Η Κλ. Ροτ στην Καισαριανή και το Μνημείο του Ολοκαυτώματος

Ησυχία, ακούγεται μόνο το θρόισμα των δέντρων και τα τιτιβίσματα πουλιών κάτω από τον λαμπρό αθηναϊκό ήλιο.  Έτσι ίσως να ήταν και εκείνη η Πρωτομαγιά του 1944, όταν το ίδιο τοπίο στην Καισαριανή μετατράπηκε σε τόπο μαρτυρίου και ωμής ναζιστικής βίας. «Θέλω να μάθω τα πάντα». Αυτά ήταν τα λόγια της Γερμανίδας υφυπουργού Πολιτισμού Κλαούντια Ροτ σήμερα το πρωί στο ιστορικό Σκοπευτήριο της Καισαριανής, όπου την Πρωτομαγιά του 1944 διακόσιοι πολιτικοί κρατούμενοι, αντιστασιακοί κομμουνιστές, εκτελέστηκαν από τη Βέρμαχτ ως αντίποινα για τη δολοφονία του ναζί υποστράτηγου Φραντς Κρεχ.

Δεν πρόκειται για μια επίσημη επίσκεψη της Κλαούντια Ροτ, παρουσία ομολόγων και επισήμων. Αν και «υφυπουργός παρά την καγκελαρία» όπως είναι επίσημα ο τίτλος του αξιώματός της διότι στη Γερμανία δεν υπάρχει με τη στενή έννοια «υπουργείο πολιτισμού», το χαρτοφυλάκιο που κατέχει η Κλαούντια Ροτ είναι εξαιρετικά σημαντικό. Διαχειρίζεται θέματα Πολιτισμού και ιστορικής μνήμης σε ομοσπονδιακό επίπεδο απορροφώντας ένα γενναίο μερίδιο του γερμανικού προϋπολογισμού.Πρόκειται περισσότερο για μια δική της πρωτοβουλία σε χαμηλούς τόνους και χωρίς έντονη δημοσιότητα για να σχηματίσει περισσότερο η ίδια εικόνα για τα ναζιστικά εγκλήματα την περίοδο της κατοχής αλλά και για την αποτύπωσή τους σήμερα, στην κουλτούρα μνήμης των δύο λαών. Άλλωστε η Κλαούντια Ροτ, πρώην αντιπρόεδρος του γερμανικού κοινοβουλίου και ιστορικό στέλεχος των Πρασίνων, βρίσκεται πίσω από τη σύσταση του νέου Κέντρου Τεκμηρίωσης για τη Γερμανική Κατοχή στην Ευρώπη, η οποία πρόσφατα εγκρίθηκε από την Μπούντεσταγκ και ένα σημαντικό κομμάτι του θα αφορά την ναζιστική κατοχή στην Ελλάδα.

Κλαούντια Ροτ: «Νιώθω ντροπή»

Ένα κόκκινο λουλούδι στο μνημείο της Καισαριανής, σκυμμένο το κεφάλι, σιωπή και περισυλλογή. Η εκκωφαντική σιωπή αυτού του τόπου μεγεθύνει άλλωστε τους κρότους από τα όπλα της Βέρμαχτ και τους τελευταίους λυγμούς των εκτελεσθέντων. «Νιώθω ντροπή, γιατί στα γερμανικά βιβλία ιστορίας δεν υπάρχει τίποτα να διαβάσουμε για ό,τι συνέβη εδώ, στην Καισαριανή. Δεν υπάρχει τίποτα σχετικά με την καταστροφή ολόκληρων πόλεων και χωριών. Τίποτα για την Κρήτη ή τα Ιωάννινα» ανέφερε η Κλαούντια Ροτ εμφανώς συγκινημένη. Μετά τον πρώην Γερμανό Πρόεδρο Ρίχαρντ φον Βαϊτσέκερ εν έτει 1987 και τον Μίχαελ Ροτ πρώην, υφυπ. Εξωτερικών το 2021 (νυν επικεφαλής της επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του κοινοβουλίου), η Κλαούντια Ροτ γίνεται η τρίτη Γερμανίδα πολιτικός που επισκέπτεται μεταπολεμικά την Καισαριανή.

