Türkiye'den yurt dışına göç neden artıyor?

Türkiye'den yurt dışına göç eden Türk vatandaşlarının sayısı son beş yılda neredeyse dörde katlandı. 2019'dan bu yana 697 bin 194 vatandaş Türkiye'den ayrıldı.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) bugün açıkladığı Uluslararası Göç İstatistiklerine göre geçen yıl 291 bin 377 Türk vatandaşı yurt dışına göç ederken bu sayı 2019'da 84 bin 863 idi. Buna göre ülkeden göç edenler beş yılda yüzde 243 artış gösterdi. Artış 2022'ye göre ise yüzde 108 oldu.

Geçen yıl göç eden Türk vatandaşlarının 125 bin 370'ini kadınlar, 166 bin 7'sini erkekler oluşturdu. Bir yılda göç eden kadınların sayısı yüzde 129, erkeklerin sayısı yüzde 96 arttı. Son beş yılda ise Türk vatandaşı olan 286 bin 629 kadın, 410 bin 565 erkek ülkeden ayrıldı.

Peki Türk vatandaşlarının yurt dışında göçünde yaşanan bu artış neden kaynaklanıyor?

"Ekonomik gerekçeler başta geliyor"

DW Türkçe'ye konuşan Ankara Üniversitesi SBF Mülkiye Göç Araştırmaları Merkezi Direktörü Prof. Dr. M. Murat Erdoğan, nüfusu göçe zorlayan etmenlerin itici faktörler ve çekici faktörler olmak üzere ikiye ayrıldığına işaret ediyor.

 

Yüksek gelir ve istihdam fırsatlarının yer aldığı çekici faktörlerin dünyanın her yerinde mevcut olduğunu, daha iyi bir kariyer için örneğin Almanya ya da Fransa'dan da Kanada'ya, İsviçre'ye göç edenlerin olduğunu ifade eden Erdoğan, Türkiye'deki temel sorunun ise çekici faktörlerden çok itici faktörlerden kaynaklandığını vurguluyor.

Erdoğan'a göre bu itici faktörlerin başında da ekonominin çok fazla bozulması geliyor.

İkinci faktörü Türkiye'de liyakat sisteminin ortadan kalkması ve gençlerin Türkiye'de kariyer yapacaklarına olan inancının azalması olarak tanımlayan Erdoğan, "Üçüncüsü, Türkiye'deki siyasi ortam, demokrasi ve özgürlükler alanında yaşanan sıkıntılar. Bu durum özellikle gençleri çok ilgilendiriyor. Başka ülkelere gitmenin bir nedeni de daha az parayla bile çalışsa iyi ve huzurlu olmak, kendini tehdit altında hissetmemek" diye devam ediyor.

Hatay'dan 10 bin kişi yurt dışına gitti

Verilere göre geçen yıl yurt dışına göç eden Türk vatandaşlarının 76 bin 652'si İstanbul'da yaşıyordu. Ankara'dan 22 bin 978, İzmir'den 16 bin 758, Hatay'dan 10 bin 39, Bursa'da 8 bin 862, Antalya'dan 8 bin 602 kişi yurt dışına göç etti. Göç eden vatandaş sayısında ilk altı il bu şekilde sıralandı.

6 Şubat depremlerinden ağır bir yara alan Hatay'dan yurt dışına göç eden Türk vatandaşlarının sayısı bir önceki yıla göre yüzde 120 artarken, bu artış Bursa için yüzde 118, İzmir için yüzde 101,5, Bursa için yüzde 99,8, İstanbul için yüzde 97, Ankara için yüzde 88 oldu.

Yine depremde en fazla yıkım yaşayan illerden bir olan Kahramanmaraş'tan yurt dışına göç bir yılda yüzde 136 arttı. Bu artış deprem illerinden Adıyaman'da yüzde 156, Malatya'da yüzde 153, Diyarbakır'da yüzde 116, Gaziantep'te yüzde 114, Şanlıurfa'da yüzde 102, Adana'da yüzde 90, Osmaniye'ye yüzde 88 oldu.

Depremden dolayı yerini değiştiren yüz binlerce insan olduğunu hatırlatan Murat Erdoğan'a göre bu insanların bir bölümünün yurt dışına gitmesi de anlaşılabilir bir durum.

Kanada gibi bazı ülkelerin deprem bölgesinden gelenlere kolaylıklar da sağladığını dile getiren Erdoğan, "Sayılar aslında o kadar büyük değil ama oransal artış büyük. Tabii ki bu durum deprem etkisiyle hem birtakım ülkelerin depremzedelere kapıları biraz aralamasından kaynaklanıyor hem de gerçekten depremde her şeyini kaybeden, yeniden bir yaşam kurmak derdinde olan insanların bu yaşamı Türkiye'de değil başka ülkelerde kurma amacı görünüyor" diyor.

Yabancı uyruklular neden ayrılıyor?

Verilere göre 2023'te Türkiye'den göç eden 423 bin 202 de yabancı uyruklu bulunuyor. Buna göre Türkiye'den toplam göç sayısı 714 bin 579'u buluyor. 

