«اسلامی‌تر کردن مدرسه‌ها»؛ سی سال آزمون و خطا
۱۳۸۹ خرداد ۱۷, دوشنبه
پیش از ظهر دوشنبه، هفدهم خرداد، معاون پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش در یک نشست خبری حضور یافت تا رویکرد جدید این وزارت‌خانه را برای آنچه «اسلامی‌تر شدن مدارس» خوانده شده، تشریح کند. حجت‌الاسلام محی‌الدین بهرام محمدیان ضرورت شکل‌گیری این رویکرد را ناموفق بودن تلاش دولت‌های قبلی در تمام سی سال گذشته ذکر می‌کند. این سخنان می‌تواند به معنای اعتراف به ناکامی سیاست‌های فرهنگی حکومت جمهوری اسلامی تعبیر شود، در عین حال بیانگر تلاشی است که در صورت موفقیت سیستم آموزشی کشور را از بنیاد تغییر خواهد داد.
اعتراف به شکست سیاست‌های فرهنگی
محی‌الدین بهرام محمدیان در توضیح ضرورت آنچه «رویکرد اسلامی در مدیریت آموزش و پرورش» عنوان شده گفت «در تمام این سالها مدیریت‌های ما براساس آزمون و خطا جلو رفته و بیشتر متکی بر سلیقه بوده است.» او می‌افزاید «بیش از سی سال از پیروزی انقلاب اسلامی می گذرد اما متاسفانه نتوانسته‌ایم تجارب مدیریتی موفق و ناموفق خود را ثبت کنیم تا بتوانیم یک بستر مدیریتی داشته باشیم و از آن مدل مناسبی را استخراج کنیم.»
اکنون معاونت پژوهشی و برنامه‌ریزی وزارت آموزش و پرورش طرحی را در دست اجرا دارد تا پس از جمع‌بندی تجربه‌ی مدرسه‌ها و مدیرانی که موفق ارزیابی شده‌اند، رویکرد تازه‌ی مدیریت اسلامی را به عنوان "یک چشم‌انداز واحد" مشخص کند. بخش بزرگی از این "تجربه‌های موفق" به مدرسه‌های اسلامی مربوط می‌شود؛ اینها مدرسه‌هایی هستند که به منظور «ارتقای سطح دینی و اخلاقی دانش آموزان» تاسیس شده‌اند.
اسلامی کردن مهدکودک‌ها
به گفته‌ی محمدیان برنامه‌ی تدوین چشم‌انداز واحد برای مدیریت اسلامی مدرسه‌ها جزیی از طرح ایجاد «تحول بنیادین در آموزش و پرورش» است. این طرحی است که وزارت آموزش و پرورش با تایید و حمایت رهبر جمهوری اسلامی، آیت‌الله علی خامنه‌ای، درصدد اجرای آن است. علی خامنه‌ای پانزدهم اردیبهشت در دیدار با جمعی از معلمان گفت «برنامه تحول بنیادین در آموزش و پرورش یك كار اساسی است كه باید متناسب با نیازها، اهداف والا، و امكانات انسانی كشور حتماً انجام شود و به سرانجام نیز برسد.»
تغییر در محتوای کتاب‌های درسی و تفکیک آنها بر اساس جنسیت دانش آموزان و استفاده‌ی گسترده ار حوزه‌های علمیه و طلبه‌ها از جمله اقدام‌هایی است که تا کنون صورت گرفته یا اجرای آن در دست بررسی است. پنجم اردیبهشت ماه ۸۹ نیز وزیر کشور، مصطفی محمد‌نجار، از وجود برنامه‌هایی برای اسلامی کردن مهدکودک‌ها خبر داد. همزمان با انتشار این خبر، روزنامه جام جم از قول امیرحسین آزادی‌وفا، مشاور رئیس سازمان بهزیستی نوشت «با همكاری وزارت كشور محتوای آموزش معارف در مهدكودک‌ها را مورد بازنگری قرار داده‌ایم و با ۷ موسسه قرآنی برای آموزش كودكان كشور قرار داد بسته‌ایم.»
استفاده از حوزه علمیه
چندی پیش نهادی تشکیل شد که «ستاد همکاری‌های حوزه و آموزش و پرورش» نام دارد. دبیر این ستاد حجت‌الاسلام علی ذوعلم، نوزدهم اردیبهشت ۸۹ به خبرگزاری مهر گفت: «یکی از عرصه‌هایی که لازم است همه نهادها و سازمانها مشارکت داشته باشند ارتقای سطح دینی و اخلاقی دانش آموزان است و روشن است که حوزه‌های علمیه بیشتر از دیگر نهادها می‌توانند در این موضوع فعال باشند.» او در ادامه می‌افزاید: «بر همین اساس طرح ایجاد مدارس اسلامی وابسته به حوزه در دستور کار ستاد قرار گرفته است.»
ستاد یاد شده پیشنهاد کرده برای عملی ساختن تاسیس مدرسه‌های اسلامی وابسته به حوزه، رشته‌ی تعلیم و تربیت به دوره‌های طلاب حوزه علمیه اضافه شود. وزیر آموزش و پرورش حمیدرضا حاجی بابایی نیز هفدهم اردیبهشت از برنامه‌های وزارت‌خانه‌ی متبوعش برای تغییر در محتوای کتاب‌های درسی سخن گفته بود. جاجی‌بابایی گفته است «تحول بنیادی در آموزش و پرورش می‌تواند آموزش و پرورش را در زمینه‌های گوناگون به سمتی سوق دهد که دانش‌آموزان درجاتی از حیات طیبه و تربیت اسلامی را دریافت کنند.»
مدرسه‌های اسلامی برای مهار دانشگاه‌ها؟
برنامه‌ی همکاری وزارت آموزش و پرورش با حوزه علمیه قم و استفاده از طلاب و روحانیان در مدرسه‌ها، اواخر دولت نهم وارد فاز جدیدی شد. در توافقی که میان این دو نهاد به عمل آمد قرار شد از ابتدای سال تحصیلی جاری اداره‌ی بیش از چهار هزار مدرسه و موسسه آموزشی به حوزه سپرده شود. به گفته‌ی وزیر کنونی آموزش و پرورش رهبر جمهوری اسلامی بر «اسلامی‌تر کردن» مدرسه‌ها تاکید بسیار دارد. خامنه‌ای پیشتر از وضعیت آموزشی دانشگاه‌ها نیز به شدت انتقاد کرده بود.
ظاهرا تمرکز بر مدرسه‌ها در برنامه‌های «اسلامی‌کردن»، رویکرد جدیدی است که حکومت جمهوری اسلامی حل بسیاری از مشکلات اجتماعی را در گرو سامان دادن آن می‌داند. مدیر حوزه علمیه قم، آیت‌الله مرتضی مقتدایی آبان‌ماه سال ۸۸ گفته بود «اگر توانستیم آموزش و پرورش را دینی و اسلامی کنیم، نیازی نیست که به سوی اسلامی کردن دانشگاه‌ها برویم، زیرا دانش‌آموزان از پایه درست تربیت شده‌اند.» ظاهرا این نکته بسیار مورد پسند علی خامنه‌ای قرار گرفته و با تاکید و توصیه‌ی اوست که وزارت آموزش و پرورش به مدرسه‌ها توجهی خاص دارد. به گزارش منابع خبری در طرح «اسلامی‌تر کردن مدرسه‌ها» برای نیروهای سپاه و بسیج نیز نقش فعالی در نظر گرفته شده است.
BK/FW