TRT’nin yasaklı şarkılar listesine tepki

Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) Yayın Denetleme ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı, 146 Türkçe ve 66 Kürtçe olmak üzere 208 şarkıyı "Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun”unu gerekçe göstererek yasakladı. 2016 yılında yaptığı denetimler sonucu yasaklı listesi, ana muhalefet partisi CHP'nin İzmir Milletvekili Atilla Sertel'in 8 Şubat 2018 tarihinde Meclis'te düzenlenen bir komisyon toplantısında TRT'nin yasakladığı şarkı ve programları sorması üzerine TRT tarafından verilen yazılı yanıt ile ortaya çıktı.

TRT'nin CHP Milletvekili Sertel'e verdiği cevapta, yasaklamaya gerekçe olarak "Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun”un 8. maddesi gösterildi. İlgili maddede, bir yayının terörü övdüğü ya da teşvik ettiği, şiddeti özendirdiği, insan onuruna ve özel hayatın gizliliği ilkesine aykırı olduğu, toplumun milli ve manevi değerlerine, genel ahlaka ve ailenin korunması ilkesine aykırı olduğu durumlarda yayınlanamaz bulunabileceği belirtiliyor.

"Sadece 208 müzik eseri yayınlanmadı”

Sertel'in yasaklı liste hakkında basına verdiği bilgi sonrasında TRT yönetimi, internet sitesinde bir açıklama yayınladı. Açıklamada, "TRT'nin yasakladığı şarkılar” ifadesiyle verilen haberlerin gerçeği tam olarak yansıtmadığı belirtildi. Ayrıca, sigara ve alkol tüketimini özendirecek, çocukların gelişimini olumsuz etkileyecek ve terör propagandası barındıran içeriklerin yayınlanmamasının sadece TRT'nin değil, tüm yayıncı kuruluşların uymakla yükümlü olduğu yasal bir zorunluluk olduğu ifade edilerek, "TRT'de 2016 yılında konusunun uzmanları tarafından denetlenen 32 bin 848 program içerisinden sadece 2 TV programı, 30 TV reklam spotu, 8 radyo reklam spotu ve 208 müzik eseri yasal gerekçelerle yayınlanmamıştır” denildi.

"Sanırım 38 sene öncesine döndük”

TRT'nin yasaklı listesinde ünlü popçulardan alternatif müzik gruplarına kadar geniş bir kesim yer alıyor. Alternatif müzik grubu "Eski Bando”, şarkıları yasaklanan gruplardan biri. "İstanbul Beyrut Paris” ve "Kamyon Arkası Yazısı” adlı şarkıları yasaklanan gruptan Güney Marlen, DW Türkçe'ye yaptığı açıklamada, TRT yasağını "komik” bulduğunu söyledi. Marlen, "Dünyada yapay zeka çalışmaları yapılırken memleket böyle sakıncalı geriye yürüyüşlerle zaman kaybediyor” dedi. Güney Marlen, yasaklanan iki şarkılarının da alkol ile ilgili sözler içerdiği için listede yer almış olabileceğini belirterek, "1980 darbesinden sonraki uygulamaları büyüklerimizden duyar, kitaplardan okurduk. Sanırım 38 sene öncesine döndük. Şiddetin, silahın ve nefret söyleminin ön plana çıktığı medya içeriklerinde, yasaklanması gerekenin şarkılar olmaması gerekirdi” diye konuştu.

Yasaklarla dolu bir tarih

Türkiye, şarkı yasaklarına yabancı bir ülke değil.  Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) iktidarı öncesinde de şarkılar, yasaklamalarla karşı karşıya kalmıştı. TRT'nin müstehcen bulunduğu, siyasi propaganda içerdiği ya da halkı alkol veya intihara teşvik ettiği gerekçesiyle yasakladığı şarkılar daha önce de olmuştu.

Örneğin, Türk Sanat Müziği söyleyen Adnan Şenses'in "Doldur Meyhaneci” şarkısı içmeye teşvik ettiği, pop müzik sanatçısı Melike Demirağ'ın "Arkadaş” şarkısı komünizm propagandası yaptığı ve arabesk müzik sanatçısı Orhan Gencebay'ın söylediği "Batsın Bu Dünya” ruh halini bozduğu gerekçesiyle yıllar önce yasaklı listesinde yer almıştı.

"Türkiye'yi demokratikleşme sürecinden uzaklaştırıyor”

İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Yaman Akdeniz, Türkiye'de faaliyet gösteren radyo ve televizyonların yayınlarını denetleyen kamu kuruluşu Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) eliyle TRT'nin şarkıları sansürlediğini belirterek, "Çok geniş kapsamlı yetkilere sahip RTÜK eğer yetkilendirilirse aynı yasakları internete de uygulayacak” dedi. Prof. Akdeniz, RTÜK'ün internet için yetkilendirilmesi halinde her türlü internet yayınının denetim altına gireceğini vurgulayarak, "Bu tip içerik denetim mekanizmaları ve uygulamaları Türkiye'yi hızlıca demokratikleşme sürecinden uzaklaştırmaktadır” diye konuştu.

"İngilizce şarkı mı söyleyelim?”

"Dilan”, "Salçu” ve "Lawê Min” adlı üç Kürtçe şarkısı yasaklanan Rojda, 2010 yılında Diyarbakır'da düzenlenen bir etkinlikte şarkı söylediği için örgüt propagandası yaptığı gerekçesiyle 1 yıl 8 ay hapis cezasına çarptırılmış Kürt bir kadın sanatçı. DW Türkçe'ye konuşan Rojda, "Haberi görünce ‘Bu ne ilk ne de son' dedim içimden. Yasaklanan şarkılarımın hepsinde barışa özlem var. Geçmişte benim aşk şarkılarıma bile dava açıldı” dedi.

Rojda, yedi yıl önce çıkardığı albümdeki şarkıların yasaklanmasına bir anlam veremediğini dile getirerek, "Albüm şimdi mi görüldü? Burada sorun, sanatçıları mimlemek ve ötekileştirmek. Biz böyle bir atmosferde ayakta durmaya çalışıyoruz” diye konuştu. Kürtçe şarkı söylemesi nedeniyle bugüne kadar yargılamadan yasaklamaya birçok muameleye maruz kaldığını söyleyerek, "Bundan dolayı çok çektim ama son süreçte tekrar o sayfalar açılıyor. Geçmişe dönmek, hâlâ bunları yaşıyor olmak insanı kötü yapıyor” dedi.

Şarkılarının propaganda içermediğini belirten Rojda, "Öyle bir derdim de yok. Ben Kürt kültürünü yaşatmaya çalışıyorum. O zaman ne yapalım, İngilizce şarkı mı söyleyelim?” dedi.

Burcu Karakaş / İstanbul

© Deutsche Welle Türkçe