دشواری زوج‌یابی اینترنتی در ایران
۱۳۹۴ اسفند ۲, یکشنبه
حالا دیگر با یک کلیک می‌شود زوج رویایی خود را پیدا کرد. اگرچه این تصویری اغراق‌شده است که بیشتر به کار تبلیغات اپلیکیشن‌ها و وب‌سایت‌های زوج‌یابی می‌آید، اما نمی‌توان نادیده گرفت که اینترنت و خصوصا ظهور گوشی‌های هوشمند ارتباطات را متحول کرده است.
حالا اپلیکیشن‌های مختلف به جمع دیگر وب‌سایت‌هایی که پیش از این برای آشنایی زوج‌ها با هم وجود داشت پیوسته‌اند و از سوی کاربران هم از آنها استقبال شده است. یکی از این اپلیکیشن‌ها "تیندر" (Tinder) است. تیندر در سال ۲۰۱۲ وارد بازار تکنولوژی‌های نوین ارتباطی شد.
در سال ۲۰۱۴ از این اپلیکیشن روزانه یک میلیارد بار استفاده شده است. تیندر اپلیکیشنی است که با استفاده از موقعیت جغرافیایی کاربر، دیگر کاربران را تا شعاعی مشخص نشان می‌دهد و این افراد در صورتی که هر دو مایل باشند، می‌توانند با یکدیگر "چت" کنند.
• به کانال تلگرام دویچه وله فارسی بپیوندید!
در حالی که تیندر شهرت زیادی دارد مشاهدات نشان می‌دهد که هنوز در ایران مهجور مانده است. وقتی در سال ۲۰۱۵ یک گزارشگر گاردین تلاش کرد در پایتخت ایران از طریق تیندر قرارهایی عاشقانه برای خود ترتیب دهد با متوجه شد که استفاده از تیندر بسیار محدود است.
با این‌همه اپلیکیشن‌های دیگری هستند که هر چند برخی کاربران می‌گویند پیش‌تر از آنها بیشتر استفاده می‌شده است اما هنوز برای تنظیم قرارهای عاشقانه به کار می‌روند. ظاهرا فیلترینگ این اپلیکیشن‌ها هم نتوانسته است تلاش برای زوج‌یابی آن‌لاین را مهار کند.
استفاده از اپلیکیشن‌های بی‌تاک و بادو
اپلیکیشن بی‌تاک (BeeTalk) یکی از اپلیکیشن‌هایی است که در ایران از آن استقبال شده است. بی‌تاک که در سال ۲۰۱۳ به بازار آمد در عرض یک سال توانست ۱۰ میلیون کاربر در آسیا به دست آورد. این اپلیکیشن یک نکته مشترک با تیندر دارد، هر دو بر این اساس تنظیم شده‌اند که افرادی را که در یک موقعیت جغرافیایی مثلا تا شعاع دو کیلومتری همدیگر هستند با یکدیگر مرتبط کنند.
ندا ۳۲ ساله از تهران که تجربه استفاده از بی‌تاک را دارد به دویچه وله می‌گوید: «استفاده از اپلیکیشن‌ها شاید برای دوست شدن‌های عادی مناسب باشد اما من در تجربه‌هایی که داشتم کسی را مصر برای رابطه جدی ندیدم. چون هر کس که در آن‌جا هست باز همان جا می‌ماند تا اگر کسی بهتر پیدا کرد فورا رابطه بعدی را شکل دهد. بنابراین ارتباط خیلی عمیقی شکل نمی‌گیرد. دست کم برای من نگرفت.»
ندا از اپلیکیشن بادو (Badoo) هم استفاده می‌کند. نسخه وب بادو از سال ۲۰۰۶ موجود است. ندا که کلا از تجربه‌های خود در قرار گذاشتن از طریق اپلیکیشن‌ها راضی نیست، به نسبت از بادو رضایت بیش‌تری دارد: «در بادو کاربرهای بیش‌تری فعالیت دارند. برای همین شاید میان‌شان "آدم‌های درست و حسابی" هم بیشتر پیدا شود. من خودم با سه نفر از طریق بادو قرار گذاشتم که هر سه نفرشان هم خوب بودند. البته باز هم رابطه‌ی جدی‌ای شکل نگرفت.»
