Νέο δείγμα γραφής της Γερμανίας στη Μέση Ανατολή

Κατά κοινή ομολογία ποτέ άλλοτε η Γερμανία δεν είχε καταστεί περισσότερο παρούσα στα μεσανατολικά τεκταινόμενα. Από την έναρξη του πολέμου, η υπ. Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ επισκέφθηκε την περιοχή για ένατη φορά.

Έχοντας επίγνωση τόσο του ιδιαίτερου ιστορικού χαρακτήρα των γερμανοϊσραηλινών σχέσεων όσο και της ιδιαίτερης ευθύνης για εξεύρεση λύσεων σε προβλήματα που ενέχουν την δυναμική να επηρεάσουν ποικιλοτρόπως τον ευρωπαϊκό Νότο, το Βερολίνο δρα συμπληρωματικά στις επίμονες διπλωματικές προσπάθειες που καταβάλλει η διακυβέρνηση Μπάιντεν και η Δύση γενικότερα.

Όσο ο διεθνής παράγοντας, με προεξέχουσες τις ΗΠΑ, δίνει έμφαση στην άμεση επίτευξη εκεχειρίας στη Λωρίδα της Γάζας, η Γερμανία εκδηλώνει το ενδιαφέρον της για την πρακτική βιωσιμότητα της μεταπολεμικής αρχιτεκτονικής, δηλώνοντας πρόθυμη να ενδυναμώσει τους δυτικούς σχεδιασμούς.

Συμπληρωματική παρουσία

Οι γερμανικές «συμπληρωματικές» προθέσεις έγιναν περισσότερο αισθητές για πρώτη φορά στις αρχές Ιανουαρίου. Τότε, τα κρατικά ισραηλινά μέσα σχολίασαν με ενδιαφέρον την προθυμία της Γερμανίας να εγκαταστήσει δική της «στρατιωτική δύναμη αποτροπής» σε περιοχές του νοτίου Λιβάνου.

Η φερόμενη γερμανική πρόταση συνοδεύθηκε από συγκαταβατική έκπληξη εκ μέρους των Ισραηλινών, οι οποίοι τελικά δεν εξεπλάγησαν από τη συνοπτική άρνηση της Βηρυτού. Αντιθέτως, ενθουσιώδης ήταν η αποδοχή μίας γενναίας γερμανικής χρηματοδότησης προς τον τακτικό λιβανικό στρατό, με την προοπτική επανάκτησης του νοτίου Λιβάνου, όταν έρθει κάποτε η στιγμή της εφαρμογής της υπ’αρ. 1701/2006 απόφασης του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Παρ’ όλα αυτά το (απροσδόκητο εν πολλοίς) γερμανικό ενδιαφέρον εξελήφθη ως ένα «νέο δείγμα γραφής» της εξωτερικής πολιτικής του Βερολίνου, που φάνηκε πρόθυμο να καλύψει το «γαλλικό κενό», που προέκυψε εξαιτίας των πρόσφατων πολιτικών ανακατατάξεων στο Παρίσι – χωρίς βέβαια να φθάσει στο σημείο αντικατάστασης του ιστορικού ρόλου της Γαλλίας στα ενδολιβανικά δρώμενα ή της πολυετούς αμερικανικής προσπάθειας διαμεσολάβησης υπό τον Άμος Χόχσταϊν.

Ωστόσο, η διαμόρφωση μίας εποικοδομητικής «συμπληρωματικής δυτικής παρουσίας» στη Μέση Ανατολή αναδεικνύεται σε κεντρικό πυλώνα δράσης των επανειλημμένων επισκέψεων της κ. Μπέρμποκ, κατά τις οποίες η γερμανική μεσανατολική πολιτική τείνει σταδιακά να αποκτά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.

Το αίτημα για «δύο κράτη»

Η επιλογή του Ριάντ ως πρώτου σταθμού της πρόσφατης περιοδείας της Γερμανίδας ΥΠΕΞ δεν ήταν τυχαία. Τόσο η Γερμανία όσο και η Δύση γενικότερα έχουν ήδη προδιαγράψει για τον σαουδαραβικό παράγοντα έναν ρόλο-πλαίσιο για τη διευθέτηση του Παλαιστινιακού επί τη βάσει της «λύσης των δύο κρατών».

