Sokak hayvanları kanun teklifi TBMM komisyonundan geçti
24 Temmuz 2024
Kamuoyunda sokak hayvanlarına "ötanazi" yapılmasına yol açacak kanun olarak bilinen Hayvanları Koruma Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu'nda 42 saati aşan görüşmeler sonucunda kabul edildi. Yüz binlerce sokak köpeğinin öldürülmesine imkân tanıyacak tartışmalı düzenlemeye hayvan hakları savunucularının yanı sıra çok sayıda sivil toplum kuruluşu ve muhalefet partileri karşı çıkıyor.
Görüşmelerin üçüncü gününde Komisyon Başkanı AKP Kahramanmaraş Milletvekili Vahit Kirişci'nin verdiği önergeyle "etkili ve verimli çalışma" gerekçesiyle komisyon üyesi milletvekillerinin konuşmaları dört dakika, komisyon üyesi olmayanların üç dakikayla, söz verilecek komisyon üyesi olmayan milletvekillerinin sayısı ise ikiyle sınırlandırıldı.
Teklifin 13. maddesine ilişkin AKP'nin verdiği değişiklik önergesi kabul edildi. Bu önergeyle 5199 Sayılı Kanunun ek 1. maddesinin ikinci fıkrasının dördüncü cümlesindeki "rehabilite edilen" ifadesi "rehabilite edilen köpekler" şeklinde değiştirildi.
17. maddenin oylaması öncesinde Demokrat Parti İzmir Milletvekili Salih Uzun ve AKP Amasya Milletvekili Hasan Çilez arasında söz alma tartışması yaşandı. Üçüncü gündeki görüşme de komisyona katılan milletvekillerine söz hakkı sınırlaması getirilmesine rağmen yaşanan tartışmalar sonucu yaklaşık 11 saat sürdü.
Üç gün süren teklif görüşmeleri boyunca muhalefet partilerinin verdiği her değişiklik önergesi AKP ve MHP milletvekillerinin oylarıyla reddedildi.
Kanun teklifi, toplamda üç günde 42 saati aşkın süren görüşmeler sonucu hayvan hakları savunucularının, STK'ların ve muhalefetin karşı çıkmasına rağmen AKP ve MHP'li komisyon üyesi milletvekillerinin oylarıyla kabul edildi.
Kediler kapsam dışı
Teklifin 4. maddesinde yer alan "rehabilite edilenler" ifadesi, "rehabilite edilen köpekler" şeklinde değiştirilerek kedilerin kapsam dışına alınması sağlandı.
AKP'nin verdiği önergeyle 6. madde ile düzenlenen 5199 sayılı Kanunun 14. maddesinin birinci fıkrasına eklenen (o) bendinde yer alan "hayvanı" ifadesi de "köpekleri" şeklinde değiştirildi.
"Ötanazi" ifadesi çıktı, uygulaması kaldı
AKP tarafından teklifin 5. maddesine ilişkin verilen önergeyle "ötanazi" ibaresi tekliften çıkarıldı ancak başka bir düzenlemeyle ötanazi yolu açık tutuldu. Bu doğrultuda "Veterinerlik Hizmetleri Bitki Sağlığı Gıda ve Yem Kanunu'nun 9. maddesi'nin 3. Fıkrası'nda yer alan" hükümlerin uygulanması teklife eklendi.
"Ötanazi" ifadesi yerine gelen uygulama hükümleri şöyle:
"Hayvanlara ötanazi yapmak yasaktır. Ancak, hayvanlara acı ve ıstırap çektiren veya iyileşme durumu bulunmayan hastalık durumlarında, akut bulaşıcı bir hayvan hastalığının önlenmesi ya da eradikasyonu amacıyla veya insan sağlığı için risk oluşturan durumlarda, davranışları insan ve hayvanların hayatı ve sağlığı için tehlike teşkil eden ve olumsuz davranışları kontrol edilemeyen durumlarda, veteriner hekim tarafından ötanazi yapılmasına karar verilebilecek. Ötanazi işlemi veteriner hekim tarafından veya veteriner hekim gözetiminde yapılacak."
Belediyelere getirilen yükümlülükler
Büyükşehir belediyeleri, il belediyeleri ve nüfusu 25 bini aşan belediyeler, sahipsiz veya güçten düşmüş ya da tehlike arz eden hayvanların korunması ve sahiplendirilinceye kadar bakımının yapılması ile rehabilitasyonunun sağlanması amacıyla hayvan bakımevleri kuracak. Belirtilen hayvanlar, ilgili belediyeler tarafından hayvan bakımevine götürülecek. Hayvan bakımevi kurma zorunluluğu olmayan belediyeler ile il özel idareleri, sorumluluk alanındaki bu hayvanları en yakın hayvan bakımevine götürecek.
Belirtilen kaynağı ayırmayan belediye başkanı ve meclis üyeleri ile ayrılan kaynağı hayvan bakımevi kurmak, sahipsiz hayvanları toplamak, rehabilite etmek veya sahiplendirilinceye kadar bakmak için harcamayan veya bu kaynağı başka amaçlar için sarf eden belediye başkanı ve belediye yetkililerine 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası verilecek.
Söz konusu belediyeler 31 Aralık 2028'e kadar belirtilen hayvan bakımevlerini kurmakla ve mevcut bakımevlerinin koşullarını iyileştirmekle yükümlü olacak.
Belediyeler, bu tarihe dek hayvan bakımevleri kurmak, rehabilitasyon işlemlerini gerçekleştirmek ve sahipsiz hayvanlara sahiplendirilinceye kadar bakmak için kesinleşmiş en son bütçe gelirlerinin binde 5'i oranında kaynak ayıracak. Bu oran, büyükşehir belediyelerinde binde 3 olarak uygulanacak. Ayrılan ödenekler başka bir amaç için kullanılamayacak.
Kedi ve köpek sahipleriyse hayvanlarını en geç 31 Aralık 2025'e kadar dijital kimliklendirme yöntemleriyle kayıt altına aldırmak zorunda olacak.
Hayvanseverler komisyon salonuna alınmadı
TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu'ndaki görüşmeler 17 Temmuz'da başlamıştı.
Komisyon görüşmelerinin başlamasının ardından salona milletvekilleri, gazeteciler ve görevliler dışında kimse alınmadı. Hayvan hakları savunucuları, kanun teklifi görüşmelerini izlemek için salona girmek istedi ancak hayvan hakları savunucularının salona girmelerine izin verilmeyince TBMM koridorunda güvenlik görevlileri ile aralarında arbede yaşandı. Hayvanseverler, kanun teklifi görüşmelerini komisyon salonu koridorundaki televizyondan takip etti. Komisyona çocukları köpek şiddetine uğrayan aileler de katılmış tepkilerini dile getirmişti. 14 saat süren çalışmalar sonrası maddeler üzerine görüşmeye geçilmeden önce her grup adına bir STK temsilcisi dinlendi.
Kirişci'nin neredeyse hiç ara vermeden görüşmeleri devam ettirmesi muhalefet parti milletvekillerinin tepkisine neden oldu.
Komisyonun çalışmalarının, dışarda bulunanlar tarafından koridordan takip edildiği televizyonun teknik sorun gerekçesiyle bulunduğu yerden kaldırılması, Türkiye Barolar Birliği Hayvan Hakları Komisyon Başkanı ve Türkiye Veterinerler Birliği Başkanı'nın içeri alınmaması salonda tartışmaya yol açtı. Komisyona alınmayan hayvan hakları savunucuları Meclis koridorlarında sloganlarla, alkışlarla protestoda bulundu.
DW,ANKA/CÖ,TY