Sağ partilerin ağırlığıyla yeni TBMM nasıl olacak?
21 Mayıs 2023
Cumhurbaşkanlığı seçimi için gözler ikinci tura çevrilirken diğer yandan sağ partilerin ağırlığının hissedileceği TBMM yeni yasama dönemine hazırlanıyor.
Yüksek Seçim Kurulu (YSK) 14 Mayıs'ta düzenlenen cumhurbaşkanlığı seçimi ilk turunun kesin sonuçlarını açıkladı.
Milletvekili genel seçim sonuçlarının ise YSK'ya son itiraz süresinin dolmasının ardından, yani 24 Mayıs'ın akabinde açıklanması bekleniyor.
TBMM Genel Kurulu, 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimi kesin sonuçlarının YSK tarafından açıklanmasını takip eden üçüncü günde saat 14.00'te çağrısız şekilde toplanacak. Bu oturumda yeni dönemin milletvekilleri alfabetik sırayla seçim çevresi ve isimlerine göre kürsüye gelerek yemin metnini okuyacak.
Meclis İç Tüzüğü'ne göre TBMM Başkanı seçilene kadar en yaşlı üye Meclis'i yönetiyor. Bu nedenle Meclis'in açılışını 1948 doğumlu olan MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli yapacak.
O ana kadar ise yeni seçilen milletvekilleri Meclis'e gelerek mazbatalarını alacak.
Yeni Meclis'te hangi partiler var?
TBMM'nin sona ermiş olan 27. yasama döneminde Meclis kapandığı sırada geçen beş yıl içinde meydana gelen gelişmelerin ve vefatların ardından 600 sandalyeden 577'si doluydu ve toplam 14 parti temsil ediliyordu.
Yeni dönemde, yani 28. yasama döneminde ise 14 Mayıs seçim sonuçlarına göre 16 siyasi parti temsil edilecek. Beş yıl boyunca görev yapacak olan bu partiler zaman içinde kendi içinde birleşmesi ya da milletvekillerinin seçildikleri partilerden kopması her dönem olduğu gibi yine söz konusu olabilir.
Şu an itibariyle Meclis'te temsil edilecek partiler şöyle sıralanıyor:
Cumhur İttifakı çatısı altındaki AKP, MHP, DSP, Yeniden Refah Partisi (YRP), HÜDA-PAR; Millet İttifakı çatısı altındaki CHP, İYİ Parti, DEVA, Saadet Partisi, Gelecek Partisi, Demokrat Parti; Emek ve Özgürlük İttifakı çatısı altındaki Yeşil Sol Parti, TİP, TÖP, EMEP; seçime CHP listesinden giren Mustafa Sarıgül'ün Türkiye Değişim Hareketi.
Son duruma göre partilerin 600 sandalyeli Meclis'teki son dağılımı ise şöyle:
"AKP 268, CHP 169, Yeşil Sol Parti 61, MHP 50, İYİ Parti 43, Yeniden Refah 5, TİP 4."
Yasama çoğunluğu Cumhur İttifakı'nda
Yasama organı olarak önemli bir konumda olan Meclis'te yasama çoğunluğu yani yasa yaparak bunu kabul etmek için gerekli olan çoğunluk Cumhur İttifakı'nda.
AKP ile MHP'nin ağırlığının olduğu Cumhur İttifakı aslında 2018 seçimlerine kıyasla yaklaşık yüzde 4 oy kaybetmesine karşılık toplam 323 (AKP, MHP, YRP) milletvekili ile yine Meclis'te çoğunluğu elde etti.
Anayasaya göre TBMM'nin görev ve yetkileri şöyle sıralanıyor:
"Kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak; bütçe ve kesin hesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek; para basılmasına ve savaş ilânına karar vermek; milletlerarası anlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak, TBMM üye tam sayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilânına karar vermek."
Bu görevler içindeki kanun yapmak için TBMM'de üye tam sayısının salt çoğunluğu olan 301 gerekiyor.
