Rusya-ABD gerginliği AGİT’e yansıdı

56 üye ülkeden 45 dışişleri bakanı ve heyet üyesinin katıldığı toplantıda uluslararası terörizmle mücadelede teşkilatın rolü, Kosova ve Kazakistan’ın dönem başkanlığı başvurusuyla ilgili tartışmalar ön planda.

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı AGİT’in yıllık toplantısı ABD ile Rusya arasında karşılıklı suçlamaların gölgesinde başladı. İki günlük toplantının açılışında iki ülke de birbirini, teşkilatı kontrolü altına almaya çalışmakla suçladı.

Rusya seçimleri gerdi

Pazar günü Rusya’da yapılacak parlamento seçimleri öncesinde gerginlik daha da artmış durumda. Batılı ülkeleri AGİT aracılığıyla Rusya’nın içişlerine müdahaleye çalışmakla suçlayan Rus yönetimi, seçimlere katılacak AGİT gözlemcilerinin sayısını azaltarak, gözlemcilerin seçimin hemen ardından yorumda bulunmalarını da yasaklamıştı. Bunun üzerine AGİT, Rusya’nın vize işlemlerini geciktirmesi ve diğer engeller çıkarmasını gerekçe göstererek Pazar günkü seçimlere gözlemci göndermeyeceğini açıkladı. Toplantıda ABD’yi temsil eden Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Nicholas Burns, Rusya’yı teşkilatın demokrasi ve şeffaflığı savunan ilkelerini zayıflatmaya çalışmakla suçladı.

Füzesavar sistemi tartışması

AGİT toplantısı çerçevesinde ABD ve Rusya arasındaki bir diğer tartışma noktası güvenlik alanında. ABD’nin Doğu Avrupa’ya füze savunma sistemi yerleştirme planında ısrar etmesi üzerine Rusya da 1990 tarihli Avrupa Konvansiyonel Güçler Anlaşması’ndan çekilmekle tehdit etmişti. Avrupa kıtasında tank, uçak ve diğer ağır silahların üst sınırını belirleyen anlaşma, Avrupa’da güvenliğin temel garantisi olarak görülüyor.

Kosova gündemde

ABD ile Rusya arasındaki çekişmenin bir başka ayağı, Kosova konusu da toplantının gündemindeydi. Washington yönetimi, Kosova’da demokrasinin sağlamlaştırılması ve polislerin eğitiminden sorumlu 1000 kişilik AGİT ekibinin görev süresinin uzatılmasını istiyor. Kosova’nın Sırbistan’dan bağımsızlığını ilan etmesine karşı olan Rusya ise böyle bir durumda AGİT’in Kosova’dan çekilmesini istiyor.

AGİT’in 2009 yılındaki dönem başkanlığına aday olan Kazakistan konusunda da iki taraf tartışma içinde. Kazakistan’ın başvurusunu Rusya desteklerken ABD ve İngiltere Kazakistan’ın demokrasideki eksikliklerini gerekçe göstererek dönem başkanlığını ertelemeye çalışıyor.

Zapatero’dan birlik çağrısı

İspanya Başbakanı İspanya’nın Başbakanı Jose Luis Rodrigez Zapatero ise teşkilatı birliğe çağırarak, „AGİT bizi, kendisiyle barış içinde bir Avrupa oluşturma mücadelemizde birleştirdi“ dedi. İspanya Başbakanı teşkilatın uluslararası terörizmle mücadelede daha etkin rol oynamasını da istedi. ABD de teşkilatın gelecekte Afganistan’da sınır güvenliğinde görev almasını istiyor.

AGİT’te kararlar ancak oybirliğiyle alınabildiğinden 2002 yılından bu yana teşkilattan siyasi bir bildirge çıkmadı.