بیشتر بخوانید: سکس و دوستی در دنیای مجازی فارسی‌زبان
ندا اعتقاد دارد که کسی برای ازدواج سراغ اپلیکیشن‌های آن‌لاین نمی‌آید. او که دارد از طریق تلگرام با خبرنگار دویچه وله چت می‌کند، علامت خنده می‌گذارد و می‌نویسد: «آن کسی که می‌گوید دنبال ازدواج است، احتمالا صرفا به دنبال "وان نایت استند" است اما اینطوری می‌گوید.»
"وان نایت استند" (one night stand) به رابطه‌ای گفته می‌شود که معمولا به یک بار رابطه جنسی محدود می‌ماند. این رابطه خیلی از اوقات از ابتدا با تمایل دو طرف و به همین قصد شکل می‌گیرد که صرفا یک شب را با یکدیگر بگذرانند.
کامنت اینستاگرام وسیله‌ای برای برقراری رابطه
اما آن‌چه ظاهرا در ایران بیشتر طرفدار پیدا کرده، آشنا شدن در اینستاگرام است. اینستاگرام که اپلیکیشن شناخته‌شده انتشار عکس و ویدیو است از سال ۲۰۱۳ امکان جدیدی را برای ارسال پیام شخصی ارائه داد. این امکان بر اساس آن‌چه برخی کاربران با دویچه وله در میان می‌گذارند راه را برای آشنایی‌های اینستاگرامی هموار کرد تا جایی که برای برخی از کاربران به اپلیکیشن زوج‌یابی تبدیل شده است.
کیارش ۲۹ ساله از تهران که در یک کمپانی مخابراتی کار می‌کند می‌گوید: «در اینستاگرام می‌روم عکس‌ها را نگاه می‌کنم بعد از یک چیزی در عکس تعریف می‌کنم که هیچ کس نمی‌کند. سعی می‌کنم یک چیزی را در طرف ببینم که کسی در کامنت‌های دیگر ندیده است یا دست روی چیزی بگذارم که برای کسی دیگر مهم نیست. بعد که تعریف کردم در پیام شخصی خیلی مشخص از طرف می‌خواهم که برویم بیرون. مثلا می‌نویسم "ازت خوشم میاد، بیا بریم دیت،" یا اینکه می‌نویسم "خاک بر سرت که تا حالا یک بار هم با من دیت نرفتی." این روش کمی زمان‌بر است ولی تا به حال نه کم گرفته‌ام.»
آن‌طور که یکی از دوستان کیارش می‌گوید، "مهرداد هر هفته دست کم سه بار دیت می‌رود." البته خود مهرداد می‌گوید اگر با هزار نفر صحبت کرده باشد، "فقط با ۵۰ نفرشان قرار گذاشته است." او می‌گوید برای او همه این چیزها شوخی است ولی "دیگران جدی می‌گیرندش".
در کشوری که محدودیت‌های عرفی و قانونی مانعی برای استفاده گسترده جوانان از ابزارهایی است که مستقیما برای قرارهای عاشقانه برنامه‌ریزی شده‌اند (نظیر تیندر)، نه تنها اینستاگرام که فیس‌بوک و توییتر هم برای قرار گذاشتن ابزارهای مناسبی به نظر می‌رسند.
بیشتر بخوانید: «من عاشق شده‌ام، پس هم‌جنس‌گرا هستم»
کیارش رابطه گرفتن در فیس‌بوک را راحت‌تر می‌داند: «چون دوستان فیس‌بوکی زیادی دارم به آدم‌های زیادی در فیس‌بوک دسترسی دارم. مثلا می‌روم بچه‌های دانشگاه هنر را ادد می‌کنم که اینجور آدم‌ها را دنبال کنم ولی بعد شروع می‌کنم برای کسی که خوشم آمده پیغام شخصی می‌دهم و هر روز برایش چیزی می‌نویسم، حتی شده از در و دیوار. ولی طوری می‌نویسم که مجبور شود جواب دهد. مثلا از روزهایم یا اتفاقات جالبی که افتاده است می‌نویسم و نظرش را می‌پرسم. بعد از یک مدت بالاخره با هم سر قرار می‌رویم. خیلی وقت‌ها زودتر از آن چیزی که انتظارش را دارم.»
کیارش که می‌گوید در ایام دانشگاه خیلی خجالتی بوده و حتی برای خوردن غذا به رستوران یکی دیگر از دانشکده‌ها می‌رفته که کسی او را نمی‌شناخته است حالا شبکه‌های اجتماعی را جایی مناسب برای رابطه‌‌گیری می‌داند اما هنوز دنبال رابطه‌ای جدی نیست.
او پیش از این تجربه آشنایی از طریق توییتر و فلیکر را هم داشته است.
فالو کردن در توییتر، قرار گذاشتن در خیابان
کیارش اما تنها کسی نیست که از توییتر برای تنظیم قرار عاشقانه استفاده کرده است. در سال‌های اخیر کاربران توییتر حتی شاهد ازدواج‌های توییتری هم بوده‌اند. اما موضوع همیشه به ازدواج نیانجامیده است که در فضای عمومی اعلام شود.
رضا یکی از کاربرهای فعال توییتر است و این شبکه اجتماعی را برای آشنایی مناسب می‌داند. او می‌گوید: «بعد از مدتی که کسی را فالو می‌کنم وقتی می‌بینم خوب است پیشنهاد می‌دهم همدیگر را ببینیم.»
رضا البته توضیح می‌دهد: «قرار گذاشتن در ایران همچنان موضوع ساده‌ای نیست. مردم هنوز خیلی محافظه‌کارند. باید حسابی اعتماد کنند. تجربه من اگرچه بد نیست اما خیلی موفق هم نیست.»
بیشتر بخوانید: پنج راه برای شناسایی هویت‌های جعلی در فیس‌بوک
او می‌گوید که "یکسری سایت‌ها هستند که ظاهرا بسیار کنترل‌شده آدم‌ها را با همدیگر آشنا می‌کند تا امنیت‌شان به خطر نیفتد،" ولی اضافه می‌کند: «البته این‌ها فقط برای همسریابی هستند چون دوست‌یابی که برای حکومت ایران معنی ندارد و نمی‌گذارد چنین چیزهایی وجود داشته باشد.»
با این‌همه او اعتقاد دارد که مردم از همه روش‌های آن‌لاین ممکن شانس خود را برای قرار گذاشتن امتحان می‌کنند: «حتی گروه‌های تلگرامی جایی شده برای اینکه مردم با هم آشنا شوند. مثلا در رابطه با انتخابات گروه درست می‌کنند بعد تعداد زیادی را ادد می‌کنند. مردم هم شروع می‌کنند به همدیگر پیغام‌های خصوصی می‌دهند.»
بر اساس آمار اعلام شده سیستم پیا‌م‌رسانی تلگرام در ایران ۲۰ میلیون کاربر دارد.
البته آشنایی از طریق روش‌های آن‌لاین به سال‌های اخیر محدود نمی‌شود و شاید قدمتش به قدمت وجود اینترنت باشد. رضا تعریف می‌کند که دوست دختر اولش را در اورکات دیده است، بعد در یاهو مسنجر با هم چت می‌کرده‌اند و بعد هم در فیس‌بوک بیشتر با هم آشنا شده‌اند.
او می‌گوید نهایتا شماره تلفنش را گرفته است و همدیگر را دیده‌اند و "یک دل نه، صد دل عاشقش شده است." اما رابطه عاشقانه‌ای که شروع آن‌لاین خوبی داشت به پایان آف‌لاین خوبی نیانجامید: «رفت و من به فنا رفتم.»
اورکات تحت پشتیبانی شرکت گوگل است، و برای اولین بار در ۲۰۰۴ میلادی شروع به کار کرد. این شبکه اجتماعی پیش از فیس‌بوک بین جوانان محبوب بود.
آماری از اینکه چه تعداد از کاربران شبکه‌های مختلف آن‌لاین در ایران از این طریق در پی دوست‌یابی و زوج‌یابی هستند وجود ندارد. اما گسترش بیش از پیش این شبکه‌ها می‌تواند عیار خوبی از تغییر سبک زندگی جوانان در ایران به دست دهد.
جوانانی که آماده‌ی آشنایی با یکدیگرند و منتظر روال سنتی امور نمی‌مانند. حالا چه به دنبال "وان نایت استند" باشند و چه دلشان شکسته و با حسرت گلایه کنند آن که "آن‌لاین آمده بود، آف‌لاین رفت."