شبح ترسناک جنگ داخلی در یمن

بیش از ۴۰ یمنی روز پنج‌شنبه (۲۶ مه / ۵ خرداد) در درگیری‌های جاری در خیابان‌های صنعا جان خود را از دست دادند تا بدین ترتیب شبح جنگ داخلی بر کشوری سایه بیافکند که از پنج ماه قبل شاهد تظاهرات اعتراض‌آمیز با هدف برکناری علی عبدالله صالح، رئیس‌جمهور این کشور پس از سی و سه سال ریاست است.

صدها تن از شهروندان صنعا با حمل وسایل ضروری زندگی بر روی خودروهای خود، پایتخت یمن را از ترس خشونت‌های روزافزونی ترک کردند که ظرف سه روز گذشته دست‌کم جان ۸۰ نفر را گرفته است.

خشونت‌ها از روزی افزایش یافت که نیروهای امنیتی هوادار علی عبدالله صالح با اعضای قبیله قدرتمند حاشد به رهبری صادق الاحمر درگیر شدند و بدین ترتیب یمن ظرف سه روز گذشته شاهد خشن‌ترین تنش‌ها از پنج ماه پیش به این سو بود و این احتمال قوی وجود دارد که درگیری‌ها به دیگر نقاط یمن نیز کشیده شود.

وزارت دفاع یمن در بیانیه‌ای اعلام کرد که صبح پنج‌شنبه در پی انفجار یک انبار سلاح در صنعا دست کم ۲۸ نفر جان خود را از دست دادند. خیابان‌های صنعا شاهد رفت و آمد جنگجویان با لباس شخصی است در حالی‌که در بیشتر مناطق پایتخت یمن صدای رگبار گلوله شنیده می‌شود. همچنین صدای انفجارهای مختلفی در نزدیکی محل درگیری‌ها در اطراف مکان تحصن مردم به گوش می‌رسد. آسمان شهر صنعا نیز در پی انفجار موشک‌های دستی در غباری از دود و آلودگی فرو رفته است.

خروج دیپلمات‌ها از یمن

در پی حوادث خشونت‌بار چند روز گذشته در یمن، وزارت خارجه بریتانیا اعلام کرد که این کشور از تعداد کارمندان خود در سفارت بریتانیا در صنعا کم خواهد کرد.

ویلیام هیگ، وزیر خارجه بریتانیا طی بیانیه‌ای اعلام کرد: «در شرایط نامساعد حاکم بر یمن، لندن تصمیم گرفت تا تعداد کارمندان خود در صنعا را به اندازه‌ای کم کند تا فقط کارهای مهم مربوط به منافع بریتانیا انجام شود».

در همین حال آمریکا و عربستان (که به تازگی حمله‌ای از طرف القاعده را در نزدیکی مرز خود با یمن خنثی کرده) تلاش دارند تا بحران یمن را خاموش کرده و از انتشار آن به دیگر نقاط و ایجاد فضایی برای تحرک القاعده جلوگیری کنند.

یمن که به دلیل سیاست‌های فاجعه‌بار علی عبدالله صالح در آستانه فروپاشی اقتصادی قرار دارد، این نگرانی جدی را ایجاد کرده که به خطری بزرگ علیه امنیت منطقه و به خصوص عربستان به عنوان بزرگ‌ترین صادر کننده نفت جهان تبدیل شود.

در جریان جلسه گروه هشت که در فرانسه برگزار شده است، رهبران هشت کشور صنعتی جهان از علی عبدالله صالح خواستند تا برای جلوگیری از بروز جنگ داخلی در یمن از منصب خود کناره‌گیری کند.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در همین زمینه گفت: «واشنگتن کشتار روز پنج‌شنبه در یمن را به شدت محکوم کرده و آن را ناشی از بحران سیاسی حاکم بر یمن می‌داند که مسئول مستقیم آن علی عبدالله صالح است، چرا که وی با امضای راه‌حل ارائه شده از طرف شورای همکاری خلیج فارس مبنی بر انتقال قدرت در این کشور، مخالفت کرده است».

ضرورت کناره‌گیری صالح از قدرت

هیلاری کلینتون وزیر خارجه آمریکا نیز در یک کنفرانس مطبوعاتی در پاریس گفت که آمریکا از تمامی طرف‌های درگیر در یمن می‌خواهد تا هر چه سریع‌تر به خشونت‌ها خاتمه دهند.

وی افزود: «به حمایت خود از یمن متحد و با امنیت ادامه داده و در عین حال خواستار کناره‌گیری صالح از قدرت هستیم. اما در مقابل، صالح که پیشتر با این کناره‌گیری موافقت کرده بود، حال بار دیگر با این مخالفت کرده است».

