شیرین عبادی:<br>دستگیری جعفر پناهی سقوط دستگاه قضایی ایران است

دویچه‌وله: خانم عبادی، جعفر پناهی فیلمساز ایرانی به اتهام آن چیزی که از سوی برخی از منابع قضایی «قصد ساختن فیلمی علیه نظام» عنوان شده دستگیر شده‌اند. آیا چنین عنوان مجرمانه‌ای در قوانین ایران وجود دارد؟

شیرین عبادی: من از دستگیری آقای جعفر پناهی، کارگردان آزاده‌ی ایران، بسیار متاسفم. نه فقط به خاطر ایشان، بلکه به خاطر سقوط دستگاه قضایی ایران. دستگاه قضایی ایران بدون این که توجهی به مبانی حقوقی دستگیری‌های فله‌ای کند، این دستگیری‌ها را اخیرا حتی شامل افکار انسان‌ها نیز کرده است.

دستگاه قضایی ادعا می‌کند که آقای جعفر پناهی قصد داشته فیلمی علیه حکومت بسازد، حتی ممکن است قسمتی از فیلم را هم ساخته باشد، به این دلیل یکی از بهترین کارگردانان ایران را دستگیر کردند، با وضعیتی که دنیای هنر علیه دستگاه قضایی ایران بلند شد و اعتراض کرد. فرض کنیم که کسی هم بخواهد فیلمی بسازد. تا زمانی که ساخته نشده، تا زمانی که به نمایش درنیامده باشد، جرمی اتفاق نیفتاده. درست مانند این است که من به آقای دادستان تهران بگویم تو قصد داشتی من را به قتل برسانی. من از کجا می‌دانستم که قصد داشته است؟ من از کجا می‌دانم که در منزل آقای دادستان تهران چه می‌گذرد.

متاسفم. نه برای آقای جعفر پناهی، بلکه متاسفم برای دادسرای تهران، متاسفم برای دستگاه قضایی که تا این اندازه سقوط کرده است. دستگیری ایشان جز این که حیثیت قضایی ایران را لکه‌دار کند، چیز دیگری نیست.

این اولین بار در تاریخ جمهوری اسلامی ایران است که یک فیلمساز، به چنین جرمی دستگیر می‌شود. شما این را چطور تفسیر می‌کنید؟ آیا واقعا دستگاه قضایی می‌خواهد هر روز دامنه‌ی دستگیری‌ها را افزایش دهد؟

همان طور که گفتم، این امر نشانگر سقوط دستگاه قضایی و ضمنا سانسور شدید است. من این وضعیت را شبیه به این می‌دانم که دهان مردم را می‌بندند مبادا که اگر دهانشان باز باشد، حرفی بزنند که ناخوشایند برخی باشد و اینجاست که باید گرامی بدارم یاد زنده یاد شاملو را که می‌گفت: ’’دهانت را می‌بویند، مبادا گفته باشی دوستت دارم، روزگار غریبی‌ست نازنین‘‘.

دستگیری آقای پناهی از طرف کشورهای مختلف واکنش‌هایی داشته است. از جمله جامعه‌ی هنرمندان کشور فرانسه نسبت به این مسئله اعتراض کرده‌اند. آیا تا کنون از طرف جوامع بین‌المللی حقوق بشر که شما با آن‌ها در تماس هستید، اعتراضی نسبت به این قضیه صورت گرفته است؟

بله! اعتراض‌های بسیاری از طریق جوامع بین‌المللی صورت گرفته که به صورت ارسال نامه به دولت ایران است.

آیا الان از نظر حقوقی در داخل ایران یا با اعمال فشار در خارج از ایران می‌شود کاری کرد که این روند لااقل ادامه پیدا نکند و دامن بقیه‌ی هنرمندان را نگیرد؟

به نظر من هر زمان که دستگاه قضایی یا هر یک از سازمان‌های دولتی بخواهند از قانون تخطی کنند، هم در عرصه‌ی ملی و هم در عرصه‌ی بین‌المللی می‌بایستی به شدت موضع‌گیری و اعتراض شود. زیرا اگر اعتراضی صورت نگیرد، افرادی که خود را فراتر از قانون می‌پندارند، به شیوه‌ی غلط خود ادامه خواهند داد و اعمال خود را تکرار خواهند کرد.

دستگیری آقای پناهی مانند این است که ما قبل از این که کودکی متولد شود، او را بکشیم، برای این که ممکن است در آینده تبدیل به یک جنایتکار شود یا این که دهان مردم را بدوزیم، برای این که اگر دهان‌شان باز باشد، ممکن است حرفی علیه کسی بزنند. آقای پناهی طبق ادعای قاضی که دستور دستگیری ایشان را داده، قصد داشته فیلمی بسازد. این فیلم تا تمام نشود، تا به نمایش درآورده نشود، اساسا نمی‌شود راجع به آن قضاوت کرد، چه برسد به اینکه دستور دستگیری یک هنرمند آزاد و محترمی چون جعفر پناهی را صادر کنند.

مصاحبه‌گر: میترا شجاعی

تحریریه: بابک بهمنش