آیا جانشین ملا عمر برای پاکستان یک برد است؟

بعد از 24 ساعت دستپاچگی که طی آن طالبان مرگ رهبر طولانی مدت شان ملا عمر را تأیید کردند، یک رهبر دیگر شورشی را به عنوان جانشین او نصب شد. یکی از فرماندهان طالبان که نامش افشا نشده است، در این ارتباط به خبرگزاری فرانسه گفت: "روشن است که پاکستان برنده شده است."

ملا حبیب الله و سراج الدین حقانی که به تازگی به عنوان معاونین ملا منصور نامزد شدند، هر سه به عنوان افراد نزدیک به اردوی پاکستان، حامی دیرینه گروه طالبان نگرسته می شوند.

ملا منصور فرد "بسیار نزدیک" به پاکستان

شماری از اعضای طالبان به روز جمعه به خبرگزاری فرانسه گفته اند که آنها ملا منصور را به عنوان فرد "نزدیک" یا "بسیار نزدیک" به پاکستانی ها می بینند.

از جانب پاکستان تا هنوز رسماً در این باره ابراز نظری نشده است، اما بر اساس اظهارات محمود شاه دگرمن متقاعد پاکستانی، انتصاب ملا منصور برای این کشور در خور استقبال است. او توضیح داد: "ملا منصور از دو سال به این سو امور طالبان را به عهده دارد. او مذاکرات و جنگ های طالبان را موفقانه سازمان دهی می کند، به این دلیل کاملاً برای عهده دار شدن رهبری مساعد است. او ممکن است حتی بهتر از ملا عمر باشد که شخص منزوی بود."

حقانی یکی از معاونین منصور، شبکه خطرناک حقانی را رهبری می کند، شبکه ای که مسئول حملات مرگبار در افغانستان در سال های اخیر بوده است.

شک و تردید های کمی در مورد ارتباط این شبکه با پاکستان وجود دارد، قسمی که یک مامور نظامی ایالات متحده امریکا در سال 2011، از شبکه حقانی به عنوان "بازوی واقعی" دستگاه استخبارات پاکستان "آی اس آی" نام برد.

اما ملا آخوند زاده معاون دیگر ملا منصور حدود یازده روز قبل موقتاً از جانب نیرو های پاکستانی در شهر کویته دستگیر شد. یک عضو رهبری طالبان با احساس ضد پاکستانی به خبرگزاری فرانسه گفت: "ما فکر می کنیم که پاکستان با او توافق کرده است تا او را برای جانشینی ملا عمر آماده سازد". به قول این عضو، پاکستان امیدوار است که آخوندزاده بتواند در مذاکرات صلح نقش سازنده داشته باشد.

تغییرات در پویایی سیاست منطقه

تلاش ها برای برقراری صلح میان افغانستان و طالبان برای پایان دادن جنگ های نزدیک به 14 سال، در اوایل جولای قطع شد که اولین دور مذاکرات با طالبان میان آنها در شهر مری پاکستان صورت گرفت.

پاکستان طالبان را از سال ها به این سو مورد حمایت قرار می دهد. این کشور حتی بعد از 11 سپتمبر سال 2001، که به ایتلاف "جنگ علیه تروریسم" به رهبری واشنگتن پیوست و مورد تأیید پرویز مشرف رییس جمهور آن زمان قرار گرفت، به حمایت خود ادامه داد و این در واقعیت امر یک بازی دوگانه از جانب پاکستان بود. اما پویایی سیاست منطقه در 12 ماه اخیر تغییر یافته است.

ایالات متحده امریکا در نظر دارد تا سربازان باقی مانده خود را از افغانستان در سال 2016 خارج کند و چین می خواهد میلیارد ها دالر را در دو کشور همسایه پاکستان و افغانستان سرمایه گذاری کند. به این دلیل امریکا و چین فشار های شان را بر اسلام آباد افزایش داده اند تا از نفوذ خود برای کشانیدن طالبان به میز مذاکره استفاده کند.

همچنان دو دلیل دیگر نیز برای جلب طالبان برای مذاکره وجود دارد: اشرف غنی رییس جمهور جدید افغانستان، که سیاست آشتی جویانه را در قبال پاکستان اتخاذ کرده است و از افزایش نفوذ گروه "دولت اسلامی" هراس دارد، نیز در بهبودی روند مذاکرات با طالبان تلاش می کند.

نارضایتی شماری از طالبان از پاکستان

پاکستان دیدار میان نمایندگان حکومت افغانستان با رهبری طالبان را در شهر مری سازماندهی کرد، که نمایندگان امریکا و چین نیز در آن شرکت داشتند. رحیم الله یوسفزی خبرنگار پاکستانی گفت که ملا منصور "نقش فعال در آغاز مذاکرات در مری داشته است."

به همین دلیل شماری از رهبران طالبان چنین نتیجه گیری کرده اند که پاکستان، که همه چیز را رهبری کرده است، اعلام مرگ ملا عمر را به تاخیر انداخته است تا بر انتخاب یک جانشین انعطاف پذیر تاثیر بگذارد. یکی از طالبان به خبرگزاری فرانسه گفت: "رهبری ما این واقعیت را از ما پنهان داشته اند که رهبر ما دو سال قبل مرده بود، در حالی که در طول همین زمان، با نام او اعلامیه ها نوشته می شد."

یک طالب دیگر در این ارتباط گفت: "برخی از طالب ها مأیوس شده اند و احساس می کنند که به آنها خیانت شده است. این امر باعث بدگمانی آنها نسبت به عملکرد پاکستان شده است."