Türkiye'den ayrılan yabancı uyruklular arasında ise ilk sırayı 71 bin 956 ile Rusya vatandaşları alırken onları 66 bin 300 kişiyle Irak, 35 bin 211 kişiyle Afganistan, 27 bin 540 kişiyle İran, 20 bin 655 kişiyle Türkmenistan vatandaşları takip ediyor.

Murat Erdoğan'a göre Türkiye'den son dönemde giden yabancıların sayısının yüksek olması Türkiye'deki politika değişikliğinden kaynaklanıyor:

"Eskiden Türkiye'den ikamet izni kolay alıyordu. Yabancılar Türkiye'de kalıyorlardı. Bunların sayıları 1.4 milyona kadar çıkmıştı. Sonra hükümet bu konuda politika değişikliği yaptı. Son dönemde Türkiye'de yabancıların ikamet alması çok zorlaştı. Öyle olunca Türkiye'deki ikamet süreleri bitenler artık evlerine geri dönmek zorunda kaldılar. Dolayısıyla buradaki sayının önemli bir bölümü bununla ilgili."

Irak'tan, Afganistan'dan, İran'dan, Türkmenistan'dan gelenlerin artık oturma izinleri olmadığı için Türkiye'den ayrıldığını ifade eden Erdoğan, bunun yanı sıra savaş dolayısıyla Türkiye'ye gelen Rusların bir kısmının da geri döndüğünü söylüyor.

En fazla gençler göç etti

TÜİK'in açıklığı verilerde yaş gruplarına göre vatandaşlık ayrımı bulunmuyor. Verilere göre geçen yıl Türkiye'den göç eden 714 bin 579 kişinin 107 bin 41'inin yaşı 25-29 aralığında bulunuyor. Bu yaş grubu göç edenler arasında en fazla paya sahip.

Rakamlara göre Türkiye'den göç edenlerin yüzde 15'ini 25-29 yaş grubu oluştururken bu yaş grubunu yüzde 12,9 ile 30-34 ve yüzde 12,5 ile 20-24 yaş grubu izliyor.

İstatistiklerden geçen yıl 30-34 yaş arasında 92 bin 8, 20-24 yaş arasında 89 bin 506 kişinin Türkiye'den yurt dışında göç ettiği görülüyor. Buna göre bir yılda 20-34 yaş arası 288 bin 555 kişi göç etmiş durumda.

Öte yandan 35-39 yaş arasında 74 bin 456, 40-44 yaş arasında 56 bin 958, 45-49 yaş arasında 42 bin 500 kişi ülkeden göç etti.

Son beş yılda ise 25-29 yaş aralığında toplam 336 bin 422 kişi Türkiye'den göç ederken, ülkeden ayrılanların sayısı 20-24 yaş grubunda 277 bin 541, 30-34 yaş grubunda 288 bin 637 oldu.

Buna göre 5 yılda 20-34 yaş aralığında toplam 902 bin 600 kişi yurt dışına göç etti.

TÜİK verileri vatandaşlık ayrımına göre paylaşmadığı için rakamların yanıltıcı olabileceğine işaret eden Murat Erdoğan, paylaşılan tabloya göre Türkiye'den gidenlerin 30 yaş grubuna yakın olduğunu aktarıyor:

"Bu da şu anlama geliyor; üniversiteden çıkıp gidenler değil, üniversiteden çıktıktan sonra Türkiye'de bir süre çalışıp ardından yurt dışına giden bir profil var aslında."

Erdoğan'a göre son bir yılda Türkiye'den ayrılan Türk vatandaşlarının sayısının yüzde 100'den fazla artması da gençler arasında göç eğiliminin ne kadar arttığını ortaya koyuyor.

Gidenler gelenlerin üç katı

Geçen yıl yurt dışından Türkiye'ye göç eden kişi sayısı ise 316 bin 456 kişi oldu. Türkiye'ye gelenlerin 101 bin 677'sini Türk vatandaşları oluşturdu. Buna göre geçen yıl Türkiye'den göç eden vatandaşlar, Türkiye'ye geri dönenlerin yaklaşık üç katını buluyor.

Son beş yıla bakıldığında ise 517 bin 258 Türk vatandaşı Türkiye'ye geri dönerken bu rakam da yurt dışına göç eden vatandaşların sayısının altında kalıyor. Beş yılda yurt dışına gidenler gelenlerden yüzde 35 fazla. 

Geçen yıl Türkiye'den göç edenlerin 214 bin 779'unu ise yabancı uyruklular oluşturdu. Türkiye'ye en fazla göç eden yabancı uyruklular 28 bin 314 ile Rusya vatandaşları oldu. Rusya'yı 17 bin 676 ile Azerbaycan, 15 bin 575 ile Türkmenistan, 14 bin 495 ile İran ve 12 bin 732 ile Afganistan vatandaşları izledi.

DW Türkçe'ye engelsiz nasıl erişebilirim?