«Είναι δική μου ευθύνη, από το δικό μου χαρτοφυλάκιο για τον Πολιτισμό και την κουλτούρα μνήμης, να γίνουν γνωστά όλα αυτά τα εγκλήματα στην Ελλάδα» Αυτό αποτελεί προϋπόθεση «για μια σχέση Ελλάδας και Γερμανίας που βασίζεται στην εμπιστοσύνη και τη φιλία» ανέφερε τονίζοντας ότι «υπάρχουν ακόμη πολλά ανοιχτά κεφάλαια μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας, πολλά σκοτεινά σημεία» και υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα σε κάθε αποστροφή του λόγου της τη γερμανική ευθύνη για την άγνοια.  «Οι πληγές είναι ανοιχτές. Αυτές τις πληγές θέλουμε μαζί να θεραπεύσουμε. Πρέπει να αναλάβουμε την ευθύνη για να ενισχύσουμε τη δημοκρατία», δήλωσε η Κλαούντια Ροτ στην DW  από την Καισαριανή.

Από την πλευρά του ο δήμαρχος Καισαριανής Χρήστος Βοσκόπουλος τόνισε ότι «οφείλουμε να μην ξεχνάμε τι συνέβη στην Ελλάδα και την Ευρώπη από τον ναζισμό και τον φασισμό, που ξεπροβάλλουν και πάλι σε διάφορα σημεία», ενώ τόνισε ότι είναι σημαντικό «να κρατηθεί ζωντανό και το αίτημα για τις αποζημιώσεις. Πρόκειται για έναν διάλογο που πρέπει να τελεσφοφήσει».

Θεσ/νίκη, Αθήνα, Πάτρα, Κως, Ρόδος, Σουφλί, Διδυμότειχο…

Επόμενη στάστη της Κλαούντια Ροτ, το άγνωστο σε πολλούς Μνημείο του Ολακαυτώματος στην Αθήνα δίπλα στη Συναγωγή, στην ιστορική περιοχή του Κεραμεικού. Μαζί της ο Βενιαμίν Μπατής, μέλος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών. Σε ένα σημαντικό ιστορικό σημείο της πόλης με το λιτό, μαρμάρινο Άστρο του Δαυίδ και τα ονόματα όλων των ελληνικών πόλεων, όπου υπήρχε έντονο εβραϊκό στοιχείο στον ελλαδικό χώρο, από τη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα μέχρι το Διδυμότειχο, το Σουφλί, την Ρόδο, την Κω (και πάμπολες άλλες ελληνικές πόλεις και χωριά). Μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την μαζική εξόντωση άνω από 60.000 Εβραίων της Ελλάδας σε στρατόπεδα θανάτου, όπως το Άουσβιτς.

Αμφότεροι τόνισαν ότι ο στόχος Ελλάδας και Γερμανίας είναι εν τέλει κοινός: να μη σβήσει η μνήμη, να μην ξεχαστούν οι ναζιστικές θηριωδίες σήμερα και στο μέλλον. Γιατί αυτή πρέπει να είναι η κληρονομιά για τις επόμενες γενιές, πόσο μάλλον όταν ακόμη και σήμερα μαίνεται ένας ακόμη πόλεμος στην Ουκρανία, στην Ευρώπη. «Δεν πρόκειται μόνο για ένα μνημείο κατά του αντισημιτισμού αλλά και ένα μνημείο για το μέλλον, για να θυμόμαστε ότι κάτι τέτοιο δεν πρέπει να συμβεί ποτέ ξανά».

Η Γερμανίδα υφυπ. Πολιτισμού αναμένεται το βράδυ και στο 24ο Συμπόσιο της Σύμης που διοργανώνει ο πρώην πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου με θέμα τις προκλήσεις της ειρήνης και της δημοκρατίας σήμερα. Στο συμπόσιο συμμετέχει και ο τουρκικής καταγωγής Γερμανός υπ. Γεωργίας Τζεμ Έτσντεμιρ, επίσης από τους Πρασίνους.

Δήμητρα Κυρανούδη, Αθήνα