Suriyeli Kürtlerin özerk bölge hayalleri sonlandı mı?

26 yaşındaki Menbiçli Kürt Abdullah*, iki kız çocuğu babası. Abdullah IŞİD'in elinden Menbiç'i geri alan YPG güçlerinin kentteki varlığının  devam edeceğini düşünüyor. Abdullah ABD Başkanı Donald Trump'ın Suriye'deki 2 bin Amerikan askerinin çekileceğini açıklaması, Türkiye'nin müdahale hazırlıkları ve Suriye Ordusu'nun kentin dışındaki mevcudiyetine rağmen sahada pek fazla şeyin değişmediğini düşünüyor. DW'ye konuşan Abdullah, Arap ve ağırlıklı olarak Kürtlerden oluşan yerel yönetim birimini kastederek, "Şu an kontrol Menbiç Askeri Konseyi'nde" diyor ve ekliyor: "Şehri onlar yönetiyor, başkası değil."

Türkiye sınırına yaklaşık 20 kilometre mesafedeki Menbiç, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın YPG terk etmediği takdirde müdahale etmekle tehdit etmesi üzerine Suriye savaşının odak noktası olmuştu. Ankara, IŞİD'e karşı mücadelede Washington'a destek olan YPG'yi PKK'nın Suriye'deki uzantısı olarak görüyor ve terör örgütü olarak nitelendiriyor.

Kürtler çekilmeyi bir olasılık olarak görseler de yine de şoke oldular. Menbiç’i Türklerden korumak için Esad’dan yardım istediler. Suriye rejim güçleri de kentin dışına kadar birliklerini hızlı bir şekilde konumlandırdı. Kürtler Amerikalılar çekildikten sonra Türkiye’nin olası saldırıları karşısında korunmasız kalmaktan ve başta Afrin’in kuzey doğusundaki Kobani’den Türkiye sınırına uzanan alanda özerk bir bölge kurmak gibi siyasi hedeflerinin hiçbirini gerçekleştirememekten korkuyor.

Afrin’i Türkiye destekli Suriyeli gruplara Şubat ayında kaptırdıklarından bu yana Menbiç, Kamışlı ve Rakka’yı ellerinde tutmak konusunda bir umutları vardı. Şimdi ise iki seçenekleri mevcut: Ya ABD’yi kalmaya ikna edecekler ya da Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ı bazı ödünler vermesi için çalışacaklar.

Menbiçli Abdullah, "Kürtlerin hayali 'özerklik' ve kendi insanlarının yaşadığı bölgeleri yönetmek" diyor.

YPG ne zaman çekiliyor?

Suriye Demokratik Birlik Partisi (PYD) üst düze isimlerinden Fevziye Yusuf, Menbiç’te artık YPG'li olmadığını söylüyor. Yusuf, “Bir süre önce Menbiç’ten çekildiler ve bu YPG tarafından bu birkaç kez açıklandı” dedi. Suriye resmi haber ajansı SANA şimdiye kadar 400 YPG’linin çekildiğini bildirdi. Yeni Amerikan Güvenliği Merkezi (CNAS)  adlı düşünce kuruluşundan Ortadoğu uzmanı Nicholas Heras, YPG’nin çekilmesinin an meselesi olduğunu söyledi. Heras, "YPG Menbiç’ten çekilmek zorunda kalacaktır, bu basit ve net. YPG Menbiç’te kaldıktan sonra ileri gittiği yönünde jeopolitik bir uzlaşı vardı. Şimdi ise Fırat'ın doğusuna gitmesi gerekiyor. Amerikalılar bile artık Menbiç’te YPG’nin mevcudiyetinin olamayacağını kabul ediyor" dedi.

YPG‘liler eğer çekildiyse ya da çekilmeyi planlıyorsa Türkiye müdahale etme tehdidini gerçekleştirmeyebilir. Ancak öte yandan Kürtler kendilerini "terk edilmiş" hissediyor. 

ABD’nin duruşunun Kürtler için anlamı ne?

IŞİD’in egemenlik kurduğu alan her ne kadar daralsa da ideolojinin yaşamaya devam ettiği ve ABD güçlerini çekerse IŞİD’lilerin tekrar bir araya gelebileceği endişesi hakim. ABD Savunma Bakanı James Mattis ve ABD’nin IŞİD’le Mücadele Koalisyonu Özel Temsilcisi Brett McGurk’un istifalarının Trump’ın Suriye'deki ABD birliklerini çekme kararı üzerine olduğu söyleniyor.

Trump 19 Aralık tarihinde Twitter üzerinden "IŞİD'i Suriye'de yendik. Biz eve dönüyoruz!" paylaşımında bulunmuş, ardından Beyaz Saray, ABD askerlerinin Suriye'den çekilmeye başladığını duyurmuştu. Ancak artan baskı üzerine Trump çekilmenin zamanlaması konusunda işi ağırdan almaya başladı. Trump "Kürtleri korumak istiyoruz. Ancak sonsuza dek Suriye’de olmak istemiyorum, orada kum ve ölüm var" demişti. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton çıtayı daha da yükselterek, İsrail ziyareti sırasında Kudüs’e komşu bir bölgede bir iktidar boşluğu yaratmamak için, Suriye'nin kuzeydoğusundaki Amerikan birliklerinin IŞİD yenilene ve Türkiye ABD'nin müttefiki Kürt güçlerin güvenliği için güvence verene kadar çekilmeyeceği mesajını vermişti.

Kürtler ABD'nin bakış açısını anlamakta sıkıntı çekiyor ve yapılan açıklamalara güvenip güvenmeme konusunda da kararsız. Şimdi bu süreci Esad‘la bir tür anlaşmaya varmak için kullanmaya çalışıyor. PYD üst düzey yetkililerinden Fevziye Yusuf, Kürtlerin Esad yönetimi ile görüştüğünü doğruladı. Yusuf, “Yakın zamanda rejimle Menbiç’deki durum ile ilgili görüşmeler oldu” dedi ve ekledi: "Ancak bu görüşmelerde kuzey doğu Suriye’de özerk bir bölgeyi de içerecek şekilde kapsamlı bir uzlaşmaya varmaya odaklanmak gerekiyor" dedi.

ABD’li Ortadoğu uzmanı Aaron Stein Kürtlerin durumuna ilişkin olarak, "Kürtlerin Suriye rejimi ile anlaşma yapmak için tek şansı var. Ancak ABD çekilene kadar beklemeleri ve kendilerini rejimle birlikte konumlandırmaları gerekiyor ki her iki tarafta eş zamanlı bir hareket olsun" diye konuşuyor. Ancak Suriye rejimi Kürtlere istedikleri özerkliği verme taraftarı değil. Ancak Kürtler zaman içersinde bazı imtiyazları alabileceklerini umuyor.

Menbiçli Abdullah Suriye’deki Kürtlerin tamamının kendilerinden biri tarafından yönetilmek istediklerini söylüyor: "Bu illa ki ayrılmak ya da bağımsız bir devlet anlamına gelmiyor."

(*) Kimliğini korumak amacıyla haberde Abdullah takma ismi kullanılmıştır

Anchal Vohra
© Deutsche Welle Türkçe