توسعه انرژیهای تجدید پذیر در ایران؛ قوانین مدرن، موانع مهم
۱۳۹۵ آذر ۱۷, چهارشنبه
از روز دوشنبه (۱۶ آذر/ ۶ دسامبر) نخستین کنفرانس بین‌المللی انرژیهای تجدید پذیر در ایران با شرکت ۷۰ کارشناس از ۲۳ کشور جهان شروع شد. حمیدرضا امیری‌نیا، رئيس شورای سیاست‌گذاری این کنفرانس در روز گشایش از "عزم جدی" دولت برای توسعه در این زمینه و فعالیت منسجم وزارت نیرو سخن گفت.
به گفته او ایران گام‌های نوینی برداشته و نیازمند برنامه‌های جدی‌تر و فناوری نوین است. یکی از اهداف مهم این کنفرانس جذب سرمایه‌های خارجی برای فعال شدن در بازار ایران است. بازاری که با توجه به منابع عظیم انرژی خورشیدی و بادی می‌تواند برای این سرمایه‌ها بسیار جذاب باشد.
ایران دارای بهترین قوانین توسعه انرژیهای تجدیدپذیر
در اردیبهشت‌ماه سال جاری وزارت نیروی ایران تعرفه خرید تضمینی برق از نیروگاه‌های تجدید پذیر را ابلاغ کرد و گفته شد که این اقدام در راستای توسعه هرچه گسترده‌تراستفاده ازانرژی‌های تجدید پذیر انجام گرفته است.
به باور کارشناسان این یکی از بهترین تعرفه‌ها در جهان برای حمایت از انرژیهای تجدید پذیر به‌ویژه برای استفاده از انرژی بادی و خورشیدی است و می‌تواند انگیزه خوبی برای سرمایه‌گذاری خارجی باشد.
یکی از کشورهایی که علاقه زیادی به همکاری در این زمینه با ایران دارد فنلاند است و دیگری آلمان. شرکت‌هایی هم از دانمارک، نروژ، ایتالیا و نیز چین و کره جنوبی علاقمند به همکاری با ایران برای تولید انرژیهای تجدید پذیر هستند.
بیشتر بخوانید: مشارکت مردم، عاملی مهم در گسترش انرژیهای تجدیدپذیر
میان ایران و آلمان سال‌هاست که گفت‌وگو پیرامون سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری ادامه دارد. مبادلات علمی میان دانشگاه‌های دو کشور در سطحی بالاست. شرکت‌های آلمانی پرشماری در تلاش‌اند تا در این زمینه سرمایه‌گذاری کنند. این شرکت‌ها قراردادهایی هم با دولت ایران بسته‌اند، اما از فعالیت‌های اقتصادی قابل توجه در این زمینه هنوز نمی‌توان سخن گفت. علت را هانس یوزف فل، کارشناس انرژی چنین توضیح می‌دهد:
«ایران چندین سال است که تلاش می‌کند در زمینه انرژیهای تجدید پذیر محدوده سرمایه‌گذاری خود را گسترش دهد و از این انرژیها برای توسعه اقتصادی و هم‌چنین بهبود محیط زیست این کشور استفاده کند. به‌ویژه که ایران از جمله کشورهایی‌است که خود تحت تاثیرات گرمایش زمین، کم‌آبی و کویرزایی به شدت آسیب دیده و می‌بیند. از سوی دیگر ایران متوجه شده است که منابع انرژیهای فسیلی‌اش محدودند و ترجیح می‌دهد برای نیازهای داخلی بیشتر به گسترش انرژیهای تجدیدپذیر روی آورد و منابع نفت و گاز این کشور را بیشتر برای صادارت در نظر بگیرد. »
او به دنبال این توضیح یک "اما"ی بزرگ می‌گذارد، و آن برداشته نشدن کامل تحریم‌ها و موانعی که بر سر مبادلات مالی وجود دارد. هانس یوزف فل می‌گوید: «من مطمئنم اگر منابع مالی سرمایه‌گذاری برای انرژیهای تجدیدپذیر تامین شود، ایران خیلی سریع در این زمینه پیشرفت خواهد کرد. اما مادام که منابع مالی تامین نشوند و مبادلات بانکی آزاد نشوند، شرکت‌های کمی حاضر به سرمایه‌گذاری خواهند بود. این انرژیها برای مقابله با مهم‌ترین مشکل ایران یعنی کم‌آبی هم راه حل خوبی هستند.»
بیشتر بخوانید: سرمایه‌گذاری‌های کلان در عرصه تولید انرژیهای تجدیدپذیر
اشاره او به فناوری است که فنلاند می‌تواند در اختیار ایران قرار دهد. این کشور قادر است با استفاده از انرژیهای پاک امکان کم‌هزینه‌ای برای نمک‌زدایی ارزان از آب دریا در اختیار ایران بگذارد.