Παρότι ελάχιστα ανακοινώθηκαν από τις επαφές της Μπέρμποκ, είναι γνωστή η πάγια προϋπόθεση του Ριάντ να σημειωθούν «γενναίες κινήσεις προώθησης» αυτής της λύσης, προτού εξομαλυνθούν οι σχέσεις Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας και η ενεργός παρουσία του βασιλείου στη μεταπολεμική Γάζα, ίσως διά της συμμετοχής του σε μία παναραβική μεταβατική διοίκηση του θύλακα.

Τη γερμανική προσήλωση στη λύση των «δύο κρατών» εξέφρασε η Γερμανίδα υπ. Εξωτερικών και στην Ιορδανία. Ωστόσο, εκτός από τη σημαντική αύξηση της γερμανικής οικονομικής βοήθειας προς τη συγκεκριμένη χώρα, ενδιαφέρουσα υπήρξε η επισήμανση του Ιορδανού ομολόγου της, Άιμαν Σάφαντι, ότι «κατανοεί τις ιστορικές δεσμεύσεις του Βερολίνου έναντι του ισραηλινού κράτους», πλην όμως το Βερολίνο οφείλει να διαχωρίσει τη θέση του έναντι της συγκεκριμένης ισραηλινής κυβέρνησης, η οποία, ειδικά αφότου άρχισε ο πόλεμος, αντιτίθεται ακόμα περισσότερο στην ιδέα των δύο κρατών.

Ακριβώς στο ίδιο πλαίσιο κινήθηκαν οι επαφές στην Παλαιστινιακή Αρχή, με τον τεχνοκράτη Πρωθυπουργό και ομόλογό της Μοχάμαντ Μουστάφα, ο οποίος τόνισε την ανάγκη συνέχειας της γερμανικής οικονομικής παρουσίας, που θα συνοδεύεται με την τόνωση του αιτήματος της Ραμάλας να ανακτήσει τον πολιτικό έλεγχο στη Γάζα της «επόμενης μέρας».

Πραγματικότητες των τετελεσμένων

Αντιθέτως, στο Ισραήλ οι συναντήσεις της Αν. Μπέρμποκ με τον Ισραηλινό ομόλογό της Ισράελ Κατς και τον υπουργό Άμυνας Γιοάβ Γκάλαντ δεν έτυχαν ιδιαίτερης δημοσιογραφικής κάλυψης – και ίσως όχι τυχαία. Κατά την τρέχουσα ισραηλινή θεώρηση, τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Δύση γενικότερα – συμπεριλαμβανομένης και της Γερμανίας – δεν εμπέδωσαν ότι οι μεταβολές επί του εδάφους στη Γάζα ή όσες σημειωθούν μετέπειτα στο μέτωπο του Λιβάνου θα έχουν μόνιμο χαρακτήρα.

Κατά την ίδια θεώρηση, ο διαχωρισμός μεταξύ «βόρειας» και «νότιας» Γάζας αποτελεί τετελεσμένο του περασμένου Μαρτίου. Η de facto «νεκρή ζώνη» μεταξύ βόρειας Γάζας και Ισραήλ συντελέστηκε τον περσινό Δεκέμβριο. Ο έλεγχος επί του «Άξονα Φιλαδέλφειας» κατέστη κύριο ζητούμενο, ενώ κάθε συζήτηση για την προοπτική της «λύσης των δύο κρατών» εκλαμβάνεται ως «επιβράβευση της τρομοκρατίας».

Η τακτική παροχής μίας «συμπληρωματικής δυτικής διαμεσολάβησης» με ταυτόχρονη κάλυψη οικονομικών αναγκών με την προοπτική της ενίσχυσης μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης για τη θεμελίωση μίας νέας αρχιτεκτονικής ασφαλείας στη Μέση Ανατολή, επικαιροποιεί σημαντικά την εξωτερική πολιτική του Βερολίνου. Ωστόσο, οι τρέχουσες ευαίσθητες συγκυρίες σε συνδυασμό με τη ρευστότητα των διαμεσολαβητικών προσπάθειες των ΗΠΑ, της Αιγύπτου και του Κατάρ, αναμένεται να συνεκτιμηθούν από τα γερμανικά κέντρα λήψεως αποφάσεων, ενόψει επικείμενων περαιτέρω προσπαθειών.