پناهجویان در آلمان چه کارهای یافته اند؟

دویچه وله: آقای گایز، به قول ادارۀ فدرال برای کاریابی، از بهار سال ۲۰۱۵ به این سو ۳۰ هزار پناهجو کار یافته اند. آیا به نظر شما این یک موفقیت است؟

ویدو گایز: این در هرصورت یک موفقیت است، به ویژه وقتی می دانی که ادغام پناهجویان در بازار کار تا چه حدی دشوار است، زیرا آنها برعکس دیگران نخست باید زبان را بیاموزند.

دویچه وله: از سوی دیگر ۱۳۰ هزار نفر، که در اینجا در آلمان به عنوان پناهجو پذیرفته شده اند، بیکار ثبت گردیده اند. آیا موج مهاجرت ها تا کنون بر بازار کار در آلمان تأثیر مثبت داشته است، یا منفی؟

ویدو گایز: شمار بیکاران نسبت به افراد شاغل به خاطری بیشتر است که ادغام مهاجران در بازار کار به زمان نیاز دارد. یک بررسی انستیتوت تحقیقات بازار کار و اشتغال نشان می دهد که در گذشته حدود ۱۵ سال طول می کشید که پناهجویان تازه وارد به سطح مهاجران دیگر برسند. از سوی دیگر می دانیم که افراد زیادی به اینجا می آیند که سطح تحصیلی شان بسیار پایین است. در چنین سطحی برای عرصۀ اقتصاد آلمان در اصل نیروی کافی کار موجود است، به این ترتیب تأثیر بالای بازار کار آنقدر مثبت نیست.

دویچه وله: به اساس تحقیقات اخیر "انستیتوت مطالعات بازار کار و اشتغال" ادارۀ فدرال در امور کار، ۱۵۴ هزار جای کار وجود دارد که پناهجویانی با تحصیلات کم می توانند بدست بیاورند. چرا این جا های کار تا حال خالی مانده اند؟

ویدو گایز: اول اینکه متقاضیان داخلی برای اشتغال این جا های کار وجود دارند. از طرف دیگر این جا ها برای پناهجویان نیز مانند متقاضیان داخلی، مناسب نیستند. طور مثال محل کار در منطقۀ بود و باش شان نیست.

دویچه وله: اکثریت پناهجویان تا کنون به کار های کم درآمد اشتغال یافته اند، مثلاً در عرصۀ خدمات، مانند پاک کاری ساختمان ها و یا نگهبانی. این همان کار های اند که متقاضیان داخلی خواهان آن نیستند. با آنهم به آنها حق اولیت داده می شود. آیا موانع بیوروکراتیک کاریابی پناهجویان بر سر راه قرار دارد؟

ویدو گایز: وقتی ما از پناهجویان قبول شده سخن می گوییم، که به اساس کنوانسیون ژنیو حق پناهندگی در آلمان دریافت می کنند، در آنصورت موانع بیوروکراتیک وجود ندارد. همچو افراد با متقاضیان داخلی در یک ردیف قرار داده می شوند. اما این مسأله برای متقاضیان پناهندگی طور دیگریست. در این حالت باید معلوم گردد که برای یک جای کار مشخص هیچ متقاضی داخلی وجود ندارد. هرچند این وضعیت در نتیجۀ قانون ادغام بهبود یافته است، با آنهم در بخش اداری قسماً دشواری های بزرگی هنوز وجود دارد. طور مثال در همکاری ادارۀ امور خارجی ها و ادارۀ امور کار، به ویژه در رابطه با این پرسش که آیا پناهجوی متقاضی در آلمان باقی می ماند، یا خیر. پرونده های پناهندگی اکثریت کسانی که در دو سال گذشته به آلمان آمده اند، تا هنوز زیر کار است و آنها هنوز به عنوان پناهنده پذیرفته نشده اند.

دویچه وله: از دید فرانک یورگن وایزه، رئیس ادارۀ فدرال در امور مهاجرین و پناهجویان، عرصۀ اقتصاد آلمان مثل گذشته به نیرو های فنی خارجی نیاز دارد. آیا توانایی جذب پناهجویان تحصیل یافته و مجرب در این عرصه حالا به اتمام رسیده است؟

ویدو گایز: اساساً بلی. طبعاً پناهجویان باید به اندازۀ کافی زبان آلمانی را مطابق با شغل بیاموزند و اسناد و مدارک شان به رسمیت شناخته شود. بسیاری از پناهجویان مهارت های حرفه یی دارند که در آلمان به آن نیاز نمی رود. طور مثال آمار نشان می دهد که در دو سال گذشته شمار داکترانی که از سوریه آمده اند، بسیار افزایش یافته است.

دویچه وله: با آنهم بسیاری از پناهجویان به کار های کوچک و یا "کار های یک یورویی" اشتغال دارند. هرچند آنها به این ترتیب زودتر به بازار کار مدغم می شوند، اما در همچو کار ها اغلب یک دورنمای پایدار ندارند. آیا سودمند تر نخواهد بود که از همان اول روی آموزش و پرورش خوب آنها سرمایه گذاری شود؟

ویدو گایز: آموزش دادن پناهجویان جوان همیشه سودمند است، به خصوص که ما جای های فراوان خالی در دوره های کارآموزی داریم. مشکل در این است که پناهجو را باید نخست متقاعد ساخت که به آموزش یک حرفه بپردازد. این بسیار دشوار است. از یک سو یک دورۀ سه سالۀ کارآموزی برای پناهجویان پنج سال را دربر میگیرد، زیرا آنها باید نخست زبان را در سطحی یاد بگیرند که درس های مکاتب حرف یی را آموخته بتوانند. بسیاری از پناهجویان می گویند: من در وطنم خانواده دارم و باید برای شان پول بفرستم؛ برای من مهم است که هرچه زودتر وارد بازار کار شوم. افزون بر آن در کشور های که این پناهجویان از آن فرار کرده اند، اینگونه آموزش حرفه یی اصلاً وجود ندارد و به کارآموزی ارزش داده نمی شود. در راستای متقاعد ساختن این پناهجویان باید کار زیادی صورت بگیرد. هرچند در بخش کارهای با سطح پایین تحصیلی، به قدر کافی افراد وجود دارند، اما اشتغال به کار های کوچک نیز می تواند برای ورود به بازار کار سودمند باشد. این کار ها زمینه را برای پناهجویان مساعد می سازد تا با نهاد های بازار کار آشنایی پیدا کنند، تماس برقرار کنند و زبان را بیاموزند.

ویدو گایز، دانشمند اقتصاد در انستیتوت اقتصاد آلمان در شهر کولن، مسؤول عرصه های آموزش، مهاجرت و نوآوری است.