یادداشت روحانی در واشنگتن‌پست: ما اهل منطق و گفت‌وگو هستیم
۱۳۹۷ شهریور ۳۱, شنبه
رئیس جمهوری اسلامی ایران در آستانه سفر خود به نیویورک برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل یادداشتی در روزنامه آمریکایی واشینگتن‌پست منتشر کرد که متن فارسی آن بامداد شنبه ۳۱ شهریور (۲۲ سپتامبر) در برخی رسانه‌های داخلی، از جمله خبرگزاری دولتی ایرنا انتشار یافت.
حسن روحانی در آغاز یادداشت خود نوشته که خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در ۱۸ اردیبهشت او را در برابر دو انتخاب قرار داده؛ یکی خارج شدن ایران از برجام و دیگری ادامه پایبندی به آن با "دادن مهلت چند هفته‌ای به اعضای باقی مانده در برجام تا تبعات خروج آمریکا از این توافق را که نتیجه زحمات و مذاکرات بسیار سخت و فشرده ۱۲ ساله بود، جبران کنند".
رئیس دولت دوازدهم با بیان این که راه دوم را انتخاب کرده نوشت: «پیش‌بینی آمریکا این بود که پس از خروج از برجام، ایران نیز از آن خارج می‌شود و به راحتی می‌تواند یک ائتلاف جهانی علیه ایران شکل دهد و همه تحریم‌ها را برگرداند. اقدام ما در دادن فرصت محدود به اروپا، باعث به هم ریختن معادلات آمریکا شد. از سوی دیگر، گفت‌وگوهای ایران و بقیه اعضای برجام و تاکید آنها برای حفظ برجام، آمریکا را در انزوا قرار داد.»
یادداشت روحانی زمانی منتشر شده که حدود چهار ماه و نیم از فرصت "محدود" و چند هفته‌ای ایران به سه کشورهای اروپایی طرف توافق هسته‌ای می‌گذرد و هنوز پیشنهادهای این سه کشور برای "جبران" تبعات خروج آمریکا از برجام به طور رسمی ارائه و منتشر نشده است.
سه کشور اروپایی و چین و روسیه که بر پایبندی به برجام پافشاری می‌کنند تا کنون اقدام موثری برای خنثی کردن آثار تحریم‌های آمریکا که پس از خروج این کشور از برجام دوباره علیه جمهوری اسلامی اعمال می‌شود نکرده‌اند.
دور دوم تحریم‌های آمریکا که صادرات نفت و مبادلات بانکی ایران را هدف قرار می‌دهد حدود یک ماه و نیم دیگر آغاز می‌شود، با این همه تاثیر این تحریم‌ها با کاهش شدید صادرات نفت ایران و سقوط شدید ارزش پول ملی این کشور در برابر ارزهای معتبر بین‌المللی آشکار شده است.
گرچه بهای هر دلار آمریکا طی چند ماه از کمتر از چهار هزار تومان به بیش از ۱۴ هزار تومان رسیده، حسن روحانی می‌گوید این تصور دولتمردان آمریکا که می‌توانند "با حربه تحریم از ایران امتیاز بگیرند" توهمی است که بر پایه دریافت اطلاعات نادرست از وضعیت ایران شکل گرفته است.
در انتظار تغییر مسیر آمریکا
روحانی در یادداشت خود نوشته است: «ملت ایران ثابت کرده که برابر فشار خارجی منسجم‌تر شده و مقاومت بیشتری از خود نشان می‌دهد؛ چنانچه در دوران قبل از برجام نیز آمریکا نتوانست با تحریم‌های شدید مردم ایران را خسته کند و در نهایت این آمریکا بود که تغییر مسیر داد و به مذاکره روی آورد.»
بر خلاف این ادعا، مذاکرات هسته‌ای میان ایران و شش قدرت جهانی (آمریکا، روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه و آلمان) در سال ۹۲ و زمانی آغاز شد که اقتصاد ایران بر اثر فشار تحریم‌های بین‌المللی در آستانه فروپاشی قرار گرفته بود.
دونالد ترامپ از زمان مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۶ بارها توافق هسته‌ای با ایران را بدترین توافق تاریخ خوانده و گفته است که این توافق نتوانسته به برخی دغدغه‌ها در مورد جمهوری اسلامی از جمله در زمینه حمایت از تروریسم، بی‌ثبات کردن منطقه و برنامه موشک‌های دور برد این کشور خاتمه دهد.
ترامپ چند بار اعلام آمادگی کرده برای دست یافتن به یک توافق جدید و جامع به طور مستقیم و بدون پیش شرط با سران جمهوری اسلامی وارد مذاکره شود.
