Trump: NATO artık çok daha güçlü

Belçika'nın başkenti ve NATO'nun karargâhı Brüksel'de son iki gündür devam eden yıllık liderler zirvesi bugün sona erdi. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump'ın, Avrupalı müttefiklerinden savunma bütçelerini derhal arttırmalarını talep etmesinin gündeme oturduğu zirvenin kapanışında taraflar "mutlu" olduklarını belirten açıklamalarda bulundu.

Zirvenin sonunda sürpriz bir basın toplantısı düzenleyen ABD Başkanı, ülkesinin NATO'ya olan bağlılığını yineledi ve ittifakın Avrupalı üyelerinin harcama artırımı hedeflerine sadık kalacakları belirtmelerinden dolayı memnun olduğunu söyledi.

Trump'ın, özellikle Almanya Başbakanı Angela Merkel ile atışması ile başlayan zirve sonrası ABD Başkanı, "Olan bitenden aşırı derecede mutsuzdum" şeklinde konuştu ve diğer NATO üyelerinin savunma bütçelerine ayırdıkları payı kayda değer bir şekilde arttıracaklarını taahhüt etmelerinden dolayı "Şimdi ise çok ama çok mutluyuz" ifadesini kullandı.

"NATO'nun iki gün öncesine göre çok daha güçlü olduğunu düşünüyorum" diyen ABD Başkanı, müttefiklerinin daha önceden hiç görülmemiş bir şekilde savunma harcamalarını arttırmaya söz verdiklerini belirtti.

ABD'nin NATO'dan çıkabileceğine dair söylentiler nedeniyle olağanüstü oturum sonrası konuşan Trump, "ABD'nin NATO'ya olan bağlılığı çok güçlü ve bu şekilde kalmaya devam edecek" dedi.

Stoltenberg: Çabalarımızı katlayacağız

Zirve sonrası CNN International haber kanalına konuşan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, üye devletlerin savunma bütçeleri için ayırdıkları payı, kademeli olarak gayrisafi yurt içi hasılalarının (GSYH) yüzde 2'sine yükseltme taahhütlerini vurgulayarak "Şimdi önemli olan daha çok yatırım yapmamız ve daha fazla para bulmamız" ifadesini kullandı.

ABD Başkanı'nın diğer NATO üyelerinden ısrarla daha fazla savunma harcaması yapmaları talebini olumlu karşıladığını belirten Stoltenberg, "Büyük ölçüde Başkan Trump'ın toplantıdaki net mesajı sayesinde müttefiklerimizin bunu yapmamız gerektiğini anladıklarını düşünüyorum" şeklinde konuştu.

Stoltenberg ayrıca zirvenin genel olarak olumlu geçtiğini, toplantılar sonrası NATO'nun daha da güçlendiğini ve yapılması gerekenler konusunda yeni bir ivedilik anlayışı getirdiğini kaydetti.

NATO Genel Sekreteri'ne, Trump'ın bütçe harcamalarına GSYH'den yüzde 4'lük bir pay ayrılması talebinde bulunup bulunmadığı sorusu da yönetildi. Ancak Stoltenberg bu soruya doğrudan bir yanıt vermedi.

Müttefiklerden çelişkili ifadeler

Zirve sonrası Fransa ve İtalya liderleri değerlendirmelerde bulundu. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Trump'ın sözlerine rağmen savunma bütçelerindeki artışın mevcut taahhütler dâhilinde olacağını açıkladı.

"Ben sadece tek bir şeye inanırım: Onayladığımız sonuç bildirgesi, savunduğumuz strateji ve takındığımız ciddiyet… Çünkü burada insanlarımızın güvenliğinden bahsediyoruz" şeklinde konuşan Macron, sonuç bildirgesinde savunma harcamalarının üye devletlerin GSYH'lerinin yüzde 2'sine çekilme takviminin 2024 olduğunu hatırlattı.

"NATO'nun ABD için iyi bir şey" olduğunu belirten Fransız lider, Washington'ın kendileri için "büyük bir ortak ve büyük bir müttefik" olduğunu söyledi.

Toplantılar boyunca yaşanan gerginliklere de değinen Cumhurbaşkanı, "Tüm zirvelerde olduğu gibi, bazen koridorlarda konuşulanlar, yorumlar ve tweet'ler müzakere edilenlerden ve devlet başkanları tarafından söylenenlerden daha önemliymiş gibi görülebiliyor" değerlendirmesinde bulundu.

İtalya Başbakanı Giuseppe Conte ise ülkesinin savunma harcamalarını artırma konusunda yeni bir söz vermediğini söylerken, "İtalya NATO'ya verilen harcama sözlerini devraldı ve bu değişmedi. Dolayısıyla harcamalarda artış yok" ifadesini kullandı.

Almanya ile uzlaşı

Zirvenin ilk gününün erken saatlerinde Almanya'nın Rusya ile olan enerji bağlarını eleştiren Trump, Berlin'i Moskova'nın "esiri" olmakla eleştirmiş, Almanya Başbakanı Angela Merkel de ABD Başkanı'na ülkesinin "bağımsız bir şekilde" siyaset yürüttüğünü söyleyerek yanıt vermişti.

Ancak Çarşamba günü öğleden sonra görüşen iki lider daha ılımlı bir tavır takınmıştı. Trump, Merkel ile görüşmesini "harika bir toplantı" sözleriyle değerlendirmişti.

Zirvenin bugün sonlanmasının ardından Twitter üzerinden Almanya'ya tekrar yüklenen Trump, geçmişteki başkanların, Almanya ve diğer NATO ülkelerinin Rusya'ya karşı korunmak için daha fazla katkıda bulunmasını bir türlü sağlayamadığını hatırlattı ve ABD'nin Avrupa'yı sübvanse etmek zorunda olmadığını söyledi.

Almanya'nın Rusya ile olan enerji bağları sonucu Berlin'in Moskova'ya yaptığı milyarlarca dolarlık ödemeleri "kabul edilemez" sözleriyle değerlendiren ABD Başkanı, diğer NATO üyelerinin savunma harcamaları için GSYH'lerinin yüzde 2'sinin değil, yüzde 4'ünü tahsis etmesi gerektiğini yineledi.

Savunma harcamalarında artış takvimi

NATO üyeleri 2014 yılında yaptıkları toplu bir mutabakat ile savunma harcamalarını 2024 yılına kadar GSYH'lerinin en az yüzde 2'si seviyesine yükseltecekleri konusunda uzlaşmıştı.

2017 itibarıyla İngiltere, Estonya, Polonya ve ABD bu seviyeye ulaşırken, 29 üyeli ittifakta toplam sekiz devletin bu yıl sonu itibarıyla taahhüdünü yerine getirmesi bekleniyor.

En çok harcamayı yapan ABD, 2017 yılında GSYH'sinin yüzde 3,6'sını savunma bütçesine ayırırken, Almanya'nın bu yıl sonunda yüzde 1,25'e ulaşması, 2024 itibarıyla da yüzde 1,5 seviyesine gelmesi bekleniyor.

Başbakan Merkel, savunma harcamalarına bütçeden ayrılan payın hassas bir konu olduğu Almanya'da 2024'e kadar yüzde 1,5'lik oranın üzerine çıkılabileceğini belirtiyor.

Trump, Almanya'nın savunma için ayırdığı ödeneği 2030'a kadar GSYH'sının yüzde 2'sine kadar yükseltebileceğini söylerken, bu sözler Almanya tarafından şu ana kadar doğrulanmadı.

DW,AP,rtr,AFP,dpa/ÇÖ,CÖ

© Deutsche Welle Türkçe