Yahya Sinvar'ın seçilmesi ne anlama geliyor?
7 Ağustos 2024
Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri tarafından terör örgütü olarak kabul edilen Hamas'ın geçen hafta İran'da öldürülen siyasi lideri İsmail Haniye'nin yerine örgütün şahin kanadından Yahya Sinvar getirildi. Hamas'ın siyasi büro başkanlığına Sinvar'ın ateşkes müzakerelerini destekleyen Haniye'nin yerine seçilmesi örgütün "silahlı direniş yoluna devam edeceğine yönelik güçlü bir mesaj" olarak yorumlandı.
Hamas'ın 7 Ekim 2023'te İsrail'e yönelik düzenlediği saldırının planlayıcılarından biri olmakla suçlanan Sinvar, İsrail'in en çok arananlar listesinin başında yer alıyor. İsrail kaynaklarına göre 7 Ekim saldırısında yaklaşık bin 200 kişi ölmüş, 251 kişi de rehin alınmıştı. Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Başsavcısı Karim Khan da geçen Mayıs ayında İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant ile birlikte İsmail Haniye ve Yahya Sinvar hakkında Gazze'de savaş suçu işlendiği iddiasıyla yakalama kararı çıkarılmasını talep etmişti.
Sinvar, 7 Ekim saldırısı sonrası Avrupa Birliği'nin (AB) de terör listesine girdi. Bu sebeple AB'nin yaptırım listesine eklenen Sinvar'ın AB ülkelerindeki mal varlığı donduruldu ve kendisiyle ticari alışveriş yapmak AB vatandaşlarına yasaklandı. Sinvar, ABD'nin de terör listesinde yer alıyor.
"Sinvar'ın seçilmesi Netanyahu'yu güçlendirebilir"
Hamas'ın silahlı kanadı İzzeddin el Kassam Tugayları'nın kurucusu olan Sinvar'ın Hamas'ın başına getirildiğinin açıklanmasının ardından Kassam Tugayları, dün gece Gazze Şeridi'nden İsrail topraklarına bir dizi füze saldırısı düzenledi.
Hamas'ın İsrail ablukası altındaki tünellerinden birinde saklandığı tahmin edilen Sinvar, İsrail'le ateşkes ve rehineler konusunda devam eden müzakerelere karşı çıkıyor. Bu nedenle Sinvar'ın seçilmesi müzakereleri zora sokabileceği düşünülüyor. İsrail açısından da Hamas'ın düşman olarak teyidi anlamına gelen bu atamanın İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu'nun konumunu güçlendirebileceği tahmin ediliyor.
ABD gazetesi Wall Street Journal'a konuşan Batı Şeria merkezli düşünce kuruluşu Filistin Politika Merkezi'nden siyasi analist Jehad Harb, Sinvar'ın seçilmesiyle "Hamas'ın stratejik olarak silahlı direnişin arkasında olduğu mesajını verdiği" tespitini yaptı. Bunun da Hamas'ın siyasi bir aktör rolünden uzaklaştığını gösterdiği tespiti yapılan haberde, Hamas'ın destekçisi İran'ın da Sinvar'ın seçilmesinde etkili olduğuna işaret edildi.
Eski bir ABD Ulusal Güvenlik Konseyi yetkilisi olan Javed Ali de BBC'ye yaptığı değerlendirmede Sinvar'ın atanmasının ateşkes ve rehinelerin serbest bırakılması görüşmelerini daha da zorlaştırabileceğine işaret ederek Sinvar'ı "müzakere edilmesi zor biri" olarak nitelendirdi.
İran'ın başkenti Tahran'da uğradığı suikast sonucu öldürülen İsmail Haniye, sert söylemlerine rağmen diplomatlar tarafından Hamas'ın diğer üyelerine kıyasla daha ılımlı bulunuyordu. Öldürülmeden önce Katar'ın başkenti Doha'da ikamet eden Haniye, Hamas içinde de pragmatist bir isim olarak olarak kabul ediliyordu.
İsmail Haniye'nin Ankara ile yakın teması da dikkat çeken yönlerinden biriydi. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'la en son Nisan ayında bir araya gelen Haniye için Türkiye'de resmi yas ilan edilmişti. Ankara'nın Yahya Sinvar'la da aynı yakın temas içinde olup olamayacağı bilinmiyor. Hamas'ın siyasi liderliğine Sinvar'ın atanmasına ilişkin Ankara'dan henüz bir açıklama gelmedi.
İsrail ve ABD'nin tepkisi ne oldu?
İsrail'den gelen mesajlar da müzakerelerin zora gireceğine işaret ediyor.
İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz, sosyal paylaşım plaformu X'te yaptığı açıklamada "Baş terörist Yahya Sinvar'ın İsmail Haniye'nin yerine Hamas'ın yeni lideri olarak atanması, onu hızla ortadan kaldırmak ve bu aşağılık örgütü yeryüzünden silmek için bir başka zorlayıcı neden" ifadelerini kullandı.
İsrail ordusunun sözcülerinden Tuğamiral Daniel Hagari da El Arabiya televizyonuna yaptığı değerlendirmede, "Yahya Sinwar tarihteki en acımasız terör saldırısının sorumlusu olan bir teröristtir" dedi.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ise ABD, Mısır ve Katar'ın arabuluculuğunda devam eden ateşkes görüşmelerinin başarıya ulaşıp ulaşmamasının Yahya Sinvar'a bağlı olduğunu söyledi. Sinvar'ın bu konuda öncelikli karar verici konumunda bulunduğunu belirten Blinken, ateşkes görüşmelerinde belirleyici bir ana ulaşıldığını ve görüşmelerin yakında sonuçlanacağına inandığını ifade etti.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Haziran ayında yaptığı bir açıklamada Sinvar'ın Ekim ayındaki saldırılardan bu yana kamuoyunda görülmediğini ve Gazze'de "yerin 10 kat altında" saklandığına inanıldığını söylemişti.
Yahya Sinvar kimdir?
Han Yunus mülteci kampında 1962 yılında dünyaya gelen Yahya Sinvar'ın kökeni, şu anda İsrail topraklarının bir parçası olan sahil kasabası Aşkelon'a uzanıyor.
Hamas'a 1987 yılında İsrail'in işgaline karşı düzenlenen birinci İntifada (ayaklanma) sırasında katılan Sinvar, iki İsrail askerini öldürdüğü için dört kez müebbet hapis cezasına çarptırılmış ve hayatının 23 yılını İsrail'de hapishanede geçirmişti. Hapiste bulunduğu dönemde akıcı bir şekilde İbranice öğrenen Sinvar, Filistinli militanlar tarafından yıllarda rehin tutulan İsrailli asker Galid Şalit için yapılan esir takasında 2011 yılında serbest bırakıldı.
Hamas'ın kurucu kuşağına mensup olan Sinvar, acımasız ve sertlik yanlısı karakteriyle biliniyor. Eylemlerindeki acımasızlığı sebebiyle kendisine "Han Yunus Kasabı" lakabı takılmıştı.
AFP,Reuters,dpa,DW/HS,EC