Türkiye’den ABD Büyükelçisine "soykırım" tepkisi

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Joe Biden'ın 1915'te Osmanlı İmparatorluğu döneminde Ermenilere yönelik gerçekleştirilen katliamı, bunun başlangıcı kabul edilen 24 Nisan 1915'in 106'ıncı yıl dönümünde "soykırım" olarak tanımlamasının ardından ABD'nin Ankara Büyükelçisi David Satterfield, Dışişleri Bakanlığı'na çağrıldı.

Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada, ABD Büyükelçisi'nin cumartesi akşam saatlerinde, Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Sedat Önal tarafından kabul edildiği bildirildi.

Açıklamada, Satterfield'e Türkiye'nin "güçlü tepkisinin" iletildiği aktarılırken, "Tarihi ve hukuki herhangi bir dayanaktan yoksun olan bu açıklamayı kabul edilemez bulduğumuz, tümüyle reddettiğimiz ve en kuvvetli şekilde kınadığımız ifade edilmiştir" denildi. Açıklamada, ABD Başkanı Biden tarafından yapılan açıklamanın "uluslararası hukuk bakımından hükümsüz olduğu" belirtilirken, "Türk halkını derinden incittiği" ve Türk-Amerikan ilişkilerinde "onarılması zor bir yara açtığının" ifade edildiği aktarıldı.

Biden'dan görev dönemimin ilk 24 Nisanı'nda "soykırım" ifadesi

Biden 24 Nisan dolayısıyla yaptığı yazılı açıklamada, "Her yıl bu günde, Osmanlı döneminde Ermenilere yönelik soykırımda hayatını kaybedenleri anıyor ve bu tür zulümlerin bir kez daha tekrarlanmaması için yeniden taahhütte bulunuyoruz" ifadesini kullanmıştı.

"24 Nisan 1915'te İstanbul'daki Ermeni aydınların ve cemaat liderlerinin Osmanlı makamlarınca tutuklanmasıyla başlayarak, 1,5 milyon Ermeni bir imha kampanyası çerçevesinde tehcir edildi, katledildi ya da ölüme gönderildi" diyen Biden, "Tarihteki bu korkunç olayların hiçbir zaman unutulmaması için Meds Yeghern'in kurbanlarını anıyoruz" ifadelerine yer vermişti.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Biden'ın açıklamasının ardından twitter üzerinden yaptığı paylaşımda bu açıklamayı reddettiklerini belirtmiş ve "Tarihimiz hakkında kimseden ders alacak değiliz. Siyasi fırsatçılık barış ve adalete karşı en büyük ihanettir. Tek dayanağı popülizm olan bu açıklamayı tümüyle reddediyoruz" ifadelerini kullanmıştı.

Türkiye Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan yazılı açıklamada da , "ABD Başkanı'nın radikal Ermeni çevreleri ile Türkiye karşıtı grupların baskısı altında 24 Nisan tarihinde yaptığı 1915 olaylarına dair açıklamayı kabul etmiyor ve en şiddetli şekilde telin ediyoruz" ifadesine yer verilmişti.

Ne olmuştu?

Birinci Dünya Savaşı sürerken Anadolu’da yaşayan Ermeniler 1915-1916 yıllarında, dönemin Osmanlı yönetimi tarafından Doğu Anadolu'dan Suriye ve Mezopotamya'ya sürgüne zorlanmıştı. Açlık, susuzluk, hastalık ve katliamlar nedeniyle yüz binlerce Ermeni, sürgün yollarında hayatını kaybetmişti. Ermenistan ve çok sayıda tarihçi, bu dönemde 1 milyonun üstünde Ermeninin sistematik olarak katledildiğini ve ağır koşullarda ölüme terk edildiğini savunarak bu süreci "soykırım" olarak nitelendiriyor. Türkiye ise tehcir kararının, savaşın zorlu şartları altında silahlı isyana karşı "son çare" olarak alındığını savunuyor ve "acı olaylar" yaşandığını kabul etmekle birlikte soykırım nitelendirmesine karşı çıkıyor.

Ermeni kırımını dünyada 30'u aşkın ülke, parlamento düzleminde soykırım olarak tanıyor. Almanya'da da Federal Meclis 2016 yılında Ermeni kırımını soykırım olarak nitelendiren bir kararı kabul etmişti. Alman hükümeti ise soykırımın hukuki bir tanımı bulunduğuna ve bu konudaki kararın yetkili mahkemelerce verilebileceğine işaret ederek Ermeni kırımıyla ilgili bu tanımlamayı kullanmıyor.

DHA,DW / DÇÜ,ET

© Deutsche Welle Türkçe