اجلاس اوپک و سیر سقوط بهای نفت
۱۳۸۷ شهریور ۱۸, دوشنبه
بحث اصلی اعضای اوپک در اجلاس روز سه‌شنبه ۹ سپتامبر (۱۹ شهریور)، چگونگی واکنش به ادامه‌ی کاهش بهای نفت در بازارهای جهانی است. ایران در روزهای اخیر خواهان کاهش سهمیه‌ی تولید از سوی اعضای اوپک شده است. هوگو چاوز، رئیس‌جمهور ونزوئلا نیز از درخواست مقام‌های ایران حمایت می‌کند. لیبی نیز چنین تمایلی دارد. اما عربستان سعودی به عنوان بزرگترین تولید‌کننده‌ی نفت عضو اوپک، مخالف چنین پیشنهادی است.
هم‌اکنون بهای نفت در بازارهای در حال رسیدن به مرز ۱۰۰ دلار و یا حتی کمتر از آن است. روز دوشنبه ۸ سپتامبر، بهای هر بشکه نفت اوپک به حدود ۱۰۱ دلار رسید. روز جمعه‌ی گذشته میانگین بهای نفت اوپک ۱۰۳ دلار بود. این پایین‌ترین قیمت برای نفت اوپک از آوریل سال جاری است. در اواخر آوریل بهای نفت به بیش از ۱۴۵ دلار رسید. پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارند که سیر سقوط بهای نفت ادامه خواهد یافت.
نقش تعیین کننده اوپک
اوپک همچنان نقش مهمی در تامین نیازهای نفت جهان بازی می‌کند. ۴۰ درصد نفت مورد نیاز جهان توسط کشورهای عضو اوپک تامین می‌شود و ۷۵ درصد منابع شناخته‌ی شده‌ی نفت جهان متعلق به این کشورهاست. علاوه‌براین، تولید نفت کشورهای صادرکننده‌ی نفت غیرعضو اوپک، مثل روسیه و مکزیک پایین آمده است. به این ترتیب اجلاس فردای اوپک اهمیت فوق‌العاده‌ای در سیر آتی بهای نفت در بازارهای جهان دارد.
با این حال، کارشناسان می‌گویند انتظار ندارند که اوپک در اجلاس روز نهم سپتامبر خود تصمیم تازه‌ای درباره‌ی کاهش سقف تولید نفت اتخاذ کند. عربستان سعودی که با تولید روزانه حدود ۱۰ میلیون بشکه نفت، بزرگترین تولید‌کننده‌ی عضو اوپک است، مخالف تغییر در سهمیه‌بندی‌هاست، اما می‌گوید ممکن است از افزایش تولیدی که در ماه‌های اخیر داشته است، دست بردارد.
اضافه‌تولید عربستان
مقام‌های عربستان در بهار گذشته به درخواست بان‌کی مون، دبیرکل سازمان ملل حدود ۲۰۰ هزار بشکه به تولید خود اضافه کردند تا رشد بی‌سابقه‌ی نفت در جهان را تا حدودی مهار کند. این کشور هم‌اکنون ۷۰۰ هزار بشکه بیش از سهم تعیین‌شده‌ی خود از سوی اوپک نفت تولید و صادر می‌کند.
کارشناسان می‌گویند کاهش تولید نفت از سوی عربستان می‌تواند آهنگ کاهش بهای نفت را کندتر کند، اما آن را متوقف نخواهد کرد. زیرا در درجه‌ی نخست، بازارهای بازار جهانی به قدر کافی از نفت اشباع است و کمبودی در این زمینه احساس نمی‌شود. به عنوان مثال، در ماه ژوئیه، میزان نفت عرضه شده به بازار حدود یک میلیون بشکه بیش از تقاضا بود. در ماه اوت میزان مازاد نفت روزانه حدود ۸۰۰ هزار بشکه بود.
علاوه‌براین، کندی آهنگ رشد اقتصادی در جهان، بویژه در دو کشور مصرف‌کننده‌‌ی عمده‌ی نفت، یعنی ایالات متحده آمریکا و چین، موجب پایین آمدن تقاضا برای نفت در جهان شده است. تقویت ارزش دلار در هفته‌های اخیر عاملی دیگر در فشار بر قیمت جهانی نفت است.
با این‌حال تصمیم عربستان سعودی به عنوان بزرگترین تولیدکننده نفت جهان تاثیر تعیین‌کننده‌ای در وضعیت قیمت نفت دارد. اگر این کشور در ماه‌های آینده تصمیم بگیرد به اندازه‌ی سهمیه‌ی تعیین‌شده‌ی خود نفت تولید کند، آنگاه عرضه‌ی نفت در مقیاس کنونی حدود۷۰۰ هزار بشکه کاهش خواهد یافت. این امر می‌تواند تعادل کنونی عرضه و تقاضا برهم بزند. جدای از این محاسبات اقتصادی و نوسانات عرضه و تقاضا، نفت مهتمرین کالا در بازار جهان است که به سرعت از تنش‌ها و مناقشه‌هادر منطقه و جهان تاثیر می‌گیرد.