Orbanov plan B
2. maj 2019
Mađarski premijer Viktor Orban i italijanski ministar unutrašnjih poslova Matteo Salvini u suštini dolaze iz različitih političkih lagera. No, kada su se njih dvojica proteklog ljeta prvi put susreli, doimali su se poput starih prijatelja i saputnika. Srdačno su se zagrili i jedan s drugim smijali. Orban je Salvinija nazvao zvijezdom evropske desničarske politike i to smišljeno, što odgovara njegovom načinu odnošenja prema "mom heroju i sudbinskom prijatelju, s kojim mogu dijeliti vlastita iskustva."
Sastanak u avgustu 2018., koji je izazavao veliku pažnju, bio je prvi veliki uvod u Orbanovu evropsku predizbornu kampanju, a istovremeno i demonstrativna gesta spram kritičara mađarskog premijera iz Evropske narodne stranke (EPP), kojoj pripada i Orbanova stranka Fidesz.
Teme sastanka?
Sada, nekoliko sedmica nakon što je EPP privremeno suspendirao članstvo Fidesza, i pred skore evropske izbore, Salvini prvi put ovog četvrtka (2.5.) stiže u Budimpeštu. Njega je oficijelno pozvao mađarski kolega, ministar unutrašnjih poslova Sándor Pintér. No, od istinskog značaja je planirani susret Salvinija sa Orbanom.
Na upit Deutsche Wellea, glasnogovornik mađarske vlade nije se želio oglasiti o sastanku, kao ni o planiranim temama tokom tog susreta. Međutim, u vladi bliskom dnevnom listu „Magyar Nemzet", koji Orban često koristi za obznanjivanje svojih planova, prije dvije sedmice je u jednoj kratkoj vijesti pisalo da Orban i Salvini namjeravaju razgovarati o mogućnostima zajedničke saradnje u novom Evropskom parlamentu.
Sadržajno je mađarski premijer daleko bliži evropskim ekstremno desničarskim političarima nego kršćanskim demokratama, u koje se nominalno ubraja. U trenutnoj kampanji za evropske izbore, Orban, na primjer, raspiruje teorije zavjere koje potiču od desničarskih ekstremista, a nalaze se i u pamfletima desničarskh terorista poput Brentona Tarranta i Andersa Breivika.
Nepodnošljiva retorika
Orban, na primjer, Evropskoj komisiji prebacuje da nastoji "izmijeniti stanovništvo", pri čemu bi kršćansko stanovništvo Evrope bilo izmijenjeno islamskim "masama sa drugačijom kulturom iz posve druge civilizacije". Evropski izbori će odlučiti o nastavku ili propasti kršćanske civilizacije u Evropi, više puta je istakao Orban tokom posljednjih sedmica. Već sada se kršćani u Evropi diskriminiraju, dok se muslimanski imigranti preferiraju, još je rekao.
Upravo ta vrsta retorike je nedavno prelila čašu EPP-a i dovela do suspenzije Fidesza, nakon što je usljed Orbanove politike i antidemokratske transformacije Mađarske tokom posljednjih godina dolazilo do sve većeg nezadovoljstva u savezu kršćanskih demokratskih stranaka.
Iako je Orban ciljano izazvao sukob s EPP-om, on bi i dalje sa svojom strankom radije ostao u EPP-u i preoblikovao je po svojoj volji. Jer bi tako njegov politički uticaj u Evropi bio mnogo veći nego u savezu sa evropskim desničarskim strankama. Sa mnogima od njih, uključujući i njemački AfD, Fidesz je do sada odbijao direktnu saradnju.
Kada je Matteo Salvini početkom aprila u Milanu sazvao osnivanje "Evropskog saveza naroda i nacija", Orban i Fidesz su, uprkos upućenom pozivu, izostali.
Orbanovi novi saveznici
Za slučaj konačnog raskida sa EPP-om, Orban se već izvjesno vrijeme priprema. S jedne strane, on održava intenzivne odnose sa poljskim PiS-om Jaroslawa Kaczynskog, iako je on znatno fleksibilniji od zagriženog ideologa Kaczynskog. Među njegovim novim saveznicima je i jaki čovjek Rumunije, Liviu Dragnea, šef tamošnje nominalno socijaldemokratske partije PSD-a, koja sve izraženije kopira Orbanove slogane i kampanje.
Međutim, Salvini & Co su za mađarskog šefa vlade jedna vrsta plana B. Štaviše, Orban smišljeno radi na svom imidžu zvijezde i heroja u evropskom desničarskom spektru, o čemu svjedoče razna istraživanja o vrijednostima popularnosti evropskih političara.
Kontakti u desnom spektru
Krajnje desničarski političar sa kojim je Orban dugo održavao bliskije lične odnose je Geert Wilders. Njegova supruga je Mađarica, usljed čega on redovno posjećuje Mađarsku, te se tako povremeno privatno susreće sa Orbanom. Ova dva političara ne skrivaju svoje prijateljske odnose.
Orban također ima dobre veze sa bivšim Trumpovim savjetnikom Steveom Bannonom – a Bannon Orbana naziva "Trumpom prije Trumpa" i smatra ga jednim od najvažnijih evropskih političara. Orban ne strahuje ni od kontakta sa deklariranim desničarskim ekstremistima - minulog ljeta je čak prijateljski pozirao sa belgijskim neonacistima tokom sastanka u rumunskom Bad Tusnadu.
U međuvremenu je, nakon Salvinija, posjetu Orbanu već najavio sljedeći desničarski političar: U ponedjeljak, će u Budimpeštu, na Orbanov poziv, na sastanak doputovati austrijski potpredsjednik i čelnik FPÖ-a Heinz-Christian Strache.
Sedmičnik "168 óra" ironično je te sastanke, koji su tako iznenadno uslijedili jedan iz drugoga, nazvao po američkoj filmskoj drami: "Ball of the Monsters" („Bal čudovišta").