حسن روحانی در این ارتباط نوشته است: «پیشنهاد ترامپ برای مذاکره مستقیم و بدون پیش شرط با ایران صادقانه نیست. ما پیشنهاد او را باور کنیم یا سخنان وزیر خارجه وی را که شرط گفت‌وگو با ایران را تحقق نکاتی می‌داند که توهین آشکار به ملت ایران تلقی می‌شود؟»
اشاره او به سخنان مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا است که در روزهای پایانی اردیبهشت ماه، برای مذاکره مستقیم با ایران و رسیدن به یک توافق جدید ۱۲ شرط تعیین کرد که از جمله شامل توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم، پایان دادن به آزمایش موشک‌های بالستیک و عدم حمایت ایران از گروه‌هایی نظیر حزب‌الله لبنان، حماس و شورشیان شیعه حوثی یمن می‌شدند.
خوش‌بینی به تغییر رویه آمریکا
رئیس دولت دوازدهم ادعای آمریکا مبنی بر طرفداری از مردم ایران را "کاملا پوچ و منافقانه" خوانده و ابراز اطمینان می‌كند که "این بار نیز آمریکا مجبور می‌شود تغییر رویه دهد". این تاکید به اظهارات پیشتر روحانی بازمی‌گردد که نوشته در سال ۹۲ این آمریکا بود که به اجبار وارد مذاکره با ایران شد.
او در ادامه نوشت: «ما اهل منطق و گفت‌وگو هستیم. به همین دلیل بود که در مذاکرات برجام وارد شدیم و از آن سربلند بیرون آمدیم و به همین دلیل است که می‌گوییم رمز اثبات حسن نیت طرف‌های مذاکراتی ما، به ویژه آمریکا، اجرای صادقانه و کامل برجام است.»
این سخنان را می‌توان چراغ سبز تهران به واشنگتن مبنی بر آمادگی برای مذاکرات در مورد مسائل غیرهسته‌ای تلقی کرد. روحانی به طور تلویحی از موافقت احتمالی رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای با این مذاکرات خبر داده و یکی از پیش‌شرط‌های این کار را "اجرای صادقانه" برجام عنوان کرده است.
حسن روحانی نوشته است: «رهبر معظم انقلاب در دوران مذاکرات فرمودند که چنانچه در برجام از طرف مقابل صداقت ببینیم، زمینه برای بحث درباره بقیه موضوعات مورد علاقه طرفین باز می‌شود. متاسفانه برخورد غیرصادقانه و غلط آمریکا در اجرای برجام (از روز اول اجرای برجام تا زمان خروج غیرقانونی از آن) حکایت از نداشتن صداقت آمریکا در اجرای تعهدات بین‌المللی خود دارد.»
مذاکره با آمریکا؛ اعلام آمادگی به موازات مخالفت؟
رهبر جمهوری اسلامی از زمان خروج آمریکا از برجام چند بار مذاکره مستقیم با ایالات متحده را رد کرده است. با این همه بسیاری از مسئولان ارشد آمریکایی ابراز خوش‌بینی می‌کنند که شدت گرفتن تحریم‌ها به تغییر رفتار جمهوری اسلامی منجر شود.
برایان هوک، رئیس گروه اقدام ایران در وزارت خارجه آمریکا چند روز پیش تحریم‌های بانکی و نفتی علیه جمهوری اسلامی را که در ماه نوامبر اعمال می‌شوند "شدیدترین تحریم‌ها" خواند و تاکید کرد که واشنگتن باور دارد که تهران زمانی که فشار را احساس کند به مذاکره تمایل پیدا خواهد کرد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
حسن روحانی در پایان یادداشت خود در واشینگتن‌پست با گلایه از "نداشتن صداقت آمریکا در اجرای تعهدات بین‌المللی" نوشت: «سلاح ما صلح است. ما همان طور که برابر متجاوز می‌ایستیم، در صلح جدی هستیم و به هر اقدام مسالمت‌آمیز، صادقانه و واقعی پاسخ مثبت می‌دهیم.»
به این ترتیب برخلاف تاکید اخیر خامنه‌ای که مذاکره با آمریکا را بی‌فایده عنوان کرده بود، یادداشت روحانی به ویژه با توجه به زمان و محل انتشار آن، حاوی این پیام است که تهران تحت شرایطی پای میز مذاکره خواهد نشست.
علی خامنه‌ای نیز سی‌ام تیرماه ضمن این که تصور حل مشکلات کشور با مذاکره یا رابطه با آمریکا را "خطایی واضح" خوانده بود گفت: «هدف اصلی و واقعی دیپلماسی، حفظ منافع ملی است و تعامل یا تقابل، تنها روش‌هایی برای تأمین منافع ملی هستند.»