerde nerede ise hiç boş yatak yok

Alman Disiplinler Arası Yoğun Bakım ve Acil Tıp Birliği'nin (DIVI) yaptığı bir araştırmaya göre Almanya genelinde her iki klinikten biri, kapasitesi olmadığı için yoğun bakıma ihtiyacı olan çocuğu geri çevirmek zorunda kaldı. 110 çocuk kliniğinde 43'ünde ise genel bakım ünitelerinde dahi yer kalmamış durumda. Buna ek olarak, çocuklar için yoğun bakım ünitelerinde yatakların boş olduğu yerlerin yüzde 40'ında personel yetersizliği nedeniyle sağlık hizmeti verilemiyor. Charite'nin çocuk doktorlarından Mehrak Yoosefi, bu durumla ilgili olarak, "Şu an yaşanan aşırı yoğun talebi karşılamak için gerekli olan personel her birimde eksik" ifadelerini kullanıyor.

Alman çocuk hastanelerinde bugünlerin yaşanabileceği çok önceden öngörülmüştü. Yoosefi henüz Ocak ayında, sene sonunda olabilecekleri tahmin ederek, Bekin Çocuk Klinikleri Girişimi ve başkentte görev yapan bir grup çocuk doktoru ile birlikte siyaseti uyarmış, ancak herhangi bir yanıt alamamıştı. İkinci uyarı mektubu ise Eylül ayında Almanya Sağlık Bakanı Karl Lauterbach ve Berlin Sağlık Senatörü Ulrike Gote'ye gönderildi. Yoosefi, meslektaşları ile birlikte bu hastalık dalgasının geleceğini önceden tahmin ettiklerini vurgulayarak, "Şimdi sanıldığından daha şiddetli bir dalga geldiği için şaşkınlık yaşanıyor" diyor.

Çocuk kliniklerine iki yılda sene başına 300 milyon euro

Siyaset olan bitene geç, bu kış dönemi için çok geç reaksiyon gösterdi. Alman parlamentosu, hastanelerin çocuk kliniklerine daha fazla kaynak aktarılmasını öngören tasarıyı onayladı. Buna göre çocuk klinikleri 2023 ve 2024 yıllarında 300'er milyon euro ile desteklenecek. Ayrıca doğum destek merkezlerine de 120 milyon euro aktarılacak.

Almanya Sağlık Bakanı Karl Lauterbach'ın, halihazırda yaşanan krizi çözmek için önerdiği, hastanelerin farklı birimlerinden personeli çocuk kliniklerine yönlendirme fikrine ise Yoosefi net bir şekilde karşı çıkıyor: "Kağıt üstünde buradan oraya kaydırma yapmak mutlaka çok kolaydır. Ancak diğer birimlerde de personel sayısında, sağa sola dağıtabileceğiniz kadar bir bolluk yok. Ayrıca Pediatri (çocuk hastalıklarıyla ilgili hekimlik alanı) başlı başına ayrı bir dal. Daha çok yetişkinlerle ilgilenen personel kendini çocuk kliniğinde çalışabilecek kadar emin hissedemeyebiliyor."

Genelleştirilmiş hasta bakıcı eğitiminin dezavantajları

Dönemin Almanya Aile Bakanlığı, 1 Ocak 2020'den itibaren uzman bakıcılara yönelik eğitimlerin daha modern ve cazip bir hale getirileceğini duyurmuştu gururlu bir şekilde. Ancak aradan geçen yaklaşık üç yılın ardından çocuk klinikleri, yetiştirilen personelin bütün birimlerde tüm yaş gruplarına hizmet verebilmesini öngören bu genel eğitimin sadece olumlu yanları olmadığını acı bir biçimde tecrübe ediyor. Köln Üniversite Kliniği'ne bağlı Çocuk Kliniği'nin Direktörü ve Alman Çocuk ve Genç Tıp Toplumu Başkanı Prof. Jörg Dötsch, hasta bakımı alanında tehlikeli bir açıkla karşı karşıya olunduğu görüşünde: "Birkaç yıl önce hasta bakıcı eğitiminin Avrupa geleneklerine uygun hale getirilmesine karar verilerek, insanların bir kısmının çocuk hastaların bakımında uzmanlaşacağı umut edildi. Ancak sorun bu alanda uzmanlaşanların sayısının çok düşük olması. Daha büyük bir sorun ise bu uzmanlaşma olanaklarının bazı eyaletlerde hiç sunulmaması." 

Buna ek olarak, aynı yetişkinlere hizmet veren hasta bakıcılarda olduğu gibi çocuk kliniklerinde de çok sayıda hasta bakıcı koronavirüs pandemisi esnasında görevini bıraktı. Dötsch, eskiden 30-40 yıl boyunca yapılan bu mesleğin günümüzde sekiz ya da dokuz yılın arından terk edildiğini belirtiyor. Meslekten ayrılan bu kişilerin eksik olmalarından dolayı bugün, çocuk ve genç hastaların bakımının en iyi biçimde sağlanamadığını vurgulayan Prof. Jörg Dötsch, "Kalifiye personel açığımız var, bu sebepten dolayı tüm yatakları kullanamıyoruz" diyor.