دوبی: بحران‌زده، اما امیدوار

مثل گذشته، به‌طور متوسط هر سه دقیقه یکبار، یک هواپیمای مسافربری یا در فرودگاه بین‌المللی دوبی بر باند می‌نشیند و یا این فرودگاه را ترک می‌کند. دوبی، در حال تهیه مقدمات ایجاد شرکت‌هوائی Dubai Fly با پروازهای ارزان است تا بتواند مسافران بیشتری را از کشورهای همسایه جذب کند. فاز نخست متروی این امیرنشین هم قرار است روز نهم سپتامبر امسال گشایش یابد. متروی هوائی، با ۵۲ کیلومتر طول و ۴۰ ایستگاه مدرن و مجهز به تهویه مطبوع، فرودگاه بین‌المللی فعلی را به مهمترین مناطق شهر و سرانجام به فرودگاه بین‌المللی "المکتوم" در منطقه جبل‌علی وصل خواهد کرد.

میان سایه روشن‌ها

در بیان رسمی، همه چیز به گونه‌ای پیش ‌می‌رود که انگار بحران مالی جهانی به دوبی راه نیافته است. اما رد پای بحران را در کاهش قدرت‌خرید، دهها هزار آپارتمان خالی و هزاران اتومبیل رها شده به خوبی می‌توان یافت. روزنامه‌های محلی مثل "گلف نیوز" و "خلیج تایمز" و همچنین برخی از روزنامه‌های غربی، از قدبرافراشتن دوباره اقتصاد بحران زده امارات متحده عربی می‌نویسند، اما برخی از روزنامه‌های خارجی نیز، تصویرهائی تیره ‌به دست می‌دهند. به عنوان نمونه، روزنامه انگلیسی گاردین در هفته نخست آوریل می‌نویسد: «اگر روند فعلی ادامه یابد، دوبی در آینده بار دیگر به صحرائی بی‌آب و علف تبدیل خواهد شد». اما "گلف نیوز" روز سوم آوریل تصویر شیخ محمد را هنگام بازدید از سدهای در دست ساختمان شرق دوبی چاپ می‌کند. در شرح این عکس می‌خوانیم: « شیخ محمد خواستار سرعت بخشیدن به کار ساختمان سدها شد. تعداد سدهای امارات متحده عربی تاکنون به ۱۱۴ واحد و ظرفیت ذخیره آب آن‌ها به ۱۱۸ میلیون متر مکعب رسیده است».

بحران مستغلات

در دوبی، هم نشانه‌های شدت یافتن بحران به چشم می‌خورند و هم نشانه‌های موفقیت مهار تدریجی آن. همه جا صحبت از فرار هزاران خارجی است که با استفاده از وام‌های بانکی خانه و آپارتمان خریده‌اند و حالا به علت به هم خوردن توازن بازار، قادر به انجام تعهدات خود نیستند. "نازنین" کارمند بخش حقوقی یکی از شرکت‌های بزرگ ساختمانی تعریف می‌کند که شرکت هر آپارتمانی را که پرداخت قسط آن سه ماه به تاخیر بیافتد، ضبط می‌کند و تمام پول‌هائی که خریدار تا امروز پرداخته سوخت می‌شود. می‌پرسم: « با این خانه‌های مصادره شده چه می‌کنند»؟ نازنین می‌گوید: «شرکت امیدوار است که بحران اقتصادی برطرف شود و بعدا بتواند این خانه‌ها را به قیمت بهتر از امروز بفروشد».

