Suriye'deki savaşın yaralı çocukları

"On kişi ile beraber bir kamyondaydık. Birdenbire bir uçak kamyonumuza ateş açtı" diyen Macide uğradığı saldırıyı anlatmaya başlıyor.  

Macide dört kardeşi, anne ve babasıyla birlikte Halep'in doğusuna düzenlenen saldırılardan kaçmaya çalışıyormuş. Macide olayın meydana geldiği 2013 yılında beş yaşındaymış. Macide, başı önünde anlatmaya devam ediyor: "Gözlerimi tekrar açtığımda herşey yanmıştı, her taraf siyahtı."

Macide el Ömer bu saldırı sırasında sağ bacağını kaybetmiş. 

Macide gibi annesi de o günü hiç unutamamış. "Kendime geldiğimde Macide baygın bir şekilde yatıyordu. Bacağının olmadığını gördüm. Her yer cesetlerle doluydu. Yanmış cesetlerle. Sanki ortalık cehenneme dönüşmüştü."

Macide'nin annesi Zeliha hemen kızını en yakın hastaneye götürse de Macide'nin bacağının hemen ampute edilmesi gerekmiş.

"Yaralı bir nesil yetişiyor"

Macide ve ailesi bir şekilde Türkiye'ye gelmeyi başarmış. Aile şimdi Gaziantep'te, Suriye sınırına 60 kilometre uzaklıkta bir yerde yaşıyor. Gaziantep'te Macide ve ailesi gibi yaklaşık yarım milyon Suriyeli yaşıyor. Bunların bir kısmı kentin dışındaki bir mülteci kampında bazıları da Macide'nin ailesi gibi kent merkezinde yaşamaya başlamış.

Ailenin yeni evinde onlara eski hayatlarını hatırlatacak ne bir resim var ne de bir eşya var. Sahip oldukları tek şey hatıraları.

Macide hastaneden çıktığında oradaki bahçede birçok ceset görmüş. "Kardeşim cesetleri görünce hemen gözlerini kapattı. Ama ben kapatmamıştım. Cesetlerden birinin üstü tamamen açıktı. Keşke oraya hiç bakmasaydım. Gördüğüm ceset hala aklımdan çıkmıyor" diyor Macide.

Birleşmiş Milletler verilerine göre Suriye savaşı nedeniyle bir buçuk milyon kişi bedensel engelli oldu. Yaklaşık seksen binden fazlasının bir uzvu ampute edildi. Bunların çoğunu Macide gibi çocuklar oluşturuyor. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) bir neslin "bedensel ve ruhsal yaralara" maruz kaldığını söylüyor.

Macide yine yürüyebiliyor

Protez ve terapiler sayesinde on yaşındaki Macide bugün tekrar yürüyebiliyor. Her ne kadar protezle yürüyebilse de gündelik hayatında birçok zorlukla karşılaştığını anlatıyor: "Diğer çocuklar uyanır uyanmaz yataktan fırlıyor, üstünü giyiyor, çantasını alıp okula koşuyor. Benim ise sadece protezimi takmam bazen bir saat sürüyor. Hatta bazen annem yardım etmek zorunda kalıyor."

Macide her ay Suriyeli doktor ve terapistler tarafından kurulan bir klinikte kontrole gidiyor. Savaş mağduru mülteciler Avrupa Birliği tarafından yapılan bağışlarla finanse edilen Will Steps Rehabilitasyon Merkezi'nde protez kol ya da bacak sahibi olabiliyor.

Macide düzenli bir şekilde terapiye devam etmek zorunda. Artık eskisi kadar acı çekmediği için mutlu. Terapistiyle yaptığı merdiven çıkma ya da denge çalışmaları artık daha eğlenceli geçiyor. Macide o kadar iyi yürümeye başlamış ki, onun bacağını kabettiğini bilmeyen birinin  protez ile yürüdüğünü anlaması oldukça güç. 

Savaş malullerine verilen protezler

Macide'nin gittiği klinikte terapist olarak çalışan Anas Alsofi "Hastalarımızın protezle sanki protezleri yokmuşçasına rahat hareket edebilmeleri için uğraşıyoruz. İstedikleri her hareketi yapabilsinler istiyoruz", diyor. Alsofi, Macide çok cesur bir çocuk olduğunu ve tedavisini büyük bir istekle sürdürdüğünü söylüyor. "Önemli olan Macide'nin hep önüne bakması. Hiç bacağına doğru bakmaması lazım. Aslında en iyisi bacağında bir protez olduğunu dahi unutması olur."

Klinik içerisinde bir de protez atölyesi var. Burada protez bir bacağın yapılması bir- iki günü alıyor. Ayak ya da bilek gibi gerekli malzemeleri bir Alman firması tedarik ediyor. Antep'te bir araya getirilen parçalar sayesinde ayda yaklaşık 15 kişi protez sahibi oluyor. Suriye'de savaş öncesi bir hastanede hasta bakıcı olarak çalışan Mustafa el Hatib "Aslında burada daha fazla insan tedavi görebilir. Ama Türkiye 2016 yılından sonra sınırları neredeyse tamamen kapattı. O zamandan beri fazla insan gelemiyor" diyor.

Korkular ve kabuslar

Klinik sonrası Macide'nin diğer randevusuna yetişmesi gerekiyor. O da psikoloğu Valaa Hamza ile. Hamza Macide'nin ruhunda oluşan ve gözle görülmeyen yaraları tedavi etmeye çalışıyor. Yıllardır psikoterapi gören Macide terapilerde psikoloğu eşliğinde bazen resim çiziyor, bazen de bugün yaptığı gibi oyun hamuruyla oynuyor.

Çocuklarla yaptığı terapilerde içlerinde neler yaşadıklarını anlamaya çalışan Valaa, savaşın onları nasıl değiştirdiğini saptamak istiyor. "Çocuklar bazen agresifleşip bağırmaya başlıyor. Bir çoğu fena kabuslar gördüklerini anlatıyor. Geçirdikleri travma bazen oyunlarına ya da oynama şekillerine yansıyor. Örneğin bazen savaşçılık oynuyorlar" diyor.

Hayatlarına protezle devam etmek bazı çocukları gündelik yaşamlarında zorluyor. Macide şimdi dördüncü sınıfa gidiyor. En sevdiği ders matematik. Bununla da gurur duyuyor. Büyüyünce doktor olmak istiyor. Ancak bazen arkadaşlarıyla arasında anlaşmazlıklar da oluyor. "Başta bacağımda protez olduğunu bilmiyorlardı. O zaman bana karşı çok iyiydiler. Ama protezi öğrenince benimle oynamayı bıraktılar. Sadece çocuklar değil, yetişkinler de öyle. Öğretmenim de bana aşırı dikkatli davranıyor. Ben bazen protezimi unutsam da o bana hatırlatıyor" diyor.

Julia Hahn

© Deutsche Welle Türkçe