ده سال مبازره ناکام با مالاریا
۱۳۸۹ اردیبهشت ۴, شنبه
تا پایان "دهه‌ی ریشه‌کن کردن مالاریا" زمانی باقی نمانده است در حالیکه در اغلب کشورهای مستعد شیوع مالاریا هدفی که ۱۰ سال پیش بنا نهاده شد به دست نیامده است.
یکی از راه‌های مبارزه با مالاریا توسط سازمان بهداشت جهانی توزیع پشه‌بندهای ضد این بیماری بود. پشه‌بند اگر چه ارزان است اما راهی بسیار مؤثر در مبارزه با پشه‌های ناقل مالاریا محسوب می‌شود.
آوا ماری کول ـ سک، از اعضای برنامه‌ی "مبارزه با مالاریا"ی سازمان بهداشت جهانی، می‌گوید: «پشه‌بندهای ضد مالاریا را مخصوص این هدف طراحی کرده‌اند. عمر مفید این پشه‌بندها ۳ تا ۵ سال است. با استفاده از آنها می‌توان تا ۲۵ درصد از مرگ و میر کودکان زیر ۵ سال و بیش از ۵۰ درصد از موارد شدید مالاریا جلوگیری کرد. برای مثال در اتیوپی برای بیش از ۲ سال ۲۰ میلیون پشه‌بند توزیع شد. نتیجه این بود که مالاریا به میزانی چشمگیر، یعنی تا بیش از ۵۰ درصد، کاهش یافت».
طبق برنامه‌ی "دهه‌ی ریشه‌کن کردن مالاریا"، قرار شد به بیش از ۸۰ درصد مردم مناطق مستعد شیوع مالاریا پشه‌بند و در صورت لزوم دارو ارائه شود. سازمان بهداشت جهانی و اعضای آن تا سال ۲۰۰۸ حدود ۱۴۰ میلیون پشه‌بند تنها به آفریقا ارسال کردند.
در جمهوری گینه‌ی استوایی، واقع در غرب آفریقا، یا در جزیره زانزیبار بیش از نیمی از ساکنین پشه‌بند دریافت کردند. بررسی‌ها نشانگر آن است که در این مناطق شیوع مالاریا کاهش قابل ملاحظه‌ای پیدا کرد.
اما بررسی وضعیت مجموع کشورهای مالاریا خیز نشان می‌دهد که برنامه‌ی ضد مالاریای سازمان بهداشت جهانی موفقیت چندانی در پی نداشته است. هنوز هم در ۱۰۸ کشور از کشورهای جهان خطر ابتلا به مالاریا وجود دارد. به‌خصوص در آفریقا این وضعیت وخیم‌تر است و تنها در ۹ کشور از کشورهای این قاره شمار مبتلایان به این بیماری یا مرگ و میر ناشی از آن کاهش یافته است.
علل دشواری مبارزه با مالاریا در آفریقا
چرا مبارزه با مالاریا در آفریقا دشوارتر از قاره‌های دیگر است؟ پاسخ را می‌توان در علل مختلف یافت. نخست اینکه مردم این قاره آگاهی کمی نسبت به این بیماری و راه‌های مبارزه با آن دارند. آنها حتی به کاربرد صحیح پشه‌بندها و اهمیت آن آگاهی ندارند.
آوا ماری کول ـ سک از سازمان بهداشت جهانی می‌گوید: «می‌گویند بعضی‌ها از پشه‌بندها برای ماهی‌گیری استفاده کرده‌اند. این خبر مربوط به چند سال پیش در مناطقی است که ساکنان آن نمی‌دانستند، پشه‌بند چیست. آنها به استفاده از پشه‌بند عادت نداشتند. ما نه تنها باید پشه‌بند را توزیع می‌کردیم بلکه باید در سطح منطقه‌ای استراتژی را در پیش می‌گرفتیم که روی عادت‌های مردم تأثیر بگذارد و گفت‌وگو و تبادل اطلاعات با آنها را امکان‌پذیر کند».
علت دوم عدم دسترسی به داروهای مورد نیاز است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که توزیع دارو میان بیماران در برخی مناطق نتایج رضایت‌بخشی در بر نداشته است. توزیع داروی ضد مالاریا در حال حاضر نسبت به سال ۲۰۰۶ بهبود یافته اما بخش عظیمی از مردم مناطق آلوده هنوز هم مانند گذشته تحت شرایط دشواری به داروهای مورد نیاز خود دسترسی پیدا می‌کنند.
در ۱۱ کشور از ۱۳ کشور آفریقایی کمتر از ۱۵ درصد از کودکان بیمار زیر ۵ سال به داروی ضد مالاریا دسترسی پیدا کرده‌اند. در حالی که هدف سازمان بهداشت جهانی تأمین دارویی ۸۰ درصد از این کودکان بود.
علت دیگر این است که در آفریقا سیستم‌های مؤثر بهداشت و درمان وجود ندارد. بسیاری از کشورها پول کافی برای بیمارستان، پزشک و دارو ندارند. برای نمونه در جنوب سودان برای هر ۱۰۰ هزار نفر یک پزشک وجود دارد و در شرق کنگو کمبود شدید راه و جاده باعث می‌شود که انتقال داروی مالاریا به کلینیک‌ها با دشواری‌های زیادی روبرو گردد.
به همین دلیل برخی از سازمان‌های غیر دولتی خواستار در پی گرفتن یک استراتژی جدید شده‌اند. آنها می‌گویند، باید از مردم مناطق آلوده برای مبارزه با مالاریا کمک گرفت. به عقیده‌ی آنها، می‌توان از مردم برای خشکاندن باتلاق‌ها و آب‌گیرها یا دور انداختن ظروف ساخته شده از مواد مصنوعی استفاده کرد،چرا که این مکان‌ها بهترین اماکن برای تخم‌گذاری و رشد و نمو پشه‌ی ناقل مالاریا هستند.
پول، بزرگ‌ترین مشکل مبارزه با مالاریا
با این همه پول همچنان بزرگ‌ترین مشکل مبارزه با مالاریا است. سازمان بهداشت جهانی می‌گوید، هزینه‌ی ریشه‌کن کردن مالاریا در سال بالغ بر ۵ میلیارد دلار می‌شود. در حالی که در ده سال گذشته این سازمان در مجموع ۲ میلیارد و هفتصد میلیون دلار دریافت کرده است. بسیاری از کشورها به تعهدهای خود برای پرداخت این پول عمل نکرده‌اند، به‌خصوص کشورهای ثروتمند. علت هم روشن است، مالاریا در این کشورها مشکل محسوب نمی‌شود.
FV/YK