Yakınlaşmadaki şaşırtıcı hız

Vladimir Putin ile Recep Tayyip Erdoğan arasındaki buluşma 180 derecelik bir dönüşü simgeleyecek. Erdoğan diyet ödeme ziyareti için Putin'in memleketi Sankt Petersburg'a gidecek. Cumhurbaşkanı Erdoğan haziran ayı sonunda Putin'e bir mektup göndererek, 24 Kasım 2015'te bir Rus savaş uçağının Suriye sınırında Türk jetleri tarafından düşürülmesinden duyduğu üzüntüyü dile getirmiş ve ölenlerin ailesinden özür dilemişti.

İki Rus askerinin ölümlüyle sonuçlanan bu hadise o güne kadar pek iyi gelişen ikili ilişkilerin bir anda buz kesmesine yol açmış, Putin Türkiye'den gıda maddesi ithal edilmesini ve milyonlarca Rus turist çeken Türkiye'ye yapılan charter uçuşlarını yasaklamıştı. Rusya aynı zamanda doğalgaz boru hattı ile nükleer enerji santrali projelerini de askıya almıştı. Büyük projelerin geleceği Putin ile Erdoğan arasında yapılacak olan görüşmede belli olacak.

Sözlü atışmalar sanki unutuldu

Son zamanlardaki karşılıklı suçlamalara bakıldığında, ani yakınlaşmanın sürpriz etkisi yapması normal karşılanmalı. Erdoğan Türkiye'nin sınırlarının ihlal edilmesine göz yumulmayacağını söylemişti. Rus jetinin düşürülmesinden önce de Türkiye sınırın defalarca ihlal edilmesi üzerine protesto notası vermişti. Batı, Rusya ile NATO müttefiki Türkiye arasında askeri çatışma çıkmasından endişelenmeye başlamıştı.

Vladimir Putin askeri uçağın düşürülmesini ‘sırtından hançerlenmek' olarak nitelendirmiş ve 2015 yılının Aralık ayında yaptığı bir konuşmada, “Allah, Türkiye'yi yönetenleri cezalandırmak için akıllarını başlarından aldı”, demişti. Moskova yönetimi aynı zamanda Türkiye'nin IŞİD ile petrol ticareti yaptığını da iddia etmekteydi. Rus televizyonları sürekli Erdoğan'a yükleniyordu. Hatta tanınmış bir sağ popülist, “Milyonluk İstanbul'u yerle bir etmek için atom bombası atalım”, demişti.

Rusya'nın öfkesi dinmişe benziyor. Erdoğan yazdığı mektuptan birkaç gün sonra Putin ile telefon görüşmesi yaptı ve Sankt Petersburg buluşması için randevu aldı. Putin' Türkiye'ye charter uçuş yasağını kaldırdı. Temmuz sonundan itibaren Türkiye sahillerine Rus turistleri akmaya başladı. Darbe girişiminden sonra bu kez Putin Erdoğan'ı telefonla arayarak destek mesajı gönderdi.

Ankara Rusya'nın şartlarını yerine getiriyor

Rus dış politika uzmanı Fyodr Lukyanov, ‘İkili ilişkilerdeki ani dönüşlerin tecrübeli uzmanların bile kafasını karıştırdığını', söylüyor. Lukyanov bir gazetede yayınlanan makalesinde, ‘gerektiğinde en sert sözlerin bile unutulup gittiğini', yazdı.

Rus gözlemciler Türkiye'nin resmi özür dışında Moskova'nın ikinci bir şartını da en azından kısmen kabul etmiş olabileceğini belirtiyor ve Rus jetini düşüren pilotların tutuklandığını ve Ankara'nın tazminat konusunu görüşmeye hazır olduğunu ifade ediyorlar.

Yakınlaşmanın önündeki engel

Güncel gelişmelerin ve darbe girişiminin ardından başlatılan ‘temizlik' operasyonuna Batı'nın gösterdiği tepkinin Türkiye'yi Rusya'ya daha fazla yaklaştıracağı da Rus uzmanlar tarafından dile getiriliyor. Karadeniz ve Hazar Siyasi ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü'nden Viktor Nadein-Rayevski, Rusya'nın Türkiye için yeni bir payanda olabileceğini söylüyor ve ‘Rusya'nın önderliğindeki Şanghay İşbirliği Örgütü ile Avrasya Ekonomik Topluluğu'na Türkiye'nin de katılmasının ihtimal dâhilinde olduğunu', belirtiyor.

Nadein-Rayevski, ikili ekonomik ilişkilerin kısa zamanda düzeltilebileceği, ancak siyasi yakınlaşmanın kolay olmayacağı görüşünde. Rus uzman, ‘başlıca problemin Suriye'den kaynaklandığını' belirtiyor ve Türkiye Beşar Esad rejimine son verilmesini talep ederken, Rusya'nın Şam yönetimine askeri ve siyasi destek verdiğini', hatırlatıyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Roman Goncharenko