Anayasaya göre Cumhurbaşkanı, TBMM'de kabul edilen kanunları 15 gün içinde yayımlıyor. Yayımlanmasını kısmen veya tamamen uygun bulmadığı kanunları ise bir daha görüşülmek üzere, bu hususta gösterdiği gerekçe ile birlikte aynı süre yani 15 gün içinde, Meclis'e geri gönderebiliyor. Cumhurbaşkanınca kısmen uygun bulunmama durumunda, TBMM sadece uygun bulunmayan maddeleri görüşebiliyor. Bütçe kanunları ise bu hükme tabi değil.
Meclis geri gönderilen kanunu üye tam sayısının salt çoğunluğuyla yani 301 ile aynen kabul ederse, kanun cumhurbaşkanınca yayımlanıyor. Meclis, geri gönderilen kanunda yeni bir değişiklik yaparsa Cumhurbaşkanı değiştirilen kanunu tekrar Meclise geri gönderebiliyor.
Yeni gruplar çıkabilir mi?
Bu arada Meclis'te özellikle ihtisas komisyonlarının çalışmasındaki etkinlik ve haftada bir kürsü konuşmaları ile kamuoyuna daha çok seslenebilme olanağı vermesi nedeniyle partiler için grup kurmak önemli görülüyor.
Siyasi Partiler Kanunu'na göre ancak en az 20 milletvekiline sahip siyasi partiler grup kurabiliyor. Milletvekili seçimi sonuçlarına göre şu an için AKP, CHP, Yeşil Sol Parti, MHP ve İYİ Parti grup kurmaya hak kazanmış durumda.
Ancak bu gruplara ilerleyen günlerde yenileri eklenebilir. Meclis kulislerinde Millet İttifakı çatısı altında beklenenden daha çok sayıda milletvekili TBMM'ye giren DEVA, Gelecek Partisi, Saadet Partisi ve Demokrat Parti'nin grup kurabileceği konuşuluyor. Ancak ikinci tura odaklanan partiler henüz bu konuyu resmi şekilde ele almadıklarını belirtiyor.
DEVA'nın 14, Gelecek Partisi'nin 10, Saadet Partisi'nin 10, Demokrat Parti'nin ise üç milletvekili bulunuyor.
Bakanlıktan komisyon başkanlıklarına
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 14 Mayıs öncesinde aldığı kararla kabine üyelerini milletvekili adayı göstermeye karar vermişti.
Bu çerçevede kabinenin çok büyük bir bölümü, 15 bakan aday gösterildikleri yerlerden milletvekili olarak Meclis'e girdi. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay'ın yanı sıra Süleyman Soylu, Hulusi Akar, Murat Kurum, Bekir Bozdağ, Mevlüt Çavuşoğlu, Derya Yanık, Vedat Bilgin, Fatih Dönmez, Mehmet Kasapoğlu, Nurettin Nebati, Mahmut Özer, Mustafa Varank, Mehmet Muş, Adil Karaismailoğlu ve Vahit Kirişçi şu an için yürütmeden yasamaya geçmiş durumda.
İkinci turda Erdoğan'ın kazanması durumunda; bu isimlerin çok büyük bölümünün yasama çoğunluğunu kaybetmemek adına vekil olarak kalabilecekleri, sadece Soylu ya da Akar gibi birkaç ismin istifa ederek yine bakan olarak değerlendirilebileceği belirtiliyor.
Diğer bakanların da farklı ihtisas komisyonlarının başına gelebileceği kulislere yansıyan bilgi.
Bu arada mevcut bakanlar Meclis'te yemin edene kadar görevlerini sürdürüyor.
Hangi liderler Meclis'te?
Meclis'in yeni döneminde 10 siyasi parti genel başkanı da yer alacak.
Bu kapsamda 28. dönem ilk oturumunu yönetecek olan MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin yanı sıra bu parti başkanları şöyle sıralanıyor:
Yeşil Sol Parti listesinden seçime giren HDP Eş Genel Başkanları Pervin Buldan ve Mithat Sancar, TİP Genel Başkanı Erkan Baş, Yeniden Refah Partisi Genel Başkanı Fatih Erbakan, HÜDA PAR Genel Başkanı Zekeriya Yapıcıoğlu, DSP Genel Başkanı Önder Aksakal ile Türkiye Değişim Partisi Genel Başkanı Mustafa Sarıgül, Yeşil Sol Parti Eş Genel Başkanları Çiğdem Kılıçgün Uçar ve İbrahim Akın.