Λιβύη: Ο Πριγκόζιν πέθανε, η ομάδα Βάγκνερ συνεχίζει

Μια πολιτικά κατακερματισμένη και οικονομικά γονατισμένη χώρα είναι η Λιβύη. Από το 2014 έχει δύο αντίπαλες κυβερνήσεις. Το δυτικό τμήμα με πρωτεύουσα την Τρίπολη είναι υπό την ηγεσία της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας με πρωθυπουργό τον Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπέιμα, που στηρίζεται από Τούρκους πολιτοφύλακες. Στο ανατολικό τμήμα, με πρωτεύουσα το Τομπρούκ, πρωθυπουργός είναι ο Οσάμα Χαμάντ, ο οποίος υποστηρίζεται από τον Εθνικό Στρατό της Λιβύης υπό τονστρατηγό Χαφτάρ.

Τα χρόνια πολέμου και χάους, το συνεχιζόμενο πολιτικό αδιέξοδο, οι καταστροφικές πλημμύρες του Σεπτεμβρίου 2023 στη Ντέρνα και η απουσία δημοκρατικής πορείας έχουν καταστήσει τη Λιβύη επιρρεπή στην επιρροή ξένων πολιτοφυλάκων, όπως της ρωσικής ομάδας Βάγκνερ. Η ομάδα αυτή που τελούσε υπό την αρχηγία του Πριγκόζιν, έχει απλωθεί στη Λιβύη από το 2018.

Προγεφύρωμα η Λιβύη;

Ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της στρατιωτικής δεξαμενής σκέψης Royal United Services Institute ή RUSI με έδρα το Λονδίνο, η Ρωσία πρόκειται να εντείνει ακόμη περισσότερο τις προσπάθειές της με τη μορφή μιας «Entente Roscolonial» δηλαδή μιας ομάδας κρατών που θα τη βοηθήσει ενεργά στη Μέση Ανατολή και την Αφρική. «Οι στόχοι της ομάδας Βάγκνερ ιδίως στη Λιβύη ήταν κυρίως να παράσχει υποστήριξη και να αποκτήσει πρόσβαση στα έσοδα από το πετρέλαιο, περισσότερο ή λιγότερο έμμεσα, μέσω της υποστήριξης των Λιβυκών Αραβικών Ενόπλων Δυνάμεων του Χαφτάρ, αλλά και, φυσικά, να διασφαλίσει ό,τι μπορεί για να έχει πρόσβαση στην ευρύτερη αφρικανική ήπειρο» υποστηρίζει ο Τιμ Ίτον, ερευνητής στη δεξαμενή σκέψης Clatham House με έδρα το Λονδίνο.

«Υπό αυτήν την έννοια η Λιβύη λειτούργησε ως προγεφύρωμα. Νομίζω ότι παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις μια συζήτηση και σίγουρα υπάρχει μεγάλος φόβος στους κύκλους χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ ότι οι ρωσικοί στόχοι μπορεί να αυξάνονται σε τέτοιο βαθμό ώστε να επιδιώκουν πρόσβαση με το ναυτικό τους σε λιμάνια στην ανατολική Λιβύη.Αυτό φοβίζει ιδιαίτερα τους Αμερικανούς. Και θα μπορούσε κανείς να συμπεράνει ότι η συνεχιζόμενη εμπλοκή (της ομάδας) μπορεί να αποσκοπεί στην επιδίωξη αυτού του τελικού στόχου».

Μετά τον θάνατο του Πριγκόζιν η ομάδα Βάγκνερ βρίσκεται στη στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών της Ρωσίας. Ο νέος ηγέτης της, ο στρατηγός Αντρέι Αβεριάνοφ, φέρεται να ευθύνεται για δολοφονίες ξένων και παίζει ρόλο στην αποσταθεροποίηση ευρωπαϊκών χωρών. Οι μισθοφόροι που βρίσκονται τώρα υπό τις διαταγές του στη Λιβύη έχουν μετονομαστεί σε «Εκστρατευτικό Σώμα». 

«Με την αντικατάσταση του Πριγκόζιναπό κάποιον που είναι πιο κοντά στο καθεστώς και έχει παρελθόν στις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες, οι επιχειρήσεις των μισθοφόρων της Βάγκνερ συνδέθηκαν πιο ανοιχτά με τη Μόσχα»,δήλωσε στη DW ο Χάγκερ Αλί, ερευνητής στη γερμανική δεξαμενή σκέψης GIGA (Institute for Global and Area Studie.

Οι μισθοφόροι της Βάγκνερ στηρίζουν τον Χαφτάρ

Ωστόσο ο Ρουσλάν Σουλεϊμάνοφ, ανεξάρτητος Ρώσος ειδικός σε θέματα Μέσης Ανατολής με έδρα το Μπακού, δήλωσε στη DW ότι δεν είναι όλοι οι μαχητές του Βάγκνερ ικανοποιημένοι με τη νέα κατάσταση.«Οι διαπραγματεύσεις με πρώην μαχητές της Βάγκνερ για την υπογραφή σύμβασης με το ρωσικό υπουργείο Άμυνας είναι δύσκολες» δήλωσε στη DW. Παρόλα αυτά ένας από τους πρώτους ανθρώπους που συνάντησε ο Αβεριάνοφ στο νέο του ρόλο τον περασμένο Σεπτέμβριο ήταν ο στρατηγός Χαφτάρ.

Και οι δύο πλευρές επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους σε αυτό που μπορεί να συνοψιστεί ως συμφωνία «(παροχής) ασφάλειας έναντι πόρων» αναφέρει η δεξαμενή σκέψης RUSI. Οι μισθφόροι της Βάγκνερ συνεχίζουν να υποστηρίζουν τον Χαφτάρ και αυτός με τη σειρά του, τούς επιτρέπεται να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν τη χώρα, η οποία βρίσκεται σε στρατηγική θέση για τη διακίνηση όπλων,το  λαθρεμπόριο ναρκωτικών και τη λειτουργία τριών λιβυκών αεροπορικών βάσεων.

Οι βάσεις αυτές επιτρέπουν στη Ρωσία να μεταφέρει χρυσό που εξορύσσεται υπό την καθοδήγηση της Βάγκνερ από τη Λιβύη στη Ρωσία εξαιτίας των αυστηρών κυρώσεων της Δύσης. «Οι μισθοφόροι της Βάγκνερ μεταφέρουν επίσης φορητούς πυραύλους εδάφους-αέρος, πυρομαχικά, καύσιμα και άλλα φορτία από τη Λιβύη στις Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης του Σουδάν, οι οποίες βρίσκονται σε πόλεμο με τις σουδανικές ένοπλες δυνάμεις» αναφέρει επίσης μια πρόσφατη ανάλυση του Χάγκερ Αλί της γερμανικής δεξαμενής σκέψης GIGA.

Για τους Λίβυους πάντως η παρουσία μισθοφόρων στη χώρα σημαίνει επίσης «σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων βασανιστηρίων, μαζικών βιασμών και εξωδικαστικών εκτελέσεων» κατέληξε ήδη η ΕΕ τον Δεκέμβριο του 2021.

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου