«Ανοιχτό το κεφάλαιο των ναζιστικών εγκλημάτων στην Ελλάδα»

«Τέχνη, Πολιτισμός και ΜΜΕ σε καιρούς πολέμου». Αυτός ήταν ο τίτλος της εκδήλωσης-συνάντησης της υφυπουργού Πολιτισμού της Γερμανίας Κλαούντια Ροτ με δημοσιογράφους της Ένωσης Ξένων Ανταποκριτών (VAP) στο Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ των Πρασίνων. Αν και μεγάλο μέρος της συζήτησης επικεντρώθηκε σε θέματα που αφορούν την Ουκρανία εστιάζοντας στις συνέπειες του επιθετικού ρωσικού πολέμου στον πολιτισμό, δεν έλειψαν και οι εκτενείς αναφορές στην Ελλάδα.

Η Κλαούντια Ροτ άλλωστε γνωρίζει από παλιά πολύ καλά την Ελλάδα αλλά και τα δύσκολα ελληνογερμανικά ζητήματα, όπως το θέμα των γερμανικών πολεμικών επανορθώσεων για τα ναζιστικά εγκλήματα και βέβαια τις ελληνικές θέσεις επ' αυτού. Ως ιστορικό στέλεχος των Πρασίνων αλλά και αντιπρόεδρος της γερμανικής βουλής την περίοδο 2013-2021, είχε υποστηρίξει έναν ειλικρινή ελληνογερμανικό διάλογο για την περίοδο της κατοχής. Πλέον ως «υφυπουργός παρά την καγκελαρία» (στη Γερμανία δεν υπάρχει παραδοσιακά θέση ομοσπονδιακού υπουργού Πολιτισμού, πρόκειται ωστόσο για ένα σημαντικότατο χαρτοφυλάκιο, που απορροφά σημαντικά κονδύλια του γερμανικού προϋπολογισμού) θέτει στην πρώτη γραμμή των προτεραιοτήτων της την υποστήριξη της λεγόμενης «κουλτούρας μνήμης» για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και τον ρόλο της Γερμανίας.

Τυμπάκι, Λιγκιάδες, κατοχική Αθήνα

Σε ερώτηση του ελληνικού προγράμματος της Ντόιτσε Βέλε για τη στάση της νυν γερμανικής κυβέρνησης απέναντι στην Ελλάδα ως προς την αντιμετώπιση του σκοτεινού αυτού ιστορικού κεφαλαίου, η Κλαούντια Ροτ ανέφερε: «Η Ελλάδα έγινε θύμα της κατοχής, του κατοχικού τρόμου. Θεωρώ ότι υπάρχουν ακόμη στη μνήμη μας σκοτεινά σημεία που αφορούν την Ελλάδα. Μια από τις πιο συγκινητικές επισκέψεις μου ήταν στην Κρήτη, στο Τυμπάκι, ένα χωριό, το οποίο οι ναζί κατέστρεψαν ολοσχερώς, το ισοπέδωσαν επειδή απλώς ήθελαν να χρησιμοποιήσουν το αεροδρόμιο. Μέχρι τώρα δεν έχω διαβάσει σε κανένα γερμανικό βιβλίο για τα εγκλήματα στην Κρήτη.Ούτε για τα εγκλήματα στην Αθήνα, στο πεδίο των εκτελέσεων, όπου δολοφονήθηκε μεγάλος αριθμός κομμουνιστών από τους ναζί. Κανένα βιβλίο γι αυτά. Όσο για τα εγκλήματα στη βόρεια Ελλάδα, αυτά έγιναν περισσότερο γνωστά, αφότου βρέθηκε κοντά στα Ιωάννινα (στο χωριό Λιγκιάδες) o Γερμανός πρόεδρος Γκάουκ με τον Έλληνα ομολόγό του».

Η Κλαούντια Ροτ υπογράμμισε εμφατικά της απουσία γνώσης στη Γερμανία για τις ναζιστικές θηριωδίες στην Ελλάδα. «Τα εγκλήματα που συνέβησαν στην Ελλάδα είναι στην πραγματικότητα σχεδόν άγνωστα.Έχουμε συζητήσει μεταξύ μας ελάχιστα γι αυτά», είπε χαρακτηριστικά.

Ίδρυμα για την Κατοχή στην Ευρώπη και με ελληνική συμμετοχή

Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο κατανόησης, έρευνας και καταγραφής της περιόδου της ναζιστικής κατοχής εντάσσεται και η σύσταση του νέου Κέντρου Έρευνας και Τεκμηρίωσης για τη Γερμανική Κατοχή στην Ευρώπη (Dokumentationszentrum Zweiter Weltkrieg und deutsche Besatzungsherrschaft in Europa), μια ιδέα που υποστηρίζει ένθερμα εδώ και καιρό η Γερμανίδα υφυπ. Πολιτισμού. «Το Κέντρο Τεκμηρίωσης θα συζητηθεί στη γερμανική βουλή μάλιστα την επόμενη Πέμπτη» είπε χαρακτηριστικά.

«Αποσκοπεί στο να υπογραμμίσει την ευρωπαϊκή διάσταση της κατοχής». Όπως εξήγησε, «πρόκειται ουσιαστικά για μια ιδέα του Μουσείου Γερμανικής Ιστορίας, η οποία καλύπτει 27 χώρες, μια εκ των οποίων είναι και η Ελλάδα. Θα ασχολείται με την τεκμηρίωση, την έρευνα και θα υπάρξουν επίσης εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες. Και φυσικά συμπεριλαμβάνει και τόπους ιστορικής μνήμης, για να θυμόμαστε και να τιμούμε τα θύματα».

Μάλιστα, όπως υπενθύμισε, η προώθηση της «κουλτούρας μνήμης» μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας εντάσσεται και στην κυβερνητική συμφωνία Σοσιαλδημοκρατών-Πρασίνων και Φιλελευθέρων. Για την ίδια η «επεξεργασία της ιστορίας μας και των ναζιστικών εγκλημάτων δεν έχει τελειώσει. Πρόκειται για μια παλιά διαμάχη και για ένα κεφάλαιο που δεν έχει κλείσει».

Προσεχώς στην Ελλάδα η Κλαούντια Ροτ

Με αφορμή τις ερωτήσεις της DW, η Κλαούντια Ροτ άδραξε, τέλος, την ευκαιρία για να εξαγγείλει το ταξίδι που σχεδιάζει τις επόμενες εβδομάδες στην Ελλάδα, στο επίκεντρο του οποίου θα βρεθούν, με αφορμή εκδήλωση στην Αθήνα, θέματα όπως η διατήρηση της μνήμης αλλά και η ιστορική ευθύνη ως προϋπόθεση της δημοκρατίας και της συνύπαρξης. Θέματα που αφορούν την ερεβώδη δεκαετία του ´40, τα οποία όμως φαντάζουν άκρως επίκαιρα και σήμερα, με έναν νέο αιματηρό πόλεμο να μαίνεται στην Ουκρανία.

Δήμητρα Κυρανούδη, Βερολίνο