صد روز نخست دولت دوازدهم؛ وعده‌ها و چشم‌اندازها
۱۳۹۶ آذر ۸, چهارشنبه
گفت‌وگوی تلویزیونی حسن روحانی شامگاه سه‌شنبه، هفتم آذر (۲۸ نوامبر) به طور زنده از شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی صدا و سیمای جمهوری اسلامی پخش شد و متن کامل آن در پایگاه رسمی اطلاع‌رسانی دولت انتشار یافت.
روحانی در این گفت‌وگو به ارائه گزارش صد روزه نخست فعالیت دولت دوازدهم، که وعده‌ی آن را در مبارزات انتخاباتی داده بود پرداخت. او گفت این گزارش به تفصیل در کتابی منتشر شده که فایل پی.دی.اف آن در پایگاه اطلاع‌رسانی دولت در دسترس عموم قرار دارد.
این کتاب زیر عنوان "گزارش یک‌صد روزه، چکیده‌ای از مهم‌ترین فعالیت‌ها" توسط دبیرخانه شورای اطلاع‌رسانی دولت در ۲۵۵ صفحه منتشر شده است.
با توجه به مدت زمان نسبتا کوتاهی که از تشکیل کابینه دولت دوازدهم می‌گذرد "گزارش یک‌صد روزه"، بیش از آن که شرح عملکرد دولت باشد، به معرفی رویکردها و برنامه‌های چهار سال آینده دستگاه اجرایی در مسیر تحقق وعده‌های داده شده در جریان مبارزات انتخاباتی اختصاص دارد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
روحانی با اشاره به کتاب یاد شده گفت: «مبنای من برنامه‌هایی است که در این کتاب آمده و در اختیار مردم قرار گرفته است و غیر از آن برنامه‌های مکتوب البته وعده‌های شفاهی هم به مردم دادم هیچ یک از وعده‌هایم را فراموش نکردم.»
فاصله با خواسته‌های رأی‌دهندگان
روحانی درباره مطالبات مردم در همایش‌های انتخاباتی و وعده‌های خود برای تحقق آنها گفته است: «البته برخی از مسائل بوده که در اجتماعات انتخاباتی مردم مطرح کردند و یا خودم مطرح کردم که اجرای آنها نیازمند یک هماهنگی بیشتر بین همه ارکان حکومت است که دنبال کردم و دنبال می‌کنم و هم فضای بهتری حتی در زمینه‌هایی که مردم گاهی شعار می‌دادند امروز شاهد هستند. البته هنوز تا آنچه مردم خواستند فاصله داریم و آن را دنبال خواهیم کرد.»
یکی از خواسته‌های حامیان روحانی که در اغلب همایش‌های انتخاباتی تکرار می‌شد باز شدن فضای سیاسی و پایان دادن به بازداشت خانگی مهدی کروبی، میرحسین موسوی و زهرا رهنورد، و محدودیت‌های اعمال شده بر محمد خاتمی، رئیس جمهور پیشین بود.
روحانی در انتخابات سال ۹۲ نیز وعده داده بود که به چنین خواسته‌هایی رسیدگی کند و در مسیر باز شدن فضای فرهنگی و سیاسی گام بردارد. این وعده‌ها تحقق نیافته، و به درستی مشخص نیست سهم فشار افکار عمومی و برخی نمایندگان مجلس در گشایش نسبی و مختصری که در وضعیت "محصوران" به وجود آمده چقدر است.
بیشتر بخوانید: «ایران در نابرابری جنسیتی ۱۱۵ پله از امارات عقب‌تر است»
وب‌سایت "روحانی‌سنج" که به بررسی میزان تحقق وعده‌های روحانی از سال ۹۲ تا کنون می‌پردازد برآورد می‌کند که دولت دوازدهم در مجموع حدود صد وعده به مردم داده که ۷۴ مورد آن از دولت اول روحانی به جا مانده و ۲۶ مورد دیگر "وعده‌های به روز شده" یا تازه هستند.
تک رقمی نگه داشتن تورم
یکی از وعده‌های دولت یازدهم تک رقمی کردن تورم بود. روحانی می‌گوید: «دولت برنامه کاهش تورم را که در دولت یازدهم قول داده بود ادامه خواهد داد و هدف این است تورم یک رقمی باقی بماند.»
بسیاری از کارشناسان معتقدند که حفظ تورم تک‌رقمی به سادگی ممکن نیست. تازه‌ترین آمارهای رسمی نیز نشان می‌دهد که در ماه‌های اخیر میزان تورم اندکی رو به افزایش داشته است.
خبرگزاری دولتی ایرنا به نقل از بانک مرکزی گزارش داده که میزان تورم در دوازده ماه منتهی به آبان امسال نسبت به دوره مشابه سال قبل در گروه کالاها ۹.۹ درصد و در گروه خدمات ۹ و یک دهم درصد بوده است. این میزان نسبت به ماه قبل حدود یک و ۳ دهم درصد افزایش داشته است.
سعید لیلاز، استاد اقتصاد دانشگاه بهشتی، سال گذشته به ایرنا گفته بود دو رقمی شدن میزان تورم در سال ۹۶ به دلایلی نظیر رشد نقدینگی منتفی نیست. او در عین حال پیش‌بینی کرده که رشد تورم "افسار گریخته و غیرقابل تحمل" نباشد.
جذب سرمایه‌گذاری و رونق اقتصادی
به گفته‌ی حسن روحانی دولت یازدهم موفق شد رشد منفی اقتصادی در ایران را متوقف کند و به ۳ در صد مثبت در سال ۹۳ برساند. او گفت به دلیل برخی مشکلات میزان رشد اقتصادی در سال ۹۴ یک درصد بیشتر نبود اما در سه ماه نخست امسال رشد اقتصادی بدون احتساب نفت شش و نیم درصد و با نفت هفت درصد بوده است.
رئیس جمهور می‌گوید هدف‌گذاری دولت دوازدهم برای امسال حفظ رشد اقتصادی پنج درصدی است و این کار نیاز به جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی دارد.
بیشتر بخوانید: نیمی از جمعیت ایران نقشی در تولید ناخالص ملی ندارند
حسن روحانی گفته است که دولت دوازدهم در صد روز نخست فعالیت خود موفق شده با بانک‌های کشورهای مختلف به میزان ۲۳ میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار قرارداد امضاء کند و "موافقت فاینانس آن را" بگیرد.
شماری از کارشناسان دولت را متهم می‌کنند که درباره میزان جذب سرمایه‌گذاری خارجی آمارسازی می‌کند و تمام ارقام مربوط به تفاهم‌نامه‌ها و مصوبه‌ها را پیش از دریافت و تزریق آن به اقتصاد وارد آمار واقعی می‌كند.
برخی شواهد اغراق‌آمیز بودن آمارهای اعلام شده توسط روحانی را تأیید می‌کنند. مطابق گزارش سازمان کسب و کار ملل متحد (آنکتاد) دولت یازدهم در سال پایانی کار خود تنها اندکی بیش از ۲ میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب کرده بود.
روحانی و برخی دیگر از مقام‌های ارشد دولت در جریان مبارزات انتخاباتی سال ۹۶ ادعا کرده‌اند که سال گذشته ۱۲ میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب شده است. ظاهرا این رقم کل مبلغی است که توسط هیئت جذب سرمایه گذاری خارجی به تصویب رسیده اما به معنای تحقق آن نیست.
به گزارش خبرگزاری تسنیم سازمان آنکتاد تیرماه امسال مجموع سرمایه‌گذاری خارجی در ایران و در سال گذشته میلادی را اندکی کمتر از ۳ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار اعلام کرده است.
اعتراف به ناکامی برنامه اشتغال فراگیر
رئیس دولت دوازدهم در گفت‌وگوی تلویزیونی سه‌شنبه شب در باره اشتغال گفت: «در مجموع در طرح‌هایی که برای اشتغال داشتیم در زمینه کارورزی، اشتغال فراگیر، طرح تکاپو، همه اینها در فاصله صد روزه عملیاتی و اجرایی شده برای مثال در طرح کارورزی اعلام شده ۱۲۰ هزار نفر ثبت نام کردند و بیست هزار نفر شروع به کارآموزی کردند.»
بیشتر بخوانید: «رکود و بیکاری در دولت دوازدهم ادامه خواهد داشت»
به گزارش خبرگزاری ایلنا، اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور، تیرماه امسال "برنامه اشتغال فراگیر در سال ۱۳۹۶" را به همه دستگاه‌های اجرایی ابلاغ کرد.
مطابق این برنامه قرار است در سال جاری ۹۷۱ هزار شغل جدید ایجاد شود. سخنان روحانی در گفت‌وگوی تلویزیونی آشکار می‌کند که دولت دوازدهم پیشاپیش بر ناکامی خود در دست یافتن به این هدف مهر تأیید زده است.
روحانی گفت: «متوسط اشتغال خالص ما از پاییز ۹۳ تا تابستان ۹۶ یعنی امسال، سالانه به طور متوسط ۶۸۵ هزار اشتغال خالص بوده است.» به عبارت دیگر دولت با هدف‌گذاری‌های برنامه اشتغال فراگیر و تحقق وعده‌های خود در این زمینه فاصله‌ی زیادی دارد. روحانی اعتراف می‌کند در زمینه اشتغال‌زایی "تا رسیدن به حد مطلوب فاصله داریم".
حقوق زنان
یکی از وعده‌های حسن روحانی افزایش مشارکت زنان در مدیریت اجرایی بوده که در تحقق آن توفیق چندانی نداشته است. او ادعا کرد: «بر خلاف اینکه شایع بود در بیرون روی من فشارهایی است که فلان وزیر را انتخاب کنم و فلان وزیر را انتخاب نکنم، من بر مبنای آنچه می‌دیدم مصلحت جامعه است عمل کردم و عمل می‌کنم.»
روحانی هنگام معرفی وزیران پیشنهادی دولت دوازدهم به مجلس نیز ادعا کرده بود که برای انتخاب آنها "تحت فشار" نبوده است. مطابق شواهد موجود این حرف یک خلاف‌گویی آشکار است که حتی با برخی دیگر از سخنان حسن روحانی نیز در تناقض قرار دارد.
بیشتر بخوانید: خلاف‌گویی آشکار روحانی درباره نحوه انتخاب وزیران
شماری از نمایندگان مجلس و برخی از اعضای ارشد دولت به نقل از روحانی گفته‌اند که او فهرست کامل وزیران پیشنهادی خود را برای "هماهنگی" با رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای، به او ارائه کرده و "برای هر سمتی گزینه‌های مختلفی" در نظر گرفته است.
روحانی هنگام دفاع از وزیران پیشنهادی دولت دوازدهم در مجلس گفت: «من خیلی دلم می‌خواست در دولت دوازدهم ۳ زن را برای پست وزارت معرفی کنم، افراد را هم در نظر گرفته بودم، جایگاه‌های آنها هم تعیین شده بود، حالا به هر حال از تفصیل آن بگذریم، ولی نشد.»
مخالفت "مراجع و رهبری" با حضور زنان در ورزشگاه‌ها
ظاهرا عدم معرفی زن برای کابینه دولت دوازدهم و ناکامی روحانی در عمل کردن به وعده‌ی قدیمی خود درباره حضور زنان در ورزشگاه‌ها بی‌ارتباط با مخالفت و مقاومت برخی مراجع تقلید نیز نبوده است.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی در ابتدای درس خارج فقه روز چهارشنبه هشتم آذر ماه خود در واکنش به طرح دولت برای رفع ممنوعیت حضور زنان در ورزشگاه‌ها گفت: «این طرح در دولت قبل نیز مطرح شد، اما هم رهبری و هم مراجع مخالفت کردند و باز هم متاسفانه برخی با وجود اطلاع از این کار به دنبال تصویب آیین‌نامه هستند.»
بیشتر بخوانید: آب ۱۰۰ روستای ارومیه شور شده است
مکارم شیرازی هشدار داد که دولت از پیگیری این طرح خودداری کند: «دولت به جای نوشتن آیین‌نامه برای ورود زنان به ورزشگاه‌ها، برای گران نشدن نان و رفع مشکلات بیکاری و معیشتی مردم آیین‌نامه بنویسد.»
توجه بیشتر به حفاظت از محیط زیست، مقابله با آلودگی هوا و خشک شدن دریاچه‌ها و تالاب‌ها از وعده‌های روحانی در هر دو انتخابات سال‌های ۹۲ و ۹۶ بوده است.
رئیس جمهور در تشریح برنامه صد روزه دولت دوازدهم با اشاره کوتاهی از این مسئله گذشت: «این یکی از مواردی است که در مسئله بهداشت اهمیت دارد، بهداشت بخشی به محیط زیست، بخشی به مسئله دریاچه‌ها و تالاب‌ها، ریزگردها و آلودگی هوا باز می‌گردد. اینها برای سلامت مردم مهم است.»
احیای دریاچه ارومیه منتظر بودجه
یکی از اقدام‌های نخست روحانی در زمان تشکیل دولت یازدهم در اولویت قرار دادن احیای دریاچه ارومیه بود. او در مبارزات انتخاباتی امسال نیز در ارومیه بار دیگر وعده داد که به این مسئله توجهی جدی نشان دهد.
به نظر می‌رسد تنگناهای مالی دولت از جمله علت‌هایی است که مانع اجرای طرح‌های احیای دریاچه ارومیه بوده است. هادی بهادری، نماینده ارومیه در مجلس ششم، مهرماه گفته بود: «سال گذشته ۱۸۰۰ میلیارد تومان بودجه برای احیای دریاچه ارومیه مصوب شد که به دلیل کمبود نقدینگی و مشکلات مالی فقط ۳۰ میلیارد تومان اختصاص یافت و روشن است که بحث احیا دریاچه ارومیه با ۳۰ میلیارد به جایی نخواهد رسید.»
دولت دوازدهم وعده‌های بسیار دیگری از جمله درباره ریشه‌کن کردن فقر مطلق تا سال ۱۴۰۰، مبارزه با فساد، پایان دادن به بنگاه‌داری بانک‌ها، و خصوصی‌سازی واقعی واحدها و بنگاه‌های دولتی و نهادهای عمومی داده است که اغلب تکرار وعده‌های ۴ سال پیش هستند.
بیشتر بخوانید: برنامه اشتغال‌زایی؛ اشتغال‌زایی برای مردم یا برای مسئولان؟
تحقق این وعده‌ها اگر با مخالفت و مقاومت مراکز متعدد قدرت، کمبود منابع مالی و سوءمدیریت و ناکارآمدی دستگاه اجرایی روبرو نباشند نیز به زمانی بیشتر نیاز دارند.
حجت‌الاسلام عبدالحمید خدری، نماینده اصلاح‌طلب مجلس، درباره ارزیابی خود از عملکرد صد روزه دولت دوازدهم به خبرگزاری ایلنا گفت: «دولت آقای روحانی حدود سه، چهار ماه است که کار خود را آغاز کرده است و به نظرم برای ارزیابی دولت باید به ایشان مهلتی یک‌ساله داد.»
خدری گفت: «ما وعده‌ها و شعارهایی که آقای روحانی در ایام انتخابات مطرح کرد و بر آن اساس رأی آورد را حتما مطالبه خواهیم کرد.» عضو فراکسیون امید افزود که تعامل اصلاح‌طلبان با دولت باید دو طرفه باشد و "حمایت تحت هر شرایطی اشتباه است".