Umerov: Ukrayna'nın yeni savunma bakanı
5 Eylül 2023
Rus işgalinin başlamasından yaklaşık bir buçuk yıl sonra Ukrayna'da Savunma Bakanı değişecek. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'nin savunma bakanını görevden alma kararı, tarihi bir nitelik taşıyor. Zelenskiy, bu koltuk için bir Kırım Tatarı olan Rustem Umerov'u önerdi. Böylece ülke tarihinde ilk kez bir Kırım Tatarı, Savunma Bakanlığı'nı yönetecek.
Söz konusu kararını her gün televizyondan yayınlanan günlük konuşmasında duyuran Zelenskiy, "Bakanlığın hem orduya hem de topluma yönelik yeni yaklaşımlara ve yeni etkileşim biçimlerine ihtiyacı olduğuna" inandığını söyledi.
Savunma Bakanlığı'na yönelik yolsuzluk iddialarının artış göstermesi, Savunma Bakanlığı görevini şu ana kadar yürütmekte olan Oleksey Reznikov'u baskı altına almıştı. Söz konusu iddiaların arasında, bölgesel askerlik şubelerinde seferberliğe dahil olmamak için rüşvet verilmesi vakalar ve askeri üniformaların aşırı yüksek fiyatlara satın alınması gibi suçlamalar yer alıyor. Yılın başlangıcında ise bakanlığa, ordu için market fiyatlarından çok daha yüksek fiyatlara gıda satın alınması suçlaması yöneltilmişti.
Umerov'un göreve resmen başlaması için önce parlamento tarafından onaylanması gerekiyor. Devlet Başkanı'nın önerisinin, Ukrayna parlamentosu tarafından bu hafta oylanması bekleniyor.
Peki Ukrayna'nın yeni savunma bakanı kim?
Batı'dan gelen askeri yardımların kontrolü
Rustem Umerov'un, üstleneceği göreve uygun olduğunu kanıtlar nitelikte olan birçok neden var.
Yaklaşık bir yıldır Devlet Mülkiye Fonu başkanlığı görevini yürüten 41 yaşındaki Umerov, bu görevi kapsamında savaşın büyük hasar verdiği hazine için para temin edilmesi ve özelleştirme konularından sorumluydu. Umerov'un yönetimi altında, kurum, bir devlet iktisadi işletmesi olan savunma sanayii şirketi Ukroboronprom'un bir alt şirketini 211 milyon euro'ya sattı. Söz konusu şirket, üretim artıklarının yeniden değerlendirilmesi ve imha edilmesinden sorumlu idi.
Umerov, 2019 yılında Avrupa yanlısı Holos ("Ses") partisi üyesi olarak parlamentoya seçildi. Burada Umerov, Batı'dan gelen askeri yardımları kontrol etmekten sorumlu olan meclis komisyonunun başkanlığı görevini de yürüttü. Umerov'un görevleri arasında, uluslararası askeri yardımların daha şeffaf biçimde yürütülmesini sağlamak da yer alıyordu.
Tahıl anlaşmasında sorumluluk
Umerov, yakın geçmişte, iki önemli diplomatik girişimde de merkezi bir rol üstlendi. Umerov, savaşın başlamasının hemen ardından Moskova ve Kiev arasında Belarus'ta yapılan ilk müzakerelerde Ukrayna delegasyonunun üyeleri arasında yer aldı.
Umerov, 2022 yazında Türkiye'de Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması için yürütülen müzakerelerde de delege olarak görev üstlendi. BM ile Türkiye arabuluculuğunda varılan tahıl anlaşması kapsamında, Ukrayna tahılının Karadeniz limanlarından ayrılarak dünya pazarlarına ihraç edilmesi mümkün oldu.
Çocukluğunu Özbekistan'da geçirdi
Savunma Bakanlığı koltuğuna oturacak olan Umerov'un kişisel öyküsü de son derece ilginç. 1982'de, o dönemdeki adıyla Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde doğan Umerov, bir Kırım Tatarı. Dolayısıyla da Rusya'nın 2014 yılında ilhak ettiği Kırım ile çok özel bir bağlantısı mevcut.
Umerov'un aslen Kırımlı olan ailesi, 1944 yılında Stalin tarafından ücra bölgelere sürgüne gönderildi. Dolayısıyla Umerovlar, o dönemde sürgüne gönderilen yüz binlerce Kırım Tatarı arasında yer alıyor. Aile Ukrayna'ya 1990'lı yıllarda döndü. Ukrayna'nın Livyi bereh gazetesine verdiği bir röportajda, Umerov, bünyesinde "Rusya'nın sömürgeci ve yağmacı politikasına karşı varoluşsal bir ret" barındırdığını dile getirmişti.
Üniversitede ekonomi okumasının ardından hızlı bir biçimde iş hayatına atılan Umerov, Türk telekomünikasyon şirketi Turkcell'in sahibi olduğu Lifecell'de yönetici olarak da çalıştı.
Kırım Tatarlarının siyasi hakları için mücadele veren Umerov, Kırım Tatarlarının siyasi lideri olarak görülen ve 2013 yılına kadar Kırım Tatar Milli Meclisi'nin başkanlığını yapan Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu'nun danışmanı olarak da çalıştı.
Diplomatik görevlere sahip savunma bakanı
Umerov'u Zelenskiy'nin gözünde değerli kılan özelliklerden biri, Türkiye ve İslam dünyası ile olan bağlantıları. Türkiye, Ukrayna dış politikası için büyük önem taşıyor. Buna en iyi örnek, Türk üretimi Bayraktar İHA'larının Rus saldırılarını püskürtmekte Ukrayna'ya büyük katkı sağlaması.
Umerov, geçmişte verdiği bir röportajda, Kiev'in Ankara ile ilişkilerinin kötüleşmesinin ve Rus savaş gemilerinin Boğaz'dan geçmesinin, "Ukrayna suları için ciddi bir tehlike" anlamına geleceğini ifade etmişti.
Müstakbel savunma bakanının ABD ile de iyi ilişkileri mevcut. Umerov'un kurduğu bir vakıf, Ukraynalı siyasetçilerin Stanford Üniversitesi'nde eğitim görmesini sağlayacak bir programın ortaya çıkmasını sağladı.
Dünyanın izlediği Ukrayna'nın yeni savunma bakanı Umerov'un, ülkesine yapılan uluslararası yardımları ayakta tutmak ve geliştirmek için bu bağlantılarına ihtiyacı olacak.