دامون پویا راد، صاحب و مدیر ایرانی یک شرکت آلمانی مستقر در دوبی معتقد است که دولت حتما باید مشوق‌هائی برای ماندن خارجیان پیدا کند. در غیر این‌صورت، به دلیل عرضه بالا و تقاضای کم، نرخ واحدهای ساختمانی همچنان کاهش خواهد یافت و سرمایه‌گذاران بیشتری ورشکست خواهند شد. نرخ خرید و اجاره آپارتمان، در ماه‌های اخیر دست کم ۳۰ درصد کاهش یافته است. پویا راد، در عین حال با اشاره به افزایش دوباره ارزش سهام کنسرن عظیم "النخیل" می‌گوید: «به نظر می‌رسد ورق به زودی برخواهد گشت». النخیل، سازنده مهمترین برج‌ها، مراکز فروش و جزایر مصنوعی دوبی است. پویا راد می‌گوید: «در آغاز بحران مالی جهانی، ارزش سهام شرکت النخیل ۵۰ درصد سقوط کرد، اما این روزها به ۹۲ درصد ارزش پیشین خود بازگشته است».

امید واهی؟ یا چشم‌انداز واقعی

اما بحران به راستی برطرف خواهد شد؟ همه جا گفته می‌شود که ظرف سه ماه گذشته ۲۰۰ هندی و پاکستانی و حدود ۹۰ هزار لبنانی کار خود را از دست داده و خاک دوبی را ترک کرده‌اند. بین ۵۰ تا ۸۰ هزار نفر دیگر بیکار شده‌اند و فقط منتظر تعطیلات تابستانی مدارس هستند تا با فرزندانشان خاک دوبی را ترک کنند. در چنین اوضاعی،

تصویرهای خوش‌بینانه، تنها در روزنامه‌های محلی منعکس نمی‌شوند. برخلاف گزارش مایوس کننده گاردین، روزنامه سویسی نویه تسورشه تسایتونگ، روز هفتم آوریل گزارش می‌دهد که شرکت خدمات هوائی دوبی توانسته است یک میلیارد دلار از بدهی‌های خود را به موقع بازپرداخت کند. ۶۰۰ میلیون دلار از این رقم را، بانک‌های محلی و بین‌المللی به شرکت‌خدمات هوائی وام داده‌اند. شرکت آب و برق دوبی نیز، ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار از بدهی‌های خود را با استفاده از وام‌های ۱۸ موسسه مالی داخلی و خارجی بازپرداخت کرده است.

بازپرداخت بدهی‌ها، دست کم تا سررسیدن موعد بازپرداخت وام‌های تازه، اعتبار دوبی را در بازارمالی جهان حفظ می‌کند. این امر می‌تواند از ترس سرمایه‌گذاران بکاهد و بازار دوبی را بار دیگر تکان دهد. آنچه این روزها به چشم می‌توان دید، کسادی شدید کسب و کار در مراکز فروش فوق العاده بزرگ و مدرن دوبی است. جاذبه‌های استثنائی و هوای خنک و مطبوع این مراکز، مردم را به خود جلب می‌کند، اما به ندرت کسی برای خرید دست به جیب می‌برد.

سانسور خبرهای بد

اقتصاددانان می‌گویند: ۵۰ درصد اقتصاد روانشناسی است. برای جلوگیری از آثار روانی مخرب‌تر بحران اقتصادی، دولت به روزنامه‌ها، دفاتر خبرگزاری‌ها، مدیران دولتی و حتی بخش خصوصی دستور اکید داده است که از انتشار اخبار مربوط به دشواری‌های بزرگ اقتصادی خودداری کنند. در کوچه و خیابان به شدت شایع است که سرپیچی از این دستور به جریمه نقدی سنگین و حتی زندان منتهی خواهد شد. به این دلیل، تلاش‌های من برای گفت‌وگو با مدیران بنگاه‌های معاملات ملکی و مسئولان شورای بازرگانان ایرانی بی‌نتیجه می‌ماند. روز شنبه یازدهم آوریل، یک کارمند بانک خبر می‌دهد که امیرنشین دوبی ده میلیارد دلار اوراق قرضه چهارساله آماده فروش کرده است. بهره این اوراق قرضه، ۳۸ درصد برای چهار سال خواهد بود که حدود دوبرابر بهره‌ مترادف اوراق بهادار تضیمن شده است.

نویسنده: جواد طالعی
تحریریه: مصطفی ملکان