İstenmeyen Afganlar

Türkiye'den Yunanistan sınırına akın edenlerin arasında ortalamanın üzerine Afgan mülteci olduğu görülürken, Suriyeli sayısının görece daha az olduğu dikkat çekiyor. Bunun iki nedeni var. Öncelikle son yıllarda Türkiye'de ayakta kalmayı başaran Suriyelilerin Avrupa'ya kaçak gelmeleri halinde kaybedecekleri çok şey olması. Afganlar ve onlarla birlikte İran ve Pakistan'dan gelen pek çok düzensiz göçmenin ise kaybedeceği bir şey yok. Türkiye'deki Suriyelilerin çoğu aile olarak yaşarken, Afgan ve İranlı düzensiz göçmenlerin çoğu tek başına gelmiş erkeklerden oluşuyor ki; onların çoğu da Türkiye'den ayrılmak istiyor.

Bu gerçekle birlikte halihazırda yaşanan göçmen krizinde bir başka önemli boyut göze çarpıyor. Türkiye'ye sadece Suriyeli sığınmacılar gitmedi. Türkiye, pek çok ülkeden gelen ve Türkiye'de kalmak istemeyen, aslında Avrupa'ya gitmeyi arzulayan farklı göçmenler için bir geçiş ülkesi oldu.

Rakamlar tahmini

Tahminlere göre Türkiye'de 5 milyon kayıtlı ve kayıtsız göçmen var. Bu da Türkiye halkının yüzde 6'sına tekabül ediyor ve dünyada bu rakamın aşıldığı ülke sayısı oldukça az. Türkiye'de 3 milyon 600 bin kayıtlı Suriyeli olduğu bildiriliyor. Onları takip eden ikinci grup Afgan göçmenler. Onlardan kaç yüz bin var, bilinmiyor. Türkiye'deki üçüncü büyük grup ise tahmini sayıları 20 bin olduğundan yola çıkılan İranlılar.

Türk makamlarının Afgan göçmen akınına karşı verdiği mücadele yel değirmenlerine karşı verdiği bir savaş aslında. Türk resmi makamlarının verilerine göre, geçen yıl Türk güvenlik güçleri ülkede kaçak kaldığı tespit edilen 200 bin Afgan sığınmayıcı gözaltına aldı, sınırdışı kamplarına götürdü ve uçakla da sınırdışı etti.

Suriye sınırına doğru ise büyük bir bölüme yüksek bir güvenlik duvarı çekildi. Türkiye, son aylarda İran sınırında da güvenliği gözle görünür biçimde artırdı. Zira İran sınırı üzerinden Türkiye'ye Afganistan, Pakistan ve İran'dan sığınmacılar geçiş yapıyor. İran sınırı, düz olan Suriye sınırı ile karşılaştırıldığında dağlık ve kontrolü zor bir bölge.

Hindukuş'tan gelenlere yardım yok

Türkiye, Afganistan'dan gelen sığınmacılar için zor bir transit ülke. Suriyeli göçmenler Türk devletinin ve uluslararası kuruluşların yardımları ile AB Mülteci Mutabakatı'nda faydalanabilirken diğer ülkelerden gelen sığınmacılar kendi başlarının çaresine bakmak zorunda. Türkiye, mevcut durum itibariyle Suriyelilere ve Iraklılara siyasi sığınma hakkı tanırken Afganlara bu hak verilmiyor. Afgan göçmenler hiçbir yardım alamıyor, ne ev ararken ne de iş ararken destek görüyor. Bu nedenle de Türkiye'deki Afgan sığınmacılar kaçak çalışıyor ve genellikle de asgari ücretin altında.

Normalde Afgan mülteciler ne çalışma ne de oturma izni alabiliyor. Çocukları olsa bile resmi belgeleri yok. Resmi belge alamayınca da hem sağlık hem de eğitim sisteminin dışında kalıyorlar. En fazla geçici koruma almaları mümkün. Yardım ise sadece özel kuruluşlar verirse mümkün.

Bu nedenlerden dolayı Türkiye'de kalmak onlara cazip gelmiyor. Zaten normalde istemiyorlar. Tam da bu nedenle Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Avrupa'ya sınırları açması onlar için bulunmaz bir fırsat yarattı. Zira karşı karşıya oldukları bir diğer engel böylece ortadan kalkmış oldu. Bir sonraki engel olan Yunanistan'a ulaşmak ise şu günlerde var olan, aşılması en zor engel olarak karşımıza çıkıyor.

Rainer Hermann

© Deutsche Welle Türkçe