از نظر او کشور آلمان گام خوبی در کمک به ایران برای گسترش مبادلات تجاری برداشته است و ایران هم باید روی سیاست تعامل متمرکز شود: «اولین گام، پذیرش ایران در بیمه هرمس بود. اگرچه برای برخی بانک‌های بزرگ این بیمه هم ضمانت کافی نیست، اما به هرحال گام خوبی است. به همین دلیل هم مهم است که حکومت ایران هم‌چنان روی سیاست تعامل و بهبود مناسبات با جهان بماند.»
به نظر او سرمایه‌گذاری ایران روی انرژیهای تجدید پذیر می‌تواند ثبات اقتصادی نیز برای این کشور به همراه آورد.
تمایل به سرمایه‌گذاری روی نفت و گاز و انرژی هسته‌ای
برنامه ششم توسعه، دولت را ملزم به تمرکز روی انرژیهای تجدید پذیر کرده است. این کشور یکی از کشورهایی است به پیمان آب و هوایی پاریس ۲۰۱۵ برای کاهش میزان آلایندگی و کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی متعهد شده است.
ماده ۶۱ قانون "اصلاح الگوی مصرف" وزارت نیروی ایران را موظف به عقد قرارداد بلندمدت برای خرید تضمینی برق تجدید پذیر از بخش غیردولتی کرده است.
بیشتر بخوانید: تولید برق؛ یک عامل دیگر در آلودگی هوای ایران
به گفته محمد صادق‌زاده، مدیر عامل "سانا" (سازمان انرژیهای نو ایران) «دولت موظف است برای تامین بخشی از منابع لازم برای توسعه و نگهداری شبکه‌های روستایی و تولید برق تجدید پذیر، عوارض مصرف را در بودجه سالیانه پیش‌بینی کند و صد درصد آنرا صرفاً برای کمک به طرح‌های مذکور هزینه نماید. بنابراین با توجه به پشتوانهشهای قانونی ذکر شده این اطمینان به سرمایه‌گذاران بخش خصوصی داده می‌شود که ثبات لازم در این عرصه وجود خواهد داشت.»
کارشناسان بارها تاکید کرده‌اند که ایران می‌تواند به قطبی برای تولید و صدور انرژیهای پاک در منطقه تبدیل شود. اگر سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به این نتیجه برسند که پول‌های خوبی در تولید این انرژیها در ایران خوابیده، شاید چرخشی در سرمایه‌گذاری در نفت و گاز و انرژی هسته‌ای صورت گیرد.
موانع بر سر راه انرژیهای تجدید پذیر در منطقه و ایران
هانس یوزف فل مقایسه‌ای می‌کند میان کشورهایی که ایران به خوبی قادر به رقابت با آن‌هاست، به شرط آن‌که این کشور هزینه‌های سرسام‌آور انرژی هسته‌ای را به مردم‌اش تحمیل نکند. او می‌گوید:
«در کشورهای منطقه اردن در حال شروع سرمایه‌گذاری‌های بزرگ است و یک پارک خورشیدی وسیع را به شبکه برق خود متصل کرده است. اما به طور ویژه باید مراکش را مثال بزنم که الگویی در توسعه انرژیهای تجدید پذیر است و سایر کشورهای منطقه هنوز عقب هستند. مثلا می‌بینیم که در ترکیه سرمایه‌گذاری‌هایی در زمینه انرژی خورشید و بادی و بیوگاز شده است، اما متاسفانه سیاست دولت ترکیه یک سیاست قدرت‌طلبانه در زمینه انرژی است که ترجیح می‌دهد نیروگاه اتمی از روس‌ها بخرد و لوله‌های گاز با روسیه را توسعه دهد.»
این کارشناس آلمانی در رابطه با ایران می‌افزاید: «آن‌چه به اصطلاح استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای در ایران نام گرفته، هنوز سرجایش است و تغییری در آن حاصل نشده است. این واقعا یک مانع بزرگ در مقابل انرژیهای تجدید پذیر است، چون منابع مالی ایران اینقدر نیستند که بشود در هر دو زمینه به اندازه‌ای که لازم است، هزینه کرد. وقتی بخش عمده پول را صرف انرژی هسته‌ای کنید، دیگر پول کافی برای انرژیهای تجدید پذیر نمی‌ماند.»
او اما از یک بیداری و آگاهی عمومی سخن می‌گوید نسبت به خطرات غیرقابل اجتناب و فاجعه‌بار انرژی اتمی و این امید که انگیزه برای یک چرخش مدام قوی‌تر شود.