آمریکا نیز پس از بریتانیا به کارمندان و دیپلمات‌های خود دستور داد تا بلافاصله خود و خانواده‌هایشان را از یمن خارج کنند و تنها تعداد کمی از آنها برای پیگیری امور اداری در صنعا باقی بمانند.

وزارت خارجه آمریکا در این زمینه اعلام کرد که سطح تهدید امنیتی در یمن به خاطر فعالیت‌های تروریستی و تنش‌های شهری به شکل بی‌سابقه‌ای بالا رفته است.

این در حالی‌ست که دادستان یمن پس از آنکه اعلام کرد پایگاه تلویزیونی وابسته به اپوزیسیون نابود شده است، دستور داد تا رهبران عشایر وابسته به اپوزیسیون بازداشت شوند.

رویترز به نقل از صادق الاحمر، یکی از رهبران اپوزیسیون یمن اعلام کرد که دیگر فرصت و امکانی برای میانجیگری با صالح وجود ندارد و اپوزیسیون از جامعه بین‌المللی و قدرت‌های جهانی می‌خواهد تا صالح را قبل از آنکه در یمن خونریزی به راه بیافتد، مجبور کنند تا از قدرت کناره‌گیری کند.

الاحمر در تهدیدی مستقیم، صالح را دروغگو خواند و گفت که بر عزم خود در مبارزه با علی عبدالله صالح استوار بوده و در نهایت وی مجبور خواهد شد تا با «پای برهنه» خاک یمن را ترک کند.

در مقابل علی عبدالله صالح اعلام کرد که به‌رغم افزایش تنش‌ها و فشارهای بین‌المللی، هیچ امتیازی به مخالفان خود نخواهد داد.

خطر جنگ داخلی

در پی این تحولات، سایه سنگین آغاز جنگ داخلی در یمن به چشم می‌خورد، بطوریکه صنعا روز پنج‌شنبه شاهد صف‌های بسیار طولانی مردم در برابر بانک‌ها، نانوایی‌ها و پمپ بنزین‌ها برای انبار مواد غذایی، سوخت و مایحتاج اولیه بود.

تنش‌های روز پنج‌شنبه در صنعا محدود به منطقه شمال این شهر شد، بطوریکه اعضای گروه الاحمر تلاش کردند تا چند ساختمان دولتی را تصرف کنند. در پی بالا گرفتن تنش‌ها، بیمارستانی صحرایی در این منطقه از صنعا برپا شد تا به کار مداوای زخمی‌ها برسد.

یک مسئول دولتی یمن نیز اعلام کرد که فرودگاه صنعا برای چند ساعت به خاطر درگیری‌های مسلحانه بسته شد، اما عصر پنج‌شنبه بار دیگر کار خود را از سر گرفت.

جدیدترین درگیری‌ها در یمن هنگامی شروع شد که علی عبدالله صالح برای سومین بار با امضای راه‌حل ارائه شده از طرف شورای همکاری خلیج فارس مخالفت کرد؛ امری که می‌توانست باعث برکناری وی و روی کار آمد دولتی موقت تا زمان تشکیل دولت وحدت ملی شود.

معترضان یمنی در ژانویه گذشته و با الهام از تحرکات مردمی در تونس و مصر به خیابان‌ها ریخته و خواستار برکناری صالح شدند. در مقابل علی عبدالله صالح در مواجهه با معترضان به خشونت متوسل شد، بطوریکه ظرف چهار ماه گذشته ۲۶۰ نفر جان خود را از دست دادند.

احزاب وابسته به اپوزیسیون پس از این حوادث، جلسه‌ای فوق‌العاده را روز پنج‌شنبه برگزار کرده و در پایان آن ضمن ابراز تعجب از اصرار صالح به کشاندن یمن به سمت جنگ داخلی، از وی خواستند تا به مبارزه خاتمه داده و خواسته مردم یمن مبنی بر کناره‌گیری از قدرت را هر چه سریع‌تر عملی کند.

رویترز به نقل از شاهدان عینی گزارش داد که اپوزیسیون یمن موفق شده تا چند ساختمان از جمله وزارت‌خانه‌های تجارت، جهانگردی و دفتر خبرگزاری رسمی یمن را به تصرف خود در آورد.

از سوی دیگر اپوزیسیون اعلام کرد که «عزم صالح برای روشن کردن فتیله جنگ داخلی ترسناک است ولی وظیفه ایجاب می‌کند تا به مبارزه ادامه داد تا اینکه سرانجام فرزندان نسل کنونی یمن، آینده‌ای بهتر از پدرانشان داشته باشند.»

علی مهتدی
تحریریه: شهرام اسلامی