پاکستان: بحران زده، اما هنوز زیر کنترل

در روز پنج‌شنبه ۹ اوت خبرگزاری‌ها این خبر داغ را منتشر ‌کردند: می‌خواهند در پاکستان حالت فوق‌العاده اعلام کنند! مشخص نبود چه کسی یا جمعی در دایره‌ی قدرت در پاکستان این تصمیم را گرفته است. برخی رسانه‌ها صراحتاً از رئیس جمهور ژنرال پرویز مشرف نام می‌بردند. در هنگام غروب پنج‌شنبه، خبر، جهت دیگری یافت: مشرف با اعلام حالت فوق العاده مخالف است! محمد علی دورانی، وزیر اطلاعات پاکستان، به تلویزیون خبری "جئو" (Geo TV) گفت: "رئیس جمهور بر آن نیست که در کشور حالت فوق‌العاده اعلام کند.» وی افزود: «مشکلاتی چون تروریسم وجود دارد، اما رئیس جمهور منشی دموکراتیک دارد و مصمم است که انتخابات را به موقع برگزار کند.» انتخابات موعود قرار است در پایان سال ۲۰۰۷ برگزار شود.

پس از این خبر همه نفس راحتی کشیدند، نه فقط در میان اپوزیسیون پاکستان، بلکه در واشنگتن نیز. اگر در کشور حکومت نظامی اعلام می‌شد، شاید کنترل اوضاع از دست نظامیان وفادار به مشرف و طرفدار غرب از دست می‌رفت و بر مشکلات آمریکا می‌افزود. در خبرها آمده است که گاندالیزا رایس، وزیر خارجه‌ی آمریکا، در غروب ۹ اوت با ژنرال مشرف گفت‌وگویی تلفنی داشته است. مضمون آن آگاهی از اوضاع در پاکستان و بیان موضع آمریکا بوده است. آمریکا خواهان ثبات در کشور و حفظ قدرت مشرف است.

مشرف می‌خواهد استقلال عمل نشان دهد. اکنون در رسانه‌ها شایعات روز پنج‌شنبه در مورد برقراری حکومت نظامی به مثابه ابتکاری از جانب خود مشرف ارزیابی می‌شود: ابتکاری با دو پیام: اگر لازم ببیند خواست خود را پیش می‌برد و به توصیه از بیرون بی‌توجه است و دوم این که خواسته است به مخالفان نشان دهد منش او در آنچه وزیر اطلاعاتش "منش دموکراتیک" می‌خواند خلاصه نمی‌شود.

مشرف کیست؟

پرویز مشرف در پادگان رشد کرده است. در ۱۱ اوت ۱۹۴۳ متولد شده، در جوانی وارد ارتش شده، آکادمی نظامی را طی کرده، در جنگ علیه هند شرکت جسته، خصومت با هند را در دل پرورانده و در موضوع کشمیر، موضعی ضد هندی تندی داشته است. او در ۱۹۹۹ با کودتایی نسبتاً آرام قدرت را به چنگ گرفت و در ژوئیه ۲۰۰۱ خود را رئیس جمهور جمهور خواند، در عین حال ژنرال هم باقی ماند، چیزی که قانون اساسی کشور روا نمی‌داند. پس از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ پایگاه‌هایی را برای مبارزه علیه حکومت طالبان در افغانستان در اختیار آمریکا نهاد. ولی طالبان و مشابه‌های پاکستانی آنان پس از پایان کار دولت طالبان در افغانستان همچنان در پاکستان قدرتمند ماندند، خاصه در شمال غربی کشور.

مشرف فاقد پایگاه توده‌ای است. قدرت او مبتنی بر ارتش، پلیس مخفی و تا حدی احزاب اسلامی معتدل است.

کنترل اوضاع

در پاییز امسال دوره‌ی ریاست جمهوری مشرف به پایان می‌رسد. طبق قانون اساسی، رئیس جمهور را پارلمان انتخاب می‌کند. پارلمان نیز بایستی از نو انتخاب شود. اما مشرف می‌خواهد خود را نخست در پارلمان موجود، به رأی تأییدگر بگذارد، آنگاه فرمان به انتخابات جدید پارلمانی دهد. او می‌تواند روی پارلمان فعلی حساب کند، اما امید ندارد که پارلمان آینده کنترل‌پذیر باشد. این تاکتیک مشرف خشم مخالفانش را برانگیخته است.

ژنرال همچنان خواهان حفظ لباس و درجه‌ی ژنرالی‌اش نیز هست. این مایه‌ی اختلاف با بخش معتدل و کمتر اسلام‌گرای اپوزیسیون شده است. بی‌نظیر بوتو، رئیس جمهور سابق و نواز شریف، نخست‌وزیر سابق، بر سر این موضوع با ژنرال اختلاف دارند. آمریکا از اینکه مشرف و بوتو مؤتلف نمی‌شوند‌، ناخشنود است. ژنرال گفته است که خانم بوتو، تنها پس از پایان انتخابات مجاز است، از تبعید به کشور باز گردد.

ژنرال می‌خواهد کنترل کامل اوضاع را در دست داشته باشد.

ر