کردهای سوریه، نیمی کنار اسد، نیمی با شورشیان

کردهای سوریه، اگر یکدست بودند، می‌توانستند از برندگان اصلی جنگ داخلی این کشور باشند، اما در حال حاضر، به دلیل شکافی که میان آن‌ها افتاده، هم با رژیم درگیر شده‌اند و هم با مخالفان اسد.

کردها امیدوارند از رهگذر جنگ داخلی به خودمختاری دست یابند. اما با توجه به اختلافات خود، نه درصورت تثبیت رژیم اسد و نه در صورت تغییر رژیم در سوریه، شانس چندانی برای تحقق این هدف ندارند.

کردها حدود ده درصد جمعیت سوریه را تشکیل می‌دهند، اما قانون اساسی این کشور از آن‌ها به‌عنوان "کرد" نام نمی‌برد. آن‌ها حق تدریس به زبان مادری و برافراشتن پرچم خاص خود را ندارند. یک کرد ۴۸ ساله مخالف اسد به نام "سالار" به خبرنگار نشریه آلمانی "اشپیگل" گفته است: «در گذرنامه از من به عنوان "عرب سوری" نام برده شده است. این بی‌معنا است. من کرد سوری هستم.»

سکوت تاریخی عرب‌ها در برابر سرکوب کردها

بشار اسد در سال ۲۰۰۴ قیام کردها در مناطق کردنشین سوریه را به شدت سرکوب کرد. در دوران پدر بشار اسد نیز قیام کردها برای تحقق حقوق قومی‌شان بارها به خاک و خون کشیده شد. اما سایر اقوام در سوریه هرگز به این سرکوب‌ها اعتراض نکردند. "سالار" با یادآوری سرکوب سال ۲۰۰۴ می‌گوید: «حتی یک عرب سوری در پشتیبانی از کردها به خیابان نیامد.»

سوریه حتی پیش از به قدرت رسیدن خاندان علوی اسد "جمهوری عربی سوریه" نام داشته است. با این نام‌گذاری اقلیت‌های غیرعرب سوریه همواره جایگاه شهروند درجه دو را داشته‌اند. بر پایه گزارش "اشپیگل‌آنلاین" این وضعیت حتی در مناطقی که امروز به‌کنترل شورشیان درآمده تغییر نکرده است. در یکی از گذرگاه‌های مرزی تحت کنترل شورشیان، بر روی تابلویی بزرگ نوشته شده است:«سوریه آزاد، جمهوری عربی سوریه».

در حلب، جایی که شورشیان مسلح کرد و عرب حضور دارند، اغلب میان کردها و عرب‌ها درگیری‌های مسلحانه رخ می‌دهد. این‌جا به نظر می‌رسد جبهه سومی در حال گشوده شدن است: جبهه نبرد میان کردها و عرب‌ها.

نقش شورای موقت کرد و اتحاد دموکراتیک

حدود یک‌سال پیش شورای ملی سوریه درخواست کردها را برای پذیرفتن "جمهوری فدرال سوریه" پس از بشار اسد رد کرد. پس از آن کردها "شورای موقت کرد" را تشکیل دادند. شهر قمیشلی در شمال سوریه یکی از مهمترین پایگاه‌های کردها است. یکی از مهمترین منابع نفتی سوریه نیز در نزدیکی همین شهر قرار دارد.

در اوضاع داخلی سوریه، علاوه بر "شورای موقت کرد"، "حزب اتحاد دموکراتیک کردستان سوریه" نیز نقش مهمی دارد. این حزب در واقع شاخه سوری "حزب کارگران کردستان ترکیه" (پ‌ک‌ک) است که رهبر زندانی آن، عبدالله اوجالان، سال‌های دراز مورد حمایت حافظ اسد و بشار اسد بود. "اتحاد دموکراتیک کردستان سوریه" دارای پیش‌مرگه‌های مسلح نیز هست.

ارتش سوریه اکنون ماه‌ها است از بیشتر مناطق کردنشین سوریه عقب‌نشینی کرده است. در این مناطق حرف ‌آخر را حزب اتحاد دموکراتیک می‌زند. به‌گزارش ناظران بین‌المللی در شهر آفرین پوسترهای عبدالله اوجالان جای پوسترهای بشار اسد را گرفته‌اند.

به‌گزارش "اشپیگل‌آنلاین"، سازمان "دیده‌بان کرد" که وضعیت حقوق‌بشر را در مناطق کردنشین سوریه تحت‌نظر دارد، گزارش می‌دهد که حزب اتحاد دموکراتیک در ماه‌های گذشته بارها تظاهرات کردها علیه اسد را متفرق کرده است.

"اشپیگل‌آنلاین" در بررسی وضعیت کردها به این نتیجه می‌رسد که آینده آن‌ها بستگی به این دارد که آیا بتوانند به‌عنوان یک نیروی قدرتمند در صحنه ظاهر شوند یا اینکه با اکثریت عرب سوریه در بیافتند. در گذشته اختلافات داخلی بیش از هرچیز دیگری مشخصه کردها بوده است. شاید اکنون جنگ داخلی در شرایط خاص خود شانس وحدت را برای آن‌ها فراهم آورد.