موضوع ایران در مذاکرات آلمان و آمریکا – تفاوت برخورد

مذاکره در مِـزه‌برگ

جورج بوش، رئیس جمهور آمریکا، غروب روز سه‌شنبه (۱۰ ژوئن) از اسلوونی راهی آلمان شد. امروز (چهارشنبه) او و آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان به مذاکره در مورد موضوعات مختلفی پرداختند، از روابط تجاری دو کشور گرفته تا مسائل زیست‌محیطی و طبعاً سیاست خارجی.

مسئله‌ی ایران جایگاه مهمی در گفت‌وگوهای آنان داشت. آژانس‌های خبری، در گزارش‌هایی که از مذاکرات سران آلمان و آمریکا در کاخ مِـزه‌برگ (Meseberg) منتشر کرده‌اند، بیشترین توجه را به موضوع ایران نشان داده‌اند.

خبرهایی در ادامه‌ی خبرهای اسلوونی

خبرهای روز چهارشنبه در ادامه خبرهای روز قبل هستند. در روز سه‌شنبه در بردو (اسلوونی) در اجلاس اتحادیه‌ی اروپا و ایالات متحده‌ی آمریکا، توافقی که پیشتر در میان اروپا و آمریکا بر سر کشمکش اتمی با ایران حاصل شده بود، بیانی رسمی یافت. مضمون این توافق عمومی، در چشم‌انداز قرار دادن گزینه‌ی اِعمال فشارهای "فوق‌العاده" بر ایران است، "فوق العاده" از این نظر که تحریم‌هایی که ممکن است در مورد ایران اجرا شود، از حد مجازات‌های درنظرگرفته‌شده در قطعنامه‌های شورای امنیت فراتر خواهند رفت.

جورج بوش در اسلوونی در این مورد گفت که اگر دولت ایران خواسته‌های شورای امنیت را اجابت نکند، کیفردهی بین‌المللی ایران از طریق توافق‌های دیگری تکمیل می‌شود. خانم بنیتا فررو-ولدنر (Benita Ferrero-Waldner)، کمیسر امور خارجی اروپا، هدف از فشارهای "فوق‌‌العاده" را چنین اعلام کرد: «ما می‌خواهیم ایران کاملاً متوجه شود، که ما جدی هستیم.»

در مزه‌مرگ نیز هر دو طرف آلمانی و آمریکایی با لحن هشداردهنده‌ای در مورد ایران سخن گفتند. جورج بوش تا آنجایی پیش رفت که گفت ضمن اینکه راه‌حلهای دیپلماتیک را در برخورد با دولت ایران ترجیح می‌دهد، اما دیگر گزینه‌ها را از نظر دور نمی‌دارد.

آنگلا مرکل نیز در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با جورج بوش به دولت ایران هشدار داد که اگر بر روی برنامه‌ی اتمی خود اصرار وزرد، باید بداند که با مجازات‌هایی مواجه خواهد شد، که از مجازات‌های فعلی فراتر می‌روند.

تفاوت موضع آلمان و آمریکا

آمریکا خواهان افزایش بلافاصله‌ی فشارها بر ایران است. از نظر جورج بوش کافی است که در این مورد توافق‌های مشخصی میان آمریکا و اروپا حاصل شده و بلافاصله به اجرا درآیند. در ضمن بوش با اشاره به "گزینه‌های دیگر"، غیرمستقیم اعلام می‌کند که دولت آمریکا فقط به راه‌حل‌های دیپلماتیک نمی‌اندیشد و گزینه‌ی نظامی را از نظر دور نمی‌دارد. اینها نکات اصلی اظهارات جورج بوش در مورد ایران در اسلوونی و آلمان هستند و به احتمال زیاد شبیه آنها در ادامه‌ی سفر اروپایی وی چند بار دیگر شنیده خواهد شد.

دیپلماسی دولت آمریکا در رابطه با ایران اکنون روی محور جلب همکاری بیشتر اروپا استوار است. بوش در آلمان اعلام کرده است: «همه‌ی گزینه‌ها روی میز قرار دارند. انتخاب اول من، حل مسئله از طریق دیپلماتیک است. بهترین شیوه‌ی دیپلماتیک حل قضیه، همکاری با متحدان است، و این درست آن کاری است که ما داریم پیش می‌بریم.»

آنگلا مرکل، در مصاحبه‌ی مطبوعاتی مزه‌برگ بیان معتدلی ارائه داد، از آن چه که توافق اروپا و آمریکا بر سر اعمال "مجازات‌های فوق‌العاده" بر ایران خوانده می‌شود. صدر اعظم آلمان بر چاره‌جویی دیپلماتیک مسئله‌ی اتمی ایران تأکید کرد و گفت که نخست باید مجازات‌های تصویب شده با قاطعیت اجرا شوند. مرکل مجازات‌های بیشتر را قابل فکر دانست، و از آنها به عنوان تصمیم‌هایی که فورا بایستی اجرا شوند، نام نبرد. وی تصمیم به اعمال فشار بیشتر بر ایران را به عنوان اجرای قاطع‌تر کیفرهای مصوب سازمان ملل تعبیر کرد.

مرکل با ذکر شورای امنیت و نیز نام بردن صریح از چین و روسیه، که به عنوان دو عضو دایمی شورای امنیت در بررسی پرونده‌ی اتمی ایران دخیل هستند، این موضع آلمان را تکرار کرد که هر حرکتی در رابطه با ایران بایستی از طریق سازمان ملل پیش برده شود و لزومی ندارد که در حال حاضر اتحادیه‌ی اروپا و آمریکا همدست شده و خط ویژه‌ی خود را دنبال کنند.

آنگلا مرکل گفت: «من به روشنی می‌گویم که طرفدار تلاش‌های دیپلماتیک هستم. و معتقدم که فشار دیپلماتیک هم‌اکنون تأثیر خود را نشان داده است. بررسی وضعیت در ایران نشان می‌دهد که این تلاش‌ها می‌توانند کاملا ثمربخش باشند. اما شرط کار این است که ما مشترکا در قالب جامعه‌ی جهانی عمل کنیم. یعنی چه در درون اتحادیه‌ی اروپا و چه در شورای امنیت سازمان ملل بایستی تلاش‌ها مشترکا تداوم یابند. منظور این است که نبایستی از نظر دور داشت، ممکن است کار به اعمال مجازات‌های دیگری بکشد، که بایستی در مورد آنها در شورای امنیت بحث و بررسی صورت گیرد.»

موضع جمهوری اسلامی ایران

رسانه‌های دولتی ایران در دو روز اخیر به موضوع وجود توافقی کلی میان اروپا و آمریکا در مورد تشدید فشار بر این کشور نپرداخته و به اشاراتی مبهم اکتفا کرده‌اند.

محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور و علی لاریجانی، رئیس مجلس، دو سیاستمداری بودند که در اظهار نظرهای تازه‌ی خود با لحنی تند به جورج بوش تاختند.

احمد‌ی‌نژاد در یک سخنرانی در شهرکرد گفت که آمریکایی‌ها جلسه گذاشته‌اند برای این که در ایران تفرقه ایجاد کنند. وی برخی خبرها در مورد کمبود کالاها را به شایعاتی نسبت داد که منشأ خارجی دارند. وی گفت که «امسال، سال توطئه ها و طراحی‌های دشمن است».

علی لاریجانی، در مصاحبه‌‌ی کوتاهی با خبرگزاری فارس، از بوش به عنوان "جوجه تیغی سیاسی" نام برد، گفته‌های او در اسلوونی را بی‌ارزش خواند و گفت: «فعالیت‌ هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران صلح‌آمیز است و همه تلاش خود را به کار گرفته‌ایم تا این موضوع در سایه دیپلماسی خردمندانه و منطقی پیگیری و نهایی شود.»

رسانه‌های جهانی واکنش اصلی جمهوری اسلامی به تصمیم عمومی آمریکا و اروپا در مورد اعمال فشار بیشتر را، نه در این گونه اظهارات تبلیغی، بلکه در فرمانی می‌ببینند که احمدی‌نژاد صادر کرده، برای آنکه دارایی‌های ایران از بانک‌های اروپایی بیرون کشیده شوند. این موضوع در رأس خبرهای اخیر در مورد ایران بوده است.

اهمیت‌ سفر سولانا

خاویر سولانا، دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا، قرار است در بعد از ظهر روز جمعه ۱۳ ژوئن به تهران سفر کند. در اروپا هر تصمیمی در مورد اعمال فشارهای بیشتر بر ایران منوط به آن شده که ببینند سولانا در تهران از زبان مقامات جمهوری اسلامی چه می‌شنود. از قرار معلوم، آمریکا نیز خواست اروپا در مورد هشداردهی به رهبران ایران توسط سولانا را پذیرفته و نیز اینکه بایستی دید که این دیپلمات باتجربه چه ارزیابی‌ای از موضع دولت ایران به دست می‌دهد.

جورج بوش، در مصاحبه مطبوعاتی مزه‌مرگ از سولانا، به عنوان "وزیر خارجه‌ی اروپا" نام برد، پستی که وجود ندارد. اما همین تصور بوش از مقام سولانا به عنوان اهمیت مذاکرات او با تهران، از دید رئیس جمهور آمریکا تلقی شده است. بوش در مزه مرگ گفت: وزیرخارجه، سولانا یک بار دیگر به حکومت ایران در رابطه با کشکش اتمی هشدار خواهد داد.

ر/ رویترز، خبرگزاری آلمان، فارس، ایرنا