Yedi yıldır dökülen kana ve çekilen acıya rağmen Suriye için yaşanan mücadele aynı şiddetle devam ediyor. Çünkü savaş birçok şeyi belirleyecek: Mesela Rusya ve İran bugüne kadar süre gelen 'Pax Americana'nın (Amerikan barışı) yerini alacak mı, Türkiye NATO'dan uzaklaşıp Rusya'ya yakınlaşmaya devam edecek mi, gelecekte İsrail'in varlığı İran'ın Suriye'deki muazzam gücü nedeniyle tehlikeye girecek mi, IŞİD yeni bir boşluk oluşur oluşmaz geri dönecek mi?
Rusya şu anda belirleyici güç
Yedi yıllık savaşın ardından Rusya şimdilik galip konumunda. Çünkü Kremlin, önce Eylül 2015'teki askeri müdahalesiyle Esad rejimini kurtardı, daha sonra siyasi faaliyetleriyle Birleşmiş Milletler'in barış sürecini etkisiz hale getirdi. Elde ettiği son sonuç da bugün Doğu Guta'da yaşanan trajediyi doğurdu. Çünkü Rusya, Astana görüşmelerinde çatışmaların sonlandırılması konusunu siyasi çözüme geçiş sürecine bağımlı hale getirdi. Bu bağlamda rejimin birliklerini geçici olarak geri çekmeyi kabul ettiği yerlerde çatışmasızlık bölgeleri oluşturuldu. Bu bölgeler arasında Doğu Guta da bulunuyordu. Esad rejimi Deyr ez Zor'u IŞİD'den geri alınca Guta'nın da yeniden rejimin kontrolüne geçmesi istendi.
Buna karşılık Kürt kantonu Afrin'in sınırındaki cephe yeni. Türkiye 20 Ocak'ta Afrin'e "Zeytin Dalı" gibi ironik bir isimle operasyon başlattı. Operasyon Rusya'nın Türkiye'ye Afrin hava sahasını açmasıyla mümkün olabildi. Zira Rusya adeta Türkiye'ye kur yapıyor. Putin, Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı 15 Temmuz 2016'daki darbe girişiminin engellenmesiyle ilgili tebrik eden ilk önemli politikacı olmuştu. Şimdi ise Kremlin'in Türkiye'ye S-400 hava savunma sistemleri sevkiyatı söz konusu. Bu da Türkiye'yi Batı ittifakından daha da uzaklaştıracak bir mekanizmayı harekete geçiriyor. Rusya için NATO'dan ayırmaya çalıştığı Türkiye, Suriye'den çok daha önemli.
Bu noktadaysa Rusya'nın çıkarları, Suriye rejimininkilerle ters düşüyor. Rusya Afrin'i Türkiye'ye bırakmaya hazırken Esad rejimi ülkenin her bölgesinde yeniden egemenliği ele geçirmek istiyor. Esad rejimi Afrin'in Türkiye ile olan sınırını kontrol etmek ve İslamcı muhaliflerin son kalesi olan İdlib'i kaba kuvvetle geri almayı hedefliyor.
Suriye İsrail'e karşı yeni bir cephe mi?
İran da sıkı bir şekilde Esad'ın yanında yer alıyor. İran Suriye'de üsler, silah fabrikaları kurarken İran destekli Şii milisler Esad'ın en önemli kara birliklerini oluşturuyor. İran'ın dileği bu şekilde Suriye'nin İsrail'e karşı yeni bir cephe haline gelmesi. Rusya bu nedenle İsrail'in varlığını garanti ediyor, ki bu da Rusya'nın kendisini Ortadoğu'da ne kadar güçlü gördüğünü gösteriyor.
Suriye güçlü aktörlerin elinde oyuncak haline geldi. Suriyeliler savaştan bitap düşeli çok oldu. Suriye'deki savaşı sürdüren ve hedeflerine ulaşmadan sonlandırmayacak olanlar dış aktörler. Izdırap çeken onlar değil, Suriyeli sivil halk. Çatışmaları sonlandırmak için yapılan her çağrı Rusya, İran ve Suriye rejimini müzakere masasına oturmaya ve uzlaşmaya ikna etmeye yetecek bir manivela olmadığı için etkisiz kalıyor.
Batı haklı sebeplerle askeri müdahalede bulunmama kararı aldı. Rejimin müttefiklerinin sürdürdüğü kararlılık düşünülünce bu seçenek ancak çok fazla kurban verilerek başarılı olabilirdi – o da başarılı olabilirse... Mevcut şartlarda Suriye'de önümüzdeki yıllarda da eski cepheler geri dönecek ve sürekli yeni cepheler açılacaktır.
Rainer Hermann
©Deutsche